Cú sốc ChatGPT và siêu dự án 500 tỷ USD: Vì sao Elon Musk và Sam Altman ghét nhau đến vậy?

Vào ngày đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ 2 của ông Donald Trump, Elon Musk đang có mặt tại Nhà Trắng khi nghe tin “kẻ thù không đội trời chung” của mình sắp tổ chức họp báo cùng Tổng thống.

Bất ngờ hơn cả, CEO OpenAI Sam Altman và ông Trump đã gây chấn động khi cùng nhau công bố dự án đầu tư 500 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng AI mang tên Stargate.

Dù đã sát cánh bên ông Trump trong nhiều tháng qua, Musk vẫn không khỏi ngỡ ngàng trước thông báo này, theo những người nắm rõ sự việc. Tỷ phú này tức giận cho rằng các nhà đầu tư của Stargate không có đủ chi phí để thực hiện dự án.

Cuộc đối đầu giữa 2 tỷ phú công nghệ nổi tiếng đã nhen nhóm từ năm 2015, khi họ cùng đồng sáng lập OpenAI với tham vọng phát triển AI có lợi cho nhân loại.

Nhưng đến năm 2018, Musk rời công ty sau một cuộc tranh giành quyền lực, và mâu thuẫn ngày càng gay gắt khi OpenAI ra mắt ChatGPT vào năm 2022 - một thành công vang dội mà Musk không có phần. Không lâu sau, ông thành lập xAI để cạnh tranh nhưng công ty này vẫn chưa thể theo kịp OpenAI.

Căng thẳng lên đến đỉnh điểm vào tuần trước khi Musk đáp trả việc Altman ra mắt dự án Stargate bằng một động thái gây chấn động: đưa ra đề nghị thâu tóm OpenAI với giá 97,4 tỷ USD.

Một thập kỷ sau khi hợp tác, giờ đây 2 người bước vào cuộc chiến khốc liệt để giành quyền kiểm soát công ty mà họ từng cùng xây dựng.

Giới phân tích nhận định, đây là một cuộc đối đầu mang tính cá nhân sâu sắc và có thể định hình tương lai của công nghệ AI cũng như vai trò của Mỹ trong lĩnh vực này.

Từ đồng minh thành đối thủ

Musk (53 tuổi) và Altman (39 tuổi) từng có mối quan hệ thân thiết. Cả 2 đều chia sẻ nỗi lo về viễn cảnh AI vượt mặt con người và mất kiểm soát.

Năm 2015, họ quyết định thành lập OpenAI như một “Dự án Manhattan” về AI để đối trọng với Google, công ty đang dẫn đầu lĩnh vực này. Musk cam kết rót phần lớn trong khoản tài trợ 1 tỷ USD ban đầu, còn Altman đảm nhận vai trò đồng Chủ tịch.

Tuy nhiên, mối quan hệ bắt đầu rạn nứt vào năm 2017 khi các nhà nghiên cứu OpenAI nhận ra họ cần nhiều vốn hơn để phát triển AI tiên tiến. Ban lãnh đạo thống nhất sẽ chuyển đổi OpenAI thành một công ty có lợi nhuận, nhưng họ không thể thống nhất về cấu trúc.

Theo một số email nội bộ được gửi trong các tài liệu của tòa án, Musk muốn kiểm soát đa số cổ phần và giữ chức CEO trong khi Altman cùng các đồng sáng lập khác phản đối.

Một email gửi Musk nêu rõ: “OpenAI được lập ra để ngăn chặn một chế độ độc tài AI, nên có vẻ không hợp lý nếu tạo ra một cấu trúc mà ông ấy có thể trở thành ‘nhà độc tài’ nếu muốn”.

Trong vòng vài giờ, Musk đã viết lại rằng “đây là giọt nước tràn ly”. Đầu năm 2018, vị tỷ phú rời OpenAI, còn Altman tiếp tục điều hành công ty.

Bước ngoặt mang tên ChatGPT

Trong vài năm tiếp theo, OpenAI lặng lẽ tập trung vào nghiên cứu cho đến tháng 11/2022, khi họ tung ra ChatGPT.

Dù Altman mô tả đây là “một bản thử nghiệm với nhiều hạn chế”, nó đã nhanh chóng trở thành một trong những sản phẩm công nghệ tiêu dùng mang tính cách mạng nhất thế kỷ - sánh ngang cùng với iPhone, Facebook và TikTok.

Musk bị sốc trước thành công này. Ông bắt đầu công kích OpenAI, cáo buộc công ty đặt lợi nhuận lên trên lợi ích công chúng và phát triển AI thiếu trách nhiệm.

Tháng 3/2023, Musk ký vào một bức thư kêu gọi tạm dừng phát triển AI trong 6 tháng. Không lâu sau, ông ra mắt xAI với tham vọng cạnh tranh với OpenAI, nhưng đến nay công ty này vẫn chưa tạo được dấu ấn đáng kể.

Đầu năm 2024, Musk chuyển hướng tấn công sang mặt trận pháp lý. Ông liên tục kiện OpenAI với cáo buộc vi phạm cam kết ban đầu về việc ưu tiên lợi ích công chúng. Khi được hỏi về vụ kiện, Altman chỉ trả lời ngắn gọn: “Ông ấy rời đi trước khi OpenAI thành công. Tôi nghĩ đó là lý do khiến ông ấy cay đắng”.

Cuộc đối đầu chính trị và cú ra đòn mang tên Stargate

Khi cuộc bầu cử Mỹ bước vào giai đoạn nước rút, Musk công khai ủng hộ ông Trump và chi hàng trăm triệu USD để vận động cho ông.

Trong khi đó, Altman, một người theo phe Dân chủ, tìm cách tiếp cận chính quyền mới bằng những con đường khác.

Tháng 12/2024, Altman bắt tay với Anduril, một công ty công nghệ quốc phòng do Palmer Luckey - một trong những người ủng hộ ông Trump nổi bật trong giới công nghệ - đồng sáng lập. Đây là bước đầu tiên giúp OpenAI chen chân vào mối quan hệ giữa Musk và ông Trump.

Không dừng lại ở đó, nhà đồng sáng lập OpenAI còn tìm đến các đồng minh thân cận của vị Tổng thống, bao gồm tỷ phú Larry Ellison và Masayoshi Son.

Hai doanh nhân này đã đồng ý hỗ trợ OpenAI xây dựng dự án Stargate - một kế hoạch nhằm mở rộng năng lực tính toán cho AI với số vốn đầu tư lên tới 500 tỷ USD.

Bước đi quyết định diễn ra ngay trước lễ nhậm chức của ông Trump, khi Altman và Ellison sắp xếp một cuộc điện đàm với Tổng thống đắc cử để thuyết trình về Stargate.

Ông Trump, với tư duy của một doanh nhân bất động sản, bị thu hút bởi kế hoạch xây dựng hàng loạt trung tâm dữ liệu quy mô lớn trên khắp nước Mỹ.

Đòn đáp trả của Musk: Thâu tóm OpenAI

Bị dồn vào thế bí, Musk ngay lập tức phản công. Ông lên nền tảng X tuyên bố Stargate là dự án “giả”, khiến không ít đồng minh của ông Trump bất ngờ trước sự đối đầu công khai với Tổng thống.

Và từ đầu tháng 1/2025, Musk tiến hành kế hoạch thâu tóm tổ chức phi lợi nhuận kiểm soát OpenAI, đưa ra đề nghị trị giá 97,4 tỷ USD. Đề xuất này nhanh chóng bị Altman và hội đồng quản trị OpenAI bác bỏ.

Mới đây, Musk tuyên bố sẽ rút lại đề nghị mua lại nếu Altman giữ OpenAI dưới mô hình phi lợi nhuận.

Ông nói: “Đã đến lúc OpenAI trở lại là một tổ chức vì lợi ích chung, tập trung vào sự an toàn và minh bạch như trước đây. Chúng tôi sẽ đảm bảo điều đó xảy ra”.

Câu chuyện khép lại với một cú đáp trả ngắn gọn của Altman: “Có lẽ cả đời ông ấy bị ám ảnh bởi sự bất an. Tôi thấy tiếc cho Musk. Tôi không nghĩ ông ấy là một người hạnh phúc”.

Theo WSJ

>> Bất ngờ ngỏ ý mua OpenAI với giá hơn 97 tỷ USD, Elon Musk muốn 'tấn công trực diện' CEO Sam Altman?