Siêu dự án 500 tỷ USD biến Mỹ thành siêu cường số 1 thế giới về AI có diễn biến mới

Vài tuần trước, Masayoshi Son, nhà sáng lập SoftBank Group, đã đứng cùng Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố Dự án Stargate - một liên doanh trí tuệ nhân tạo (AI) với OpenAI có tổng vốn đầu tư dự kiến lên đến 500 tỷ USD.

Theo các nguồn tin thân cận, hiện tại, tỷ phú Nhật Bản đang tích cực tìm kiếm nguồn vốn cho dự án này thông qua phương thức tài trợ dự án (project financing) - một hình thức huy động vốn thường được áp dụng cho các dự án dầu khí và hạ tầng lớn như đường ống Trans-Alaska.

Ưu điểm của phương thức này là không đòi hỏi nhiều tiền mặt từ các nhà đầu tư ban đầu mà có thể tận dụng nguồn tài chính dài hạn dựa trên dòng tiền kỳ vọng.

SoftBank đang xem xét tích hợp một số yếu tố của mô hình này vào Stargate, bao gồm việc phát triển nhiều trung tâm dữ liệu và dự án sản xuất điện. Theo kịch bản đang được cân nhắc, SoftBank, OpenAI và các đối tác như Oracle cùng MGX (Abu Dhabi) sẽ góp khoảng 10% vốn cổ phần, phần còn lại sẽ được huy động từ thị trường nợ.

Dự án Stargate, được công bố hoành tráng vào tháng trước, dự kiến sẽ trở thành một trong những dự án triển khai sức mạnh tính toán lớn nhất trong lịch sử. Sau khi khởi công trung tâm dữ liệu đầu tiên ở Abilene, Texas, SoftBank và OpenAI đang mở rộng tìm kiếm các địa điểm mới trên khắp hơn một chục bang tại Mỹ.

Mặc dù Masayoshi Son đã thông báo với Trump rằng giai đoạn đầu sẽ cần 100 tỷ USD, SoftBank vẫn chưa xác định đầy đủ nguồn vốn và đang tích cực đàm phán để thu hút thêm nhà đầu tư.

Những cuộc thảo luận này diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt từ công ty khởi nghiệp DeepSeek của Trung Quốc với mô hình AI mã nguồn mở giá rẻ, cùng với đó là áp lực từ đề nghị mua lại không mong muốn của OpenAI do Elon Musk đứng đầu.

Cấu trúc tài chính phức tạp

Trên lý thuyết, tổng vốn góp 10% tương đương khoảng 50 tỷ USD, trong đó SoftBank và OpenAI có thể đóng góp từ 15 đến 25 tỷ USD mỗi bên, còn Oracle và MGX có thể góp phần nhỏ hơn.

Tuy nhiên, thay vì huy động vốn một lần, Stargate sẽ được triển khai thành nhiều dự án riêng lẻ trị giá hàng tỷ USD, với nguồn tài trợ được thực hiện theo từng giai đoạn. SoftBank có thể sử dụng đa dạng các công cụ tài chính như vốn cổ phần ưu đãi, nợ mezzanine và các khoản vay ngân hàng cấp cao để huy động vốn. Mô hình tài chính khả thi có thể bao gồm 10% vốn cổ phần thông thường, 20% vốn cổ phần ưu đãi và nợ mezzanine, cùng 70% nợ cấp cao.

Một kịch bản khác có thể là 40% vốn cổ phần ưu đãi và nợ mezzanine, 50% nợ cấp cao. Đây là những cấu trúc tài chính có tỷ lệ đòn bẩy cao, thường thấy trong các dự án cơ sở hạ tầng như đường ống, nhà máy điện hoặc mạng viễn thông. Tuy nhiên, nhờ lãi suất siêu thấp ở Nhật Bản và sự phổ biến của trái phiếu SoftBank trong giới đầu tư cá nhân, gánh nặng tài chính có thể được giảm bớt.

Dù vậy, vẫn chưa có quyết định chính thức nào được đưa ra. SoftBank vẫn đang tìm kiếm thêm đối tác, và các nhà đầu tư chủ chốt có thể lựa chọn hình thức tài trợ khác tùy thuộc vào điều kiện thị trường. Một vấn đề lớn là tính khả thi của mô hình này, bởi các điều khoản tài trợ dự án thường dựa vào dòng tiền dự báo, trong khi doanh thu từ dịch vụ AI vẫn còn chưa chắc chắn.

SoftBank từ chối bình luận về vấn đề này. Trong khi đó, Giám đốc tài chính OpenAI – Sarah Friar – cho biết trong một bài đăng gần đây rằng họ sẽ theo đuổi "cách tiếp cận đầu tư có cấu trúc và theo từng giai đoạn", đồng thời tiếp tục tìm kiếm các đối tác tổ chức để xây dựng nền tảng vốn vững chắc.

Trong chuyến công du toàn cầu của Sam Altman, Masayoshi Son đã gặp CEO OpenAI cùng Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba và Chủ tịch Samsung Jay Y. Lee để vận động ủng hộ cho dự án Stargate, với mong muốn mở rộng dự án này sang thị trường Nhật Bản.

Trước chi phí phần cứng AI tăng cao, các công ty điện toán đám mây đang tìm kiếm phương thức tài trợ mới. Điển hình như CoreWeave, được Nvidia hậu thuẫn, đang dùng GPU làm tài sản thế chấp để vay vốn từ các quỹ như Blackstone và Magnetar, nhằm tài trợ cho các trung tâm dữ liệu tỷ USD. Chiến lược này dựa trên kỳ vọng chip Nvidia sẽ duy trì được giá trị cao ngất ngưởng hiện tại.

Tuy nhiên, sự xuất hiện của AI giá rẻ từ DeepSeek đang thách thức giả định này, và đáng chú ý là hầu như chưa có dự án trung tâm dữ liệu nào sử dụng đòn bẩy tài chính cao như mức Stargate đề xuất.

Những rủi ro SoftBank phải đối mặt

Giới phân tích dự đoán SoftBank có thể đầu tư 15-25 tỷ USD vào OpenAI để phát triển LLM. Tuy nhiên, xu hướng thị trường đang nghiêng về AI mã nguồn mở chi phí thấp với sự tham gia của Meta, Google và Alibaba, có thể biến AI thành công nghệ đại trà, ảnh hưởng đến lợi nhuận của OpenAI và khả năng thu hồi vốn của SoftBank.

Việc huy động vốn cho Stargate đang được các nhà đầu tư và chủ nợ quan tâm đặc biệt, nhất là khi xét đến lịch sử đầu tư mạo hiểm của Masayoshi Son.

Theo ước tính, SoftBank dự kiến báo cáo khoản lỗ ròng khoảng 155 tỷ yên trong quý tài chính thứ ba, trong khi Vision Fund có thể đã mất 700 triệu USD trong quý V/2024 do sự sụt giảm của cổ phiếu Coupang và Didi Global.

Hiệu quả tài chính của công ty còn phụ thuộc vào danh mục đầu tư startup chưa niêm yết, bao gồm ByteDance, đang đối mặt với áp lực bán TikTok, và eFishery, startup Indonesia có nguy cơ thanh lý vì bê bối gian lận kế toán.

Theo Yahoo Finance

>> Ông Trump và Elon Musk thẳng tay xóa bỏ 114 tỷ đồng xu, nguyên nhân do đâu?