Công trình cổ đại rộng 72ha sở hữu hệ thống thoát nước tinh vi, hơn 600 năm chưa một lần ngập

Hơn 600 năm tồn tại giữa lòng Bắc Kinh, Tử Cấm Thành – quần thể cung điện cổ rộng 720.000m2 vẫn giữ được một "kỳ tích" kiến trúc khiến hậu thế phải ngạc nhiên: chưa từng xảy ra ngập lụt, dù mưa bão lớn đến đâu. Bí mật nằm ở hệ thống thoát nước tinh vi, đồng bộ và mang tính khoa học, được các bậc thợ thủ công xưa tính toán tỉ mỉ ngay từ khi khởi dựng.

Công trình bắt đầu xây dựng năm 1406 dưới triều Minh Thành Tổ. Triều đình đã huy động những nghệ nhân, kiến trúc sư hàng đầu khắp Trung Hoa, trong đó có cha con Khoái Lương là bậc thầy kiến trúc từ Giang Tô, cùng nhiều thợ thủ công Hương Sơn bang giàu kinh nghiệm xử lý ngập úng. Một nhân vật đáng chú ý là Nguyễn An - quan nội thị gốc Việt, được giao trọng trách Tổng đốc công. Chính họ là những người đặt nền móng cho hệ thống thoát nước được xem là một trong những thiết kế tiên tiến bậc nhất thời trung đại.

Nguyên lý cơ bản mà các kỹ sư cổ đại tuân thủ là "nước thoát phải nhiều hơn lượng mưa". Địa hình Bắc Kinh vốn cao ở phía Tây Bắc và thấp dần về Đông Nam, do đó toàn bộ mặt bằng Tử Cấm Thành cũng được thiết kế dốc từ Bắc xuống Nam, chênh lệch gần 2m. Nước mưa vì thế dễ dàng chảy qua mạng lưới kênh mương, cống ngầm và ao hồ được bố trí khắp nơi, cuối cùng đổ về sông Kim Thủy - con kênh nhân tạo chạy xuyên lòng cung thành rồi thoát ra ngoài qua cổng Đông Hoa Môn, hòa vào sông ngòi bên ngoài và xuôi ra biển.

Điểm nhấn độc đáo trong hệ thống này chính là hàng nghìn đầu rồng chạm khắc quanh sân thượng đá cẩm thạch trước các cung điện lớn, đặc biệt là Điện Thái Hòa. Khi mưa lớn, nước thoát ra từ miệng rồng tạo thành cảnh tượng "vạn long phun thủy" kỳ vĩ. Chỉ riêng quảng trường Điện Thái Hòa đã có tới hơn 1.140 đầu rồng, vừa là chi tiết trang trí, vừa là giải pháp dẫn thoát nước hiệu quả.

Ngoài nội cung, Tử Cấm Thành còn được bảo vệ bởi ba "lá chắn" thủy lợi bên ngoài là hệ thống sông và mương Đại Minh - hồ Thái Bình, cụm Hậu Hải - ao Thái Dịch và sông Kim Thủy - mương Đồng Tử Hà bao quanh Tam Điện. Những công trình này vừa cấp nước cho kinh thành, vừa ngăn ngừa úng ngập. Nền móng của Tử Cấm Thành cũng được gia cố công phu, với các lớp đất được nén chặt như một "tấm bọt biển khổng lồ", giúp thẩm thấu và thoát nước nhanh. Gạch xanh lát sân có độ thấm tốt hơn xi măng, càng gia tăng khả năng tiêu thoát.

Nhờ sự quy hoạch tổng thể, sự kết hợp khéo léo giữa cảnh quan tự nhiên, địa hình và bàn tay tài hoa của thợ xưa, Tử Cấm Thành đã vượt qua hàng trăm trận mưa bão khắc nghiệt mà không một lần bị ngập. Hệ thống thoát nước ấy không chỉ phản ánh trình độ kỹ thuật vượt trội của kiến trúc sư thời Minh - Thanh, mà còn minh chứng cho tầm nhìn dài hạn của người xưa trong quy hoạch đô thị.

Ngày nay, Tử Cấm Thành không chỉ là Di sản thế giới do UNESCO công nhận, mà còn là điểm đến du lịch nổi bật bậc nhất Trung Quốc, nơi du khách không khỏi trầm trồ trước "bí mật" giữ cho cung điện gỗ cổ xưa này vẫn đứng vững, khô ráo và uy nghiêm suốt 6 thế kỷ qua.