Chuyên gia thuế tiết lộ: Hộ kinh doanh khai 1 tỷ, thu thật 15 tỷ là chuyện bình thường

Việc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền không chỉ giúp hộ kinh doanh làm quen với quản trị mà còn bóc tách phần doanh thu chưa được ghi nhận, theo bà Lê Thị Duyên Hải – Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam.

Tại tọa đàm “Hộ kinh doanh trước vấn nạn hàng giả và tuân thủ thuế” diễn ra gần đây, bà Lê Thị Duyên Hải cho biết quy định yêu cầu hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền là một trong những điểm mới trong Nghị định 70/2025/NĐ-CP – nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2020/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 1/6/2025.

Theo bà Hải, mục tiêu của chính sách này không phải nhằm siết chặt thuế ngay lập tức, mà để các hộ khoán có cơ hội làm quen với quản trị kinh doanh hiện đại, từ việc ghi nhận sổ sách, minh bạch doanh thu đến chủ động theo dõi chi phí. “Chúng ta đang hướng tới mục tiêu hình thành 2 triệu doanh nghiệp, thì phải tạo nền tảng để các hộ lớn dần chuyển đổi và có công cụ quản trị”, bà nói.

Về ngưỡng doanh thu 1 tỷ đồng là tiêu chí áp dụng hóa đơn điện tử, bà Hải cho rằng mức này tương đối thấp. Nếu một hộ kinh doanh tạp hóa có doanh thu 1 tỷ đồng/năm, lợi nhuận ước tính 10–20% thì thu nhập hàng tháng chỉ khoảng 6–7 triệu đồng – mức sống không cao so với chi phí sinh hoạt hiện nay.

“Vấn đề cốt lõi là phải tính thuế dựa trên thu nhập ròng, tức là sau khi trừ giá vốn và chi phí cần thiết, thay vì chỉ nhìn vào tổng doanh thu. Nếu chỉ đủ nuôi sống gia đình thì tại sao không miễn thuế luôn?”, bà đặt vấn đề.

Đáng chú ý, bà Hải dẫn chứng từ thực tế triển khai hóa đơn điện tử tại các hộ lớn cho thấy có sự chênh lệch rất lớn giữa doanh thu kê khai và doanh thu thực tế. “Không hiếm trường hợp trước đây khai 1 tỷ nhưng sau khi dùng hóa đơn điện tử thì doanh thu thật lộ ra lên tới 10–15 tỷ đồng. Đó là điều hoàn toàn bình thường”, bà nói.

Theo vị chuyên gia, đây là bằng chứng rõ ràng cho thấy chính sách mới đã bóc tách phần “doanh thu chìm” trước đây không được ghi nhận, tạo tiền đề để cơ quan thuế tính đúng, tính đủ nghĩa vụ, đồng thời giúp các hộ tự đánh giá hiệu quả kinh doanh một cách thực chất hơn.

Bà Lê Thị Duyên Hải – Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam. (Ảnh chụp màn hình từ buổi tọa đàm trực tuyến)

Từ thực tế này, bà Hải kiến nghị cần xác định lại tỷ lệ khoán như 1%, 3% trên cơ sở thu nhập thực, không chỉ dựa trên doanh thu danh nghĩa. Đồng thời, những hộ không thuộc diện chịu thuế nên được miễn sử dụng hóa đơn điện tử trong giai đoạn đầu (1–3 năm), nhằm tập trung nguồn lực cho nhóm hộ lớn, chiếm 60–70% doanh thu toàn thị trường.

Về phương pháp tính thuế, bà Hải cho rằng nếu duy trì mô hình hộ kinh doanh, cần tiến tới phương pháp gần nhất với tính thuế giá trị gia tăng – tức đầu ra trừ đầu vào. Trong đó, tối thiểu phải cho phép tính thu nhập là doanh thu trừ giá vốn. “Thu nhập cá nhân cũng vậy, phải cho phép trừ chi phí cần thiết của hộ và gia đình, có như vậy người dân mới thấy có lý và muốn kê khai trung thực”, bà nói.

Vị lãnh đạo Hội Tư vấn Thuế cũng nhận định, cách tiếp cận hiện tại nên khuyến khích hộ kinh doanh tuân thủ thay vì cưỡng chế. Khi các hộ lớn làm mẫu minh bạch, các hộ còn lại sẽ tự khắc thay đổi. Nếu truyền thông hiệu quả, việc triển khai hóa đơn điện tử sẽ thuận lợi hơn rất nhiều.

“Hiện nay, có rất nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ lo sợ vì không hiểu rõ quy định, dù thực chất họ không phải thuộc diện áp dụng hay nộp thuế. Tôi đề nghị cơ quan thuế truyền thông rõ theo từng nhóm đối tượng để người dân yên tâm”, bà nói.

>> Hơn 4.500 công chức ngành thuế đã nộp đơn xin nghỉ việc