Doanh nhân Việt trên sàn chứng khoán: Tự cường cùng 80 năm độc lập

Dự án Trung tâm Triển lãm Việt Nam VEC (Đông Anh, Hà Nội) do Vingroup đầu tư 7.000 tỷ đồng đón tiếp 1,2 triệu lượt khách tham quan trong ba ngày từ 28-30/8/2025

Sau Đại hội VI năm 1986, Việt Nam chính thức bước vào công cuộc Đổi mới, chuyển từ cơ chế bao cấp sang kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Cột mốc 1995, khi bình thường hóa quan hệ với Mỹ và gia nhập ASEAN, đã đưa đất nước bước vào quỹ đạo hợp tác sâu rộng hơn.

Thập niên 1990 chứng kiến sự hình thành FPT, REE và tiền thân của Vingroup, Masan. Đến năm 2000, thị trường chứng khoán ra đời với chỉ hai mã REE, SAM nhưng trở thành cú hích lịch sử. Việt Nam gia nhập WTO năm 2007, khẳng định vị thế mới trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

Giai đoạn này cũng sản sinh thế hệ doanh nhân Đông Âu - "thế hệ F1" của kinh tế tư nhân. Bà Nguyễn Thị Phương Thảo gây dựng sự nghiệp từ Matxcova; ông Phạm Nhật Vượng thành công với mì Mivina tại Ukraine trước khi lập nền móng Vingroup; ông Lê Viết Lam khởi nghiệp tại Ukraine rồi sáng lập Sun Group. Cùng thời, ông Nguyễn Đăng Quang - ông Hồ Hùng Anh (Masan, Techcombank), ông Ngô Chí Dũng (VPBank), ông Đặng Khắc Vỹ (VIB), ông Nguyễn Cảnh Sơn (Eurowindow)… đều chung xuất phát điểm Đông Âu.

Một số "doanh nhân Đông Âu" nổi tiếng của Việt Nam: Từ trái sang - ông Hồ Hùng Anh, bà Nguyễn Thị Phương Thảo, ông Trần Khắc Vỹ, ông Phạm Nhật Vượng, ông Ngô Chí Dũng

Có thể nói, giai đoạn 1986-2007 vừa hút vốn quốc tế, vừa hun đúc thế hệ doanh nhân Đông Âu, đặt nền móng cho sự trỗi dậy của các tập đoàn tư nhân lớn và quá trình hội nhập sâu rộng sau này.

Vingroup của tỷ phú Phạm Nhật Vượng là minh chứng điển hình. Khởi đầu từ Vinpearl, tập đoàn nhanh chóng mở rộng sang Vincom, Vinhomes và đặc biệt là VinFast - bước chuyển từ bất động sản sang công nghiệp - công nghệ, khẳng định khát vọng đưa Việt Nam hiện diện trong ngành ô tô thế giới.

Masan Group dưới sự dẫn dắt của ông Nguyễn Đăng Quang cũng tạo dấu ấn. Từ mì Omachi và gia vị, Masan vươn thành tập đoàn tiêu dùng - bán lẻ với Masan Consumer, MeatLife, WinCommerce, hiện diện trong hàng chục triệu hộ gia đình.

Sun Group của ông Lê Viết Lam chọn hướng hạ tầng - du lịch, từ Bà Nà Hills (2009) tới Sun World Fansipan Legend (2016) và nhiều dự án nghìn tỷ, góp phần đưa Đà Nẵng, Phú Quốc, Hạ Long thành trung tâm du lịch quốc tế.

Ngân hàng tư nhân cũng nổi lên mạnh mẽ. Techcombank, VPBank, VIB dưới thế hệ doanh nhân Đông Âu đã vươn nhóm dẫn đầu, nắm giữ thị phần bán lẻ lớn và niêm yết với vốn hóa cao. Bên cạnh đó, nhiều hệ sinh thái như Gelex, Cơ điện lạnh, Tasco… cũng tăng trưởng đáng kể.

Thị trường chứng khoán trở thành “sân khấu” cho khối tư nhân. Sau Vingroup, hàng loạt doanh nghiệp như Vinhomes, Vincom Retail, Vinpearl, Masan Consumer, Masan High-Tech Materials đã niêm yết. Sắp tới, thị trường chờ đón TCBS của Techcombank, Chứng khoán VPBank, Gelex Hạ tầng, Bách Hóa Xanh, Điện Máy Xanh hay Nhựa Hoa Sen.

Sự trưởng thành của doanh nghiệp Việt không chỉ thể hiện ở quy mô vốn và lợi nhuận, mà còn ở niềm tin nhà đầu tư và khát vọng của thế hệ lãnh đạo tư nhân.

Tinh thần doanh nhân Việt trên sàn chứng khoán

Ông Nguyễn Đức Tài – Chủ tịch Thế giới Di động từng nói tại ĐHCĐ 2023: “Khi ai đó đã đặt niềm tin, chúng ta phải có trách nhiệm nỗ lực để xứng đáng với niềm tin đó” – thời điểm công ty bước vào giai đoạn “hiểm nghèo” kéo dài hai năm.

Ở lĩnh vực ngân hàng, ông Đỗ Quang Hiển - Chủ tịch SHB ví von: “SHB là cô gái đẹp và có nhiều chàng trai từ các quốc gia khác muốn kết hôn”. Thực tế, SHB không chỉ là cổ phiếu “ăn khách” Top đầu thị trường mà còn là một trong những cổ phiếu thu hút sự quan tâm đặc biệt từ nhà đầu tư ngoại thời gian qua.

Không ít doanh nhân còn chọn cách chia sẻ thẳng thắn về những khó khăn. Ông Đặng Thành Tâm - Chủ tịch SGT từng nhấn mạnh: “Chúng tôi chỉ lãi 1 triệu đồng/m2 với các dự án nhà ở xã hội”. Trong khi đó, ông Phạm Nhật Vượng khẳng định tại ĐHCĐ Vingroup 2023: “Nếu chỉ vì tiền, Vingroup không dại gì làm ô tô... VinFast sẽ sớm mang lại niềm vui tài chính cho mọi người”.

Tinh thần dân tộc cũng được đặt song hành với chiến lược kinh doanh. Lãnh đạo Vingroup nhấn mạnh tại ĐHCĐ 2024: “Vingroup không bao giờ buông bỏ VinFast. VinFast không còn là vấn đề kinh doanh, mà là đẳng cấp, là vị thế ngành công nghiệp ô tô Việt Nam trên thế giới… Không ai bảo làm VinFast là dễ dàng, bởi dễ dàng chúng tôi đã không làm. Chúng tôi làm VinFast vì nhiệm vụ quốc gia. Chúng tôi vẫn dồn hết nguồn lực vào VinFast. Giống như cách đây 70 năm cha anh chúng ta đã nói trong chiến dịch Điện Biên Phủ: ‘Tất cả cho tiền tuyến, tất cả cho chiến thắng’ thì bây giờ chúng ta cũng có slogan đấy: ‘Tất cả cho VinFast, tất cả cho chiến thắng’”.

Cùng tinh thần ấy, ông Trần Đình Long khẳng định: “Trước khi là cổ đông của Hòa Phát, chúng ta đã là công dân của Việt Nam”. Còn ông Nguyễn Đăng Quang - Chủ tịch Masan Group nhấn mạnh: “Masan Consumer là ‘viên kim cương gia bảo’, là niềm tự hào trong sứ mệnh phụng sự người tiêu dùng. Đây là ‘đại sứ ẩm thực’ được Masan mang ra thế giới… Không chỉ lo bữa ăn cho 100 triệu người Việt mà còn hướng tới 8 tỷ công dân trên toàn cầu”.

Dĩ nhiên, không phải tất cả đều thuận buồm xuôi gió. Ông Bùi Thành Nhơn - Chủ tịch Novaland cam kết tại ĐHCĐ 2024: “Bằng nội lực và sự quyết tâm, cùng với sự trợ giúp, Tập đoàn Novaland tự tin sẽ vượt qua mọi trở ngại để khối rubic màu xanh tiếp tục thắp sáng khắp các tỉnh thành”. Ông Lê Viết Hải - Chủ tịch Xây dựng Hòa Bình nhấn mạnh: “Không bao giờ chúng tôi có ý định chiếm dụng vốn của nhà thầu phụ. Từ trước đến nay đều thanh toán rất tử tế”. Còn ông Nguyễn Đức Tài của MWG trải lòng: “Không có đại dịch Covid-19, chúng tôi đã làm được nhiều thứ hơn. MWG đã lỡ chuyến tàu này 3-4 năm rồi”.

Ngoài ra, trong công cuộc cạnh tranh và hội nhập, các nhà lãnh đạo cũng muốn khẳng định bản sắc riêng của mình. Bà Nguyễn Thị Thu Hương - Tổng Giám đốc Kinh Bắc nói tại ĐHCĐ 2024: “Anh Vượng là anh Vượng, anh Tâm là anh Tâm, cách tiếp cận kinh doanh không giống nhau. Kinh Bắc có bản sắc riêng”. Ông Trịnh Hoài Giang - Tổng Giám đốc Chứng khoán HSC khẳng định: “Chúng ta có một cách đi riêng, kết hợp nhiều thứ chứ không phải giảm giá (zero free) hay tăng thị phần như những công ty chứng khoán khác”. Còn Chủ tịch Hoa Sen Lê Phước Vũ chia sẻ: “Nếu tôi bán cho người khác, Hoa Sen sẽ nát ngay. Tính liêm chính, tính trách nhiệm sẽ mất hết”.