Siết nhiên liệu ô tô: Bước đi tất yếu hướng tới giao thông xanh, tiết kiệm

Lợi ích kinh tế rõ rệt

Cục Đăng kiểm Việt Nam (ĐKVN) vừa hoàn tất dự thảo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) về tiêu thụ nhiên liệu, trình Bộ Xây dựng lấy ý kiến. Đây là bước đi then chốt nhằm cụ thể hóa cam kết giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông.

Trước đó, Việt Nam đã áp dụng dán nhãn năng lượng, thử nghiệm khí thải mức 5 cho ô tô con, song chưa có quy định cụ thể về giới hạn phát thải CO₂ và mức tiêu thụ nhiên liệu. Các chuyên gia cho rằng cần thay thế TCVN 9854:2013 bằng tiêu chuẩn mới, đặt mục tiêu tiêu thụ nhiên liệu trung bình cho nhà sản xuất - cách làm phổ biến quốc tế - nhằm thúc đẩy đổi mới công nghệ và thực hiện lộ trình giảm phát thải.

Việc áp dụng TCVN về tiêu thụ nhiên liệu (TTNL) sẽ định hướng doanh nghiệp đầu tư công nghệ hiện đại như động cơ hybrid, điện, hệ thống phun xăng trực tiếp, hộp số vô cấp hay thiết kế khí động học tối ưu hơn. Người tiêu dùng nhờ đó được hưởng lợi từ những dòng xe tiết kiệm, ít phát thải và an toàn hơn.

Hiện giao thông vận tải chiếm 18-20% lượng phát thải CO₂ toàn quốc. Nếu tiêu chuẩn mới được áp dụng, việc giảm tiêu thụ nhiên liệu sẽ trực tiếp kéo theo giảm phát thải, cải thiện chất lượng không khí đô thị, giảm chi phí y tế, đồng thời hỗ trợ Việt Nam thực hiện cam kết Net Zero 2050.

Đại diện Cục ĐKVN nhận định, với người dân, chỉ cần giảm 0,5-1 lít/100km, mỗi phương tiện tiết kiệm hàng triệu đồng mỗi năm; doanh nghiệp vận tải, taxi, logistics hưởng lợi lớn từ chi phí nhiên liệu giảm, gia tăng sức cạnh tranh.

Bước đi tất yếu

Theo Cục ĐKVN, về lâu dài, quy định TTNL sẽ tạo lợi thế cho xe hybrid, xe điện và xe dùng nhiên liệu thay thế. Đây cũng là bước đi phù hợp với Quyết định 876 của Thủ tướng, đặt mục tiêu đến 2040 dừng sản xuất, nhập khẩu xe xăng dầu và đến 2050 đạt 100% xe năng lượng sạch.

Trong ngắn hạn, nhiều dây chuyền lắp ráp trong nước vẫn dựa vào công nghệ cũ. Để giảm tác động, dự thảo TCVN được thiết kế linh hoạt, cho phép doanh nghiệp điều chỉnh cơ cấu sản phẩm, áp dụng công nghệ mới hoặc tận dụng cơ chế trao đổi lượng tiết kiệm nhiên liệu (PAFC).

Dự thảo cũng ưu tiên cho xe điện (EV), xe hybrid điện (HEV), xe hybrid sạc ngoài (PHEV), giúp doanh nghiệp dễ đạt mục tiêu TTNL trung bình nếu chuyển dịch sản phẩm theo hướng xanh - sạch.

Theo dự thảo, Bộ Xây dựng đề xuất mức tiêu hao nhiên liệu trung bình (CAFC) của toàn bộ xe con đạt 4,83 lít/100km vào năm 2030. Tuy nhiên thực tế mục tiêu này gây tranh luận, trong đó Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng đây là mức “quá nghiêm ngặt”, khi hiện 96% xe chạy xăng truyền thống và 14% xe hybrid chưa đáp ứng.

Ông Lê Hồng Việt - Phó Giám đốc Trung tâm thử nghiệm khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (NETC), thuộc Cục ĐKVN - khẳng định: “Dự thảo mới ở giai đoạn lấy ý kiến, chưa có tính bắt buộc. Phạm vi áp dụng chỉ với xe mới, không áp cho xe đang lưu hành. Con số 4,83 lít/100km là trung bình toàn quốc, không áp cho từng mẫu xe".

Đại diện NETC cho biết, Ban soạn thảo thường xuyên tham khảo ý kiến doanh nghiệp để bảo đảm tính khả thi. Tháng 8/2025, VAMA cũng đã ủng hộ mục tiêu 4,83 lít/100km vào năm 2035, coi đây là đóng góp thiết thực cho mục tiêu giảm phát thải quốc gia.

“Chúng tôi tiếp tục đánh giá tác động, dựa trên dữ liệu thị trường và xu hướng gia tăng xe điện, để xây dựng lộ trình hợp lý, vừa bảo đảm cam kết quốc tế, vừa phù hợp điều kiện doanh nghiệp và thị trường trong nước”, ông Việt nhấn mạnh.

Việc ban hành TCVN về giới hạn tiêu thụ nhiên liệu không chỉ là yêu cầu tất yếu để thực hiện cam kết quốc tế mà còn mở ra cơ hội lớn cho ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. Dù còn nhiều thách thức, đây vẫn là bước đi quan trọng hướng tới một hệ thống giao thông xanh, tiết kiệm và bền vững.