Cô đào cải lương nổi tiếng khắp Việt Nam một thời, được bao người săn đón: U80 bán vé số kiếm cơm, sống cô độc trong nhà trọ vỏn vẹn 10m2
Là gương mặt nổi bật trên sân khấu cải lương miền Nam thập niên 1970, bà từng chinh phục khán giả bởi vẻ đẹp đài các và giọng ca truyền cảm nay sống lặng lẽ trong căn phòng trọ chật hẹp, mưu sinh bằng nghề bán vé số.
Tỏa sáng sớm nhờ tài năng thiên phú
Trang Thanh Xuân tên thật là Lê Thị Thanh Xuân. Bà sinh năm 1952 tại Sài Gòn, trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật. Cha bà là nghệ sĩ Chín Thêm, mẹ là nghệ sĩ Ngọc Hai, các em là nghệ sĩ Thanh Đào và Bá Lộc. Bà từng theo học cổ nhạc với nghệ sĩ lão thành Văn Vĩ và được đặt nghệ danh “Trang” theo truyền thống đặt tên cho học trò nữ của thầy.

Năm 14 tuổi bà chính thức bắt đầu sự nghiệp diễn xuất. Sau khi tham gia Hoa Thế Hệ của soạn giả Quang Phục một chương trình thu hút đông đảo khán giả truyền hình thời bấy giờ tên tuổi của Trang Thanh Xuân được nhiều người biết đến hơn. Khi nữ chính Phượng Mai rời đoàn, bà được chọn thay thế và lập tức chiếm được tình cảm khán giả, mỗi ngày nhận hàng chục lá thư ngưỡng mộ.
Tài năng và sắc vóc đưa bà đến với các đoàn cải lương lớn như Thái Dương I, Thái Dương III, Hương Dạ Thảo rồi Thanh Minh, Mây Tần và đặc biệt là đoàn Việt Nam - Minh Vương. Tại đây, bà đảm nhận nhiều vai thay thế cho các tên tuổi lớn như Phượng Liên, Thanh Nga. Những vai diễn trong Chung Vô Diệm, Nắng thu về ngõ trúc và đặc biệt là vai Bạch Thiên Nga của Máu nhuộm sân chùa giúp bà để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả.

Gập ghềnh hậu ánh hào quang
Sau năm 1975, khi nhiều băng đĩa cải lương bị tiêu hủy, sân khấu thu hẹp, thời hoàng kim của nữ nghệ sĩ cũng dần khép lại. Dù từng gia nhập các đoàn tuồng cổ như Huỳnh Long, Minh Tơ nhưng thu nhập ít ỏi khiến bà phải rời thành phố, lưu diễn ở các tỉnh để kiếm sống.
Cuộc sống bấp bênh và vất vả khiến sức khỏe bà sa sút. Năm 1986, ở tuổi 33, bà buộc phải giải nghệ sau khi phát hiện mắc bệnh thiếu máu cơ tim và hở van tim. Từ đó đến nay, bà chưa từng quay lại sân khấu, phần vì sức khỏe yếu, phần vì không còn đủ hơi để ca.

Tuổi xế chiều cô đơn và chật vật
Hiện tại, ở tuổi U80, bà sống một mình trong căn phòng trọ chỉ vỏn vẹn 10 m² tại quận 8 (TP. HCM). Căn phòng trọ ẩm thấp, thiếu ánh sáng, không tivi, không phương tiện giải trí khiến ai nhìn cũng phải xót xa. Được biết, trước đó bà từng sống cùng em gái Thanh Đào, nhưng sau khi em qua đời, bà phải chuyển đi vì nơi cũ đã bị bán.
Mỗi ngày, bà chống gậy đi bán vé số ở khu vực chợ Rạch Ông. Có hôm sức khỏe yếu, bà chỉ bán được vài chục tờ, hôm nào khỏe bán được 60 tờ, lãi chỉ vài chục nghìn.

Ngoài nguồn thu từ bán vé số, bà cũng nhận được 400.000 đồng hỗ trợ mỗi tháng từ Ban Ái hữu Hội Sân khấu TP. HCM. Tuy nhiên, số tiền đó chỉ tạm đủ để trang trải tiền thuê trọ khoảng 2 triệu đồng/tháng, chưa kể chi phí sinh hoạt và thuốc men.
Nữ nghệ sĩ từng tâm sự, vài tháng sẽ phải đi tái khám một lần. Bà luôn sống trong tâm trạng lo lắng, bất an vì không biết bệnh tim sẽ trở nặng lúc nào.
Ở thời kỳ đỉnh cao, cái tên Trang Thanh Xuân phủ sóng trên khắp các mặt báo, nhận hàng chục lá thư bày tỏ sự mến mộ. Thế nhưng, khi về già bà lại sống cô độc.
Người thân duy nhất của bà hiện nay là nghệ sĩ Bá Lộc, song hai chị em hiếm khi gặp nhau vì hoàn cảnh kinh tế đều eo hẹp. Dù đã rời xa sân khấu nhiều năm, nhưng mỗi khi nhắc đến cải lương, ánh mắt bà vẫn ánh lên niềm tự hào.