Đề xuất phân chia lại nguồn thu ngân sách giữa Trung ương và địa phương

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng chiều nay thừa ủy quyền Thủ tướng thay mặt Chính phủ trình bày tờ trình dự thảo Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi).

Ông Thắng cho biết, trong bối cảnh mới, với những thay đổi về kinh tế, xã hội, quốc tế, Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, cần phải được sửa đổi, bổ sung để đáp ứng yêu cầu phát triển, tăng trưởng kinh tế 2 con số.

Dự thảo Luật gồm 7 chương 76 điều đề xuất sửa đổi, hoàn thiện các nội dung liên quan đến mô hình chính quyền 2 cấp, kết thúc hoạt động cấp huyện; bổ sung nguyên tắc bố trí chi NSNN cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số,…

Dự thảo Luật bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng trong xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, dự toán NSNN, phân bổ chi tiết với các khoản chưa phân bổ chi tiết, sử dụng dự phòng ngân sách trung ương (NSTW); phương thức phân chia các khoản thu thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân, tiêu thụ đặc biệt, bảo vệ môi trường.

Dự luật cũng đề xuất thay đổi cách tính tỷ lệ phân chia nguồn thu từ thuế giá trị gia tăng (VAT), trong đó bao gồm cả thuế VAT hàng nhập khẩu.

Cụ thể, sau khi trừ đi phần hoàn thuế, ngân sách trung ương sẽ được phân chia 70%, còn ngân sách địa phương nhận 30%. Phần 30% của địa phương sẽ được phân bổ theo các tiêu chí như dân số, diện tích và các yếu tố đặc thù khác.

Trong khi đó, với nguồn thu từ tiền sử dụng đất và tiền thuê đất, các địa phương không tự cân đối được ngân sách sẽ chỉ được hưởng 70%, thay vì hưởng toàn bộ như quy định hiện hành.

Theo Bộ trưởng Tài chính, dự thảo luật được thiết kế theo hướng cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục, tăng phân cấp, phân quyền các cấp trong điều chỉnh, quyết toán NSNN. Đơn cử, địa phương có thẩm quyền ban hành chính sách có liên quan trong trường hợp được HĐND cấp tỉnh giao hoặc chế độ, chính sách phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, dịch bệnh nghiêm trọng.

Đề xuất tăng thẩm quyền của Thủ tướng

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra, cho biết cơ quan này nhất trí với tờ trình của Chính phủ về việc bổ sung nhiệm vụ chi từ nguồn dự phòng NSNN đối với một số hoạt động nêu trong tờ trình để bảo đảm thống nhất với quy định của pháp luật đầu tư theo phương thức đối tác công - tư, Luật Dự trữ quốc gia.

Tuy nhiên, đa số ý kiến cho rằng, việc tăng mức dự phòng lên tối đa 5% là chưa phù hợp, đề nghị giữ như quy định hiện hành.

Với nội dung phân cấp nguồn thu giữa NSTW và ngân sách địa phương (NSĐP), ông Mãi cho hay về nguyên tắc, Ủy ban nhất trí với việc thay đổi phương thức phân chia nguồn thu giữa NSTW và NSĐP. Theo đó bỏ quy định các nguyên tắc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và quan hệ giữa các cấp ngân sách trong thời kỳ ổn định ngân sách.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng, đề xuất Chính phủ có thẩm quyền điều chỉnh dự toán là không phù hợp, có thể dẫn đến chồng chéo chức năng, ảnh hưởng kỷ luật tài chính và mục tiêu cải cách đã đề ra.

“Quy định hiện hành vẫn bảo đảm phân cấp, phân quyền trong quyết định dự toán. Quốc hội chỉ quyết định tổng mức theo lĩnh vực và cơ cấu chi, không chi tiết đến từng nhiệm vụ. Các bộ, ngành, địa phương quyết định chi tiết theo thẩm quyền”, ông Mãi nhấn mạnh.

Theo Hiến pháp và quy định, Quốc hội có thẩm quyền quyết định dự toán NSNN, khi cần điều chỉnh dự toán thì thẩm quyền thuộc về Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ quyết định.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính lưu ý, để đảm bảo kỷ luật, kỷ cương tài chính, dự thảo luật cần quy định rõ các trường hợp được điều chỉnh dự toán, giới hạn trong những nguyên nhân khách quan như tình huống khẩn cấp, cấp bách. Quy trình và chế độ báo cáo phải minh bạch, cụ thể; việc phân cấp nhiệm vụ cần gắn với trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu.

>> Bộ Công an đề nghị truy tố 30 bị can gây thất thoát hàng trăm tỷ đồng ngân sách nhà nước