Đề xuất truy tặng danh hiệu Anh hùng Lao động cho cố Giáo sư, Tiến sĩ Trần Hồng Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo
Ông cũng được biết đến là người “mở đường” cho mô hình các trường đại học ngoài công lập tại Việt Nam.
Theo Tạp chí Giáo dục Việt Nam, ngày 24/6, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức cuộc họp Hội đồng Thi đua – Khen thưởng quý II năm 2025, do Thứ trưởng Nguyễn Thị Kim Chi chủ trì.
Tại cuộc họp, Thường trực Hội đồng Thi đua – Khen thưởng đã đề xuất truy tặng danh hiệu Anh hùng Lao động cho cố Giáo sư, Tiến sĩ Trần Hồng Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhằm ghi nhận những đóng góp to lớn của ông đối với sự nghiệp giáo dục quốc gia.
Giáo sư Trần Hồng Quân sinh ra tại xã Mỹ Quới, huyện Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng. Ông từng là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng các khóa VI, VII, VIII; nguyên Bí thư Ban Cán sự Đảng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo; nguyên Phó Trưởng ban Dân vận Trung ương.
Sự nghiệp của ông bắt đầu từ năm 1961, khi giảng dạy tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Năm 1975, ông giữ chức Trưởng khoa Cơ khí Trường Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh và được bổ nhiệm làm Hiệu trưởng từ năm 1976 đến 1982.
Từ năm 1987 đến 1997, ông đảm nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ Đại học, Trung học chuyên nghiệp và Dạy nghề, sau này là Bộ Giáo dục và Đào tạo. Sau khi nghỉ hưu, ông tiếp tục gắn bó với lĩnh vực giáo dục, giữ vai trò Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam giai đoạn 2005-2021, sau đó là Chủ tịch Hội đồng Cố vấn.
Trong suốt cuộc đời hoạt động, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Hồng Quân dành nhiều tâm huyết cho sự nghiệp giáo dục, đặc biệt là lĩnh vực giáo dục đại học. Ông là người khởi xướng và đóng góp quan trọng cho nhiều chính sách đổi mới, góp phần tạo chuyển biến tích cực và có chiều sâu trong hệ thống giáo dục Việt Nam.
Trước năm 1987, hệ thống giáo dục đại học trong nước chỉ tồn tại duy nhất mô hình công lập – các trường được Nhà nước thành lập và bao cấp toàn diện. Khi vừa đảm nhận cương vị Bộ trưởng Bộ Đại học, Trung học chuyên nghiệp và Dạy nghề, Giáo sư Trần Hồng Quân đã chủ động lắng nghe ý kiến từ giới chuyên gia, nhà giáo dục và mạnh dạn đề xuất với Chính phủ cho phép thành lập các trường đại học ngoài công lập – một quyết định mang tính đột phá vào thời điểm đó.
Trường Đại học Thăng Long sau đó trở thành trường đại học ngoài công lập đầu tiên được thành lập, mở đường cho sự ra đời của hàng loạt cơ sở giáo dục đại học tư nhân trong những năm tiếp theo.
Không chỉ dừng lại ở việc mở rộng mô hình tổ chức, ông còn là người đề xuất, tích cực ủng hộ nhiều chính sách cải cách táo bạo như chuyển từ hệ niên chế sang hệ thống tín chỉ, tổ chức bầu hiệu trưởng thay vì bổ nhiệm, phát triển hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú tại vùng sâu vùng xa… Những sáng kiến này đã đặt nền móng cho công cuộc đổi mới toàn diện giáo dục đại học và phổ thông.
Ông Phạm Đỗ Nhật Tiến – nguyên trợ lý Bộ trưởng chia sẻ rằng Giáo sư Trần Hồng Quân luôn trăn trở với câu hỏi làm sao để tăng nguồn lực đầu tư cho phát triển giáo dục. Từ thực tiễn đó, ông đã đưa ra khái niệm mà ngày nay quen thuộc với cụm từ "xã hội hóa giáo dục".
Cố Giáo sư, Tiến sĩ Trần Hồng Quân được đánh giá là một trong những kiến trúc sư tiêu biểu của công cuộc đổi mới giáo dục đại học Việt Nam. Từ tư duy cải cách đến hành động cụ thể trên cương vị quản lý, ông để lại dấu ấn sâu đậm qua việc mở rộng hệ thống đại học ngoài công lập, đổi mới cơ chế quản trị, nâng cao chất lượng đào tạo và chăm lo cho đội ngũ nhà giáo. Nhiều tài liệu, công trình chuyên đề về ông hiện vẫn được nghiên cứu và vận dụng trong thực tiễn giáo dục hiện nay.
Ngày 25/8/2023, Giáo sư Trần Hồng Quân qua đời.
Ghi nhận những cống hiến to lớn cho sự nghiệp cách mạng và giáo dục, ông được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như Huân chương Lao động hạng Ba, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhì, Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng cùng nhiều huân, huy chương khác.
