Đề xuất hỗ trợ tới 100% chi phí cho người dân ở TP. Hồ Chí Minh đổi sang xe máy điện

Sáng 7/10, tại hội thảo công bố kết quả nghiên cứu “Vùng phát thải thấp – Lộ trình thực hiện chuyển đổi và chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông”, thuộc Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh, Sở Xây dựng TP đã đưa ra nhiều định hướng quan trọng cho lộ trình phát triển giao thông xanh trong giai đoạn tới.

Theo đơn vị tư vấn, việc hợp nhất TP. Hồ Chí Minh với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu không chỉ là sự sáp nhập hành chính mà còn tạo ra “hiệu ứng khuếch đại” về dân số và phương tiện, khiến áp lực lên hạ tầng giao thông và môi trường ngày càng lớn.

Giao thông đường bộ hiện là nguồn phát thải lớn nhất của TP. Hồ Chí Minh, đặc biệt ở khu vực trung tâm, mật độ phương tiện dày đặc và mức ô nhiễm vượt ngưỡng cho phép. Ô nhiễm không khí không chỉ gây hại sức khỏe mà còn làm giảm sức hút đầu tư, ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế – xã hội. Vì vậy, chuyển đổi sang giao thông xanh trở thành yêu cầu cấp bách, mang ý nghĩa chính trị, kinh tế và xã hội sâu rộng.

Theo định hướng, quá trình chuyển đổi giao thông xanh tại TP. Hồ Chí Minh sẽ dựa trên ba trụ cột chính: điện hóa phương tiện, thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ) và phát triển hạ tầng – chính sách hỗ trợ. Ở trụ cột đầu tiên, phương tiện giao thông công cộng đóng vai trò tiên phong, làm nền tảng cho các giai đoạn chuyển đổi tiếp theo. Giai đoạn đến năm 2030, TP. Hồ Chí Minh dự kiến mở mới 78 tuyến xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch, tương đương 2.849 phương tiện, hướng đến mạng lưới giao thông công cộng phủ rộng, giúp người dân có lựa chọn thay thế khi các quy định về chuyển đổi phương tiện được áp dụng.

Song song đó, thành phố lên kế hoạch hình thành “hành lang xanh” với làn riêng cho xe đạp, kết nối cùng hệ thống xe đạp và xe máy điện công cộng.

Từ năm 2026, TP. Hồ Chí Minh sẽ thiết lập vùng phát thải thấp tại khu vực trung tâm, hạn chế hoạt động của phương tiện chạy xăng, dầu không đạt chuẩn khí thải. Cần Giờ và Côn Đảo được chọn thí điểm nhằm bảo vệ khu dự trữ sinh quyển và hướng đến phát triển du lịch bền vững. Phạm vi vùng LEZ dự kiến bao gồm các quận 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú và Phú Nhuận cũ – nơi có khoảng 3,2 triệu dân và hơn 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày, thường xuyên ghi nhận nồng độ bụi mịn PM2.5 và PM10 vượt ngưỡng cho phép.

Ba nhóm phương tiện bị kiểm soát gồm xe tải nặng chạy dầu diesel (cấm hoàn toàn), ô tô thương mại dưới tiêu chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dịch vụ dưới Euro 2. Đến năm 2027, khi việc kiểm định khí thải xe máy được triển khai, quy định kiểm soát sẽ mở rộng với toàn bộ xe không đạt chuẩn.

Để khuyến khích người dân và doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện, đề án đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ tài chính. Hộ nghèo được hỗ trợ 100% chi phí chuyển đổi (tối đa 20 triệu đồng), hộ cận nghèo 80% (tối đa 16 triệu đồng) và hộ thường 10% (tối đa 5 triệu đồng). Ngoài ra, người dân được giảm 50% lệ phí đăng ký, biển số và hỗ trợ lãi vay khi mua xe điện. Đối với doanh nghiệp vận tải, chính sách ưu đãi gồm miễn 100% lệ phí trước bạ, giảm 50% phí bảo trì đường bộ và lệ phí cấp biển số, hỗ trợ 50% lãi suất đầu tư trong năm đầu tiên. Các doanh nghiệp xe buýt chuyển sang xe điện được vay tối đa 85% chi phí đầu tư và hưởng ưu đãi lãi suất trong 7 năm.

Song hành với chính sách tài chính, TP. Hồ Chí Minh sẽ đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng giao thông xanh, với kế hoạch mở mới 72 tuyến buýt sử dụng hơn 1.100 xe buýt điện, đầu tư ít nhất 8.000 xe đạp công cộng, xây dựng hành lang xanh dành cho người đi bộ và xe đạp, cùng 750–1.338 trạm sạc điện bố trí tại bãi đỗ, trung tâm thương mại và các trục giao thông chính.

Giai đoạn 2025–2026 được xem là thời kỳ chuẩn bị, hoàn thiện khung pháp lý với kinh phí dự kiến hơn 733 tỷ đồng. Từ 2026–2030, khi triển khai đồng bộ, tổng chi phí thực hiện ước tính hơn 7.300 tỷ đồng (chưa bao gồm đầu tư xe buýt), trong đó ngân sách nhà nước chiếm 80%.

Sau khi sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh có hơn 14 triệu dân và khoảng 13 triệu phương tiện lưu thông, chưa kể lượng xe vãng lai. Giao thông đường bộ được xác định là nguồn gây ra 88% lượng bụi mịn, gây thiệt hại kinh tế hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm.

Việc triển khai đề án giao thông xanh không chỉ nhằm giảm phát thải mà còn mở ra cơ hội xây dựng một đô thị hiện đại, phát triển bền vững, hướng tới nâng cao chất lượng sống cho người dân trong tương lai.