Đề xuất mới của Bộ Công an: Không còn án tử với tội tham ô, nhận hối lộ
Dự án luật sẽ được trình lên Quốc hội khóa XV tại Kỳ họp thứ 10 vào tháng 10/2025 để xem xét và thông qua theo quy trình rút gọn.
Dự thảo sửa đổi Bộ luật Hình sự do Bộ Công an soạn thảo đề xuất xóa bỏ hình phạt tử hình ở 8 trong số 18 tội danh hiện có khung tử hình, bao gồm tội tham ô tài sản và nhận hối lộ. Thông tin này được công bố trong hồ sơ thẩm định của Bộ Tư pháp.
Đề xuất thay thế bằng tù chung thân không giảm án
Theo tờ trình của Bộ Công an, 5 tội danh sẽ được thay thế hình phạt tử hình bằng tù chung thân không xét giảm án, nhằm đảm bảo cách ly vĩnh viễn người phạm tội khỏi xã hội. Các tội này bao gồm: hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109), phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114), sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh (Điều 194), vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250), và phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).
Ngoài ra, 3 tội danh khác cũng được đề xuất chuyển từ tử hình sang tù chung thân không giảm án, gồm: gián điệp (Điều 110), tham ô tài sản (Điều 353) và nhận hối lộ (Điều 354). Như vậy, tổng cộng 8/18 tội danh (chiếm 44,44%) trong Bộ luật Hình sự hiện hành sẽ không còn áp dụng mức án cao nhất này.
Đề xuất trên dựa trên Đề án của Đảng ủy Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, đã được Bộ Chính trị xem xét thông qua tại Công văn số 13936 ngày 25/3 của Văn phòng Trung ương Đảng. Đề án tập trung rà soát các bất cập liên quan đến hình phạt tử hình, đồng thời nghiên cứu giảm số lượng tội danh chịu mức án này và chuyển đổi sang các hình phạt khác.
Bộ Công an cho rằng quy định hiện hành về tử hình tồn tại nhiều hạn chế. Một số khung hình phạt có mức cao nhất là tử hình được xây dựng với định lượng quá rộng, gây khó khăn trong việc áp dụng thực tế. Chẳng hạn, các tội sản xuất, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy (Điều 248, 250, 251) đều có khung phạt từ 20 năm tù, chung thân đến tử hình nếu khối lượng ma túy từ 100 gam Heroine, Cocaine, Methamphetamine trở lên. Điều này khiến việc quyết định tuyên án tử hình thiếu sự nhất quán.
Hơn nữa, thực tế cho thấy một số tội danh có mức độ nguy hiểm không còn cần thiết duy trì hình phạt tử hình. Các tội như hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật, hay sản xuất hàng giả là thuốc chữa bệnh hiếm khi bị tòa án áp dụng án tử. Tương tự, với tội tham ô tài sản và nhận hối lộ, mức án này cũng ít được sử dụng.
Quy định hiện hành về tử hình
Theo Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), tử hình là hình phạt đặc biệt dành cho các tội phạm nghiêm trọng như xâm phạm an ninh quốc gia, giết người, ma túy, tham nhũng và một số tội khác. Tuy nhiên, luật cấm áp dụng tử hình với người dưới 18 tuổi khi phạm tội, phụ nữ mang thai, đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, hoặc người từ 75 tuổi trở lên.
Luật cũng quy định hoãn thi hành án tử nếu người bị kết án thuộc các trường hợp đặc biệt, như phụ nữ mang thai, người trên 75 tuổi, hoặc người phạm tội tham ô, nhận hối lộ đã nộp lại ít nhất 3/4 tài sản và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng.
Hiện tại, Bộ luật Hình sự liệt kê 18 tội danh có thể bị phạt tử hình, bao gồm: phản bội Tổ quốc, hoạt động nhằm lật đổ chính quyền, gián điệp, bạo loạn, khủng bố chống chính quyền, phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật, giết người, hiếp dâm trẻ em dưới 16 tuổi, sản xuất và buôn bán hàng giả là thuốc, các tội về ma túy, khủng bố, tham ô tài sản, nhận hối lộ, phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh.
