Đúng 3 ngày nữa, trưởng/phó trưởng công an cấp xã chính thức có thêm một quyền hạn đặc biệt quan trọng
Nội dung này được nêu trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự vừa được Quốc hội thông qua, có hiệu lực từ đầu tháng 7 tới.
Sáng 27/6, với 445/449 đại biểu tán thành, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự. Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.
Theo nội dung được sửa đổi, Luật quy định điều tra viên trung cấp, điều tra viên cao cấp là trưởng công an cấp xã hoặc phó trưởng công an cấp xã sẽ được thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra các vụ án về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã. Trong phạm vi nhiệm vụ được giao, những người này có đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của điều tra viên theo quy định tại khoản 1 Điều 37. Đồng thời, họ cũng được thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn của thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra được quy định tại các điểm a, c khoản 1 và khoản 2 Điều 36, ngoại trừ việc ra quyết định áp dụng, thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.
Trưởng công an cấp xã hoặc phó trưởng công an cấp xã được phép trực tiếp tổ chức, chỉ đạo việc thụ lý và giải quyết nguồn tin về tội phạm, hoạt động khởi tố, điều tra của cơ quan điều tra; có thẩm quyền phân công hoặc thay đổi điều tra viên, cán bộ điều tra. Ngoài ra, đơn vị này còn có trách nhiệm kiểm tra các hoạt động thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, cũng như khởi tố và điều tra vụ án hình sự của điều tra viên, cán bộ điều tra và có quyền quyết định thay đổi hoặc hủy bỏ những quyết định không có căn cứ và trái pháp luật của điều tra viên.
Bộ trưởng Công an chủ trì, phối hợp với Viện trưởng VKSND Tối cao quy định chi tiết khoản này, theo luật vừa được Quốc hội thông qua.
Trước đó, trong quá trình thảo luận, nhiều đại biểu cho rằng việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn cho điều tra viên là trưởng hoặc phó trưởng công an cấp xã là cần thiết, phù hợp với yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh đang sắp xếp lại đơn vị hành chính và tổ chức cơ quan điều tra theo mô hình hai cấp. Tuy nhiên, cũng có ý kiến bày tỏ lo ngại rằng quy định này có thể dẫn đến việc công an xã trở thành một cấp điều tra mới, gây mâu thuẫn với các quy định hiện hành và dẫn tới việc hình thành thêm cơ quan điều tra cấp xã.
Trước những băn khoăn này, Viện kiểm sát nhân dân Tối cao đã có giải trình, khẳng định công an xã không phải là một cấp điều tra. Việc bổ sung quy định này là theo đề nghị của Bộ Công an nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thực tế trong điều kiện không tổ chức cơ quan điều tra công an cấp huyện.
Một số ý kiến cũng đề xuất cần cân nhắc kỹ lưỡng về lộ trình thực hiện và nên triển khai thí điểm tại một số địa phương trước khi áp dụng rộng rãi trên cả nước. Viện kiểm sát nhân dân Tối cao cho biết sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an trong quá trình triển khai, tổ chức thực hiện, đặc biệt trong việc lựa chọn, phân công điều tra viên là trưởng hoặc phó trưởng công an xã, bảo đảm đáp ứng đầy đủ các điều kiện, tiêu chuẩn về năng lực, trình độ chuyên môn nhằm phục vụ tốt công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, phòng ngừa oan sai và không bỏ lọt tội phạm.
