EU muốn cắt khí đốt Nga, tỷ phú Mỹ tìm cửa hậu qua trung tâm khí đốt Đông Âu?

Dẫn đầu nhóm nhà đầu tư là Stephen P. Lynch – doanh nhân Florida từng tìm cách mua đường ống dẫn khí từ Nga sang Đức – và nhà đầu tư Mỹ Fei Wang. Cả hai đang tìm cơ hội tham gia kế hoạch nâng cấp trị giá hàng trăm triệu euro nhằm tăng gấp đôi công suất của kho lưu trữ khí ngầm Chiren, địa điểm chiến lược duy nhất của Bulgaria trong lĩnh vực này.

Theo các nguồn tin, nhóm của Lynch, với sự hậu thuẫn chính trị từ Brad Parscale – người từng quản lý chiến dịch tranh cử năm 2016 và 2020 cho ông Trump, muốn tận dụng thêm công suất lưu trữ tại Chiren để biến Bulgaria thành một trung tâm trung chuyển khí đốt cho khu vực Đông Âu, các nguồn tin cho biết.

Lynch hiện từ chối bình luận về kế hoạch này.

Tài sản chiến lược, lợi nhuận mùa vụ

Các cơ sở lưu trữ khí đốt đóng vai trò thiết yếu trong ngành công nghiệp năng lượng: cho phép nhà vận hành điều tiết theo mùa và hưởng lợi từ biến động giá – mua lúc rẻ, bán lúc cao.

Dù có hay không có đầu tư từ Mỹ, kho Chiren có thể đóng vai trò thiết yếu trong những năm tới, khi các quốc gia như Hy Lạp, Serbia, Hungary và các nước Đông Âu khác đang cân nhắc giữa việc tiếp tục mua khí đốt Nga hay chuyển sang các nguồn cung khác, bao gồm cả Mỹ.

Theo nguồn tin, Lynch và Wang dự kiến gặp các quan chức cấp cao của chính phủ Bulgaria tại Sofia trong tuần này để xin dữ liệu cập nhật về kho Chiren và thực hiện đánh giá sơ bộ. Văn phòng Thủ tướng Bulgaria Rosen Zhelyazkov không phản hồi khi được hỏi về cuộc gặp.

Các chuyên gia trong ngành đánh giá đây mới là giai đoạn thăm dò, chưa có thỏa thuận cụ thể nào được đưa ra. Parscale hiện giữ vai trò hậu trường, song có thể mở đường liên hệ với các công ty năng lượng Mỹ nếu dự án được triển khai.

Hồi đầu năm, Lynch từng gây tranh cãi khi tìm cách khôi phục dòng khí đốt Nga chảy qua tuyến ống Nord Stream dưới biển Baltic – động thái bị chính phủ Đức và EU phản đối kịch liệt.

Kế hoạch mới của ông tại Chiren diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Ủy ban châu Âu – nơi đang thúc đẩy kế hoạch chấm dứt nhập khẩu khí đốt Nga từ năm 2027 – và một số quốc gia Đông Âu vẫn đang gia tăng nhập khẩu nhiên liệu từ Nga.

Bulgaria – mắt xích chiến lược trên bản đồ khí đốt

Bulgaria, quốc gia thành viên EU và NATO, có vai trò đặc biệt quan trọng vì đường ống TurkStream cuối cùng còn vận hành để dẫn khí Nga vào Đông Âu đang đi qua lãnh thổ nước này.

Mùa xuân năm nay, chính quyền Sofia từng âm thầm tiếp xúc với một số nhà đầu tư Mỹ để chào bán phần sở hữu trong đoạn đường ống này, làm dấy lên nghi vấn từ phe đối lập rằng Bulgaria đang tìm cách “tô màu Mỹ” cho dòng khí Nga.

Dù các cuộc đàm phán không đi đến kết quả, giới chức Bulgaria vẫn im lặng về mục đích thực sự của đề xuất này.

Theo chuyên gia năng lượng Martin Vladimirov từ Trung tâm Nghiên cứu Dân chủ tại Sofia, bất kỳ mở rộng nào tại Chiren cũng sẽ là “miếng bánh” hấp dẫn cho cả hai phe – một bên muốn tiếp tục dùng khí Nga, bên kia muốn cắt đứt và thay thế bằng nguồn mới.

“Bulgaria có thể đóng vai trò thúc đẩy quá trình tách khỏi khí đốt Nga của châu Âu, nhưng chỉ khi EU và chính quyền Bulgaria ban hành các biện pháp ràng buộc cụ thể để đảm bảo Chiren không trở thành nơi ‘rửa’ khí đốt Nga nhập gián tiếp từ Thổ Nhĩ Kỳ”, ông Vladimirov nói.

Fei Wang, cộng sự của Lynch trong dự án, khẳng định không liên quan đến thương vụ Nord Stream 2 hay bất kỳ giao dịch nào liên quan tới Nga hay TurkStream.

Ủy ban châu Âu từ chối bình luận về việc liệu Chiren có phù hợp với kế hoạch cắt khí Nga sau 2027 hay không. Bộ trưởng Năng lượng Bulgaria Zheco Stankov cũng không phản hồi.

Vết gợn quá khứ và nghi vấn tài chính

Lynch từ lâu được biết đến với các thương vụ liên quan đến Nga. Đầu những năm 2000, ông dẫn đầu nhóm nhà đầu tư mua lại tài sản của tập đoàn Yukos. Gần đây, ông được Bộ Tài chính Mỹ cho phép mua chi nhánh Thụy Sĩ của ngân hàng Sberbank – định chế lớn nhất của Nga đang bị trừng phạt.

Năm nay, Lynch lại làm dậy sóng chính trường châu Âu khi tìm cách mua lại Nord Stream 2 – đường ống duy nhất còn khả năng hoạt động giữa Nga và Đức – khiến Thủ tướng Đức Friedrich Merz tuyên bố sẽ không để nó vận hành trở lại. Ba đường ống Nord Stream còn lại bị phá hoại dưới biển vào năm 2022.

Chiren – kho lưu trữ nằm trong mỏ khí cạn từ thập niên 1970 – từng được phê duyệt kế hoạch mở rộng trị giá 285 triệu euro vào năm 2021. Tuy nhiên, dự án bị đình chỉ năm 2024 do cuộc điều tra của Công tố viên châu Âu về nghi án lạm dụng quỹ EU.

Văn phòng Công tố châu Âu không trả lời yêu cầu cập nhật tiến độ điều tra. Chính quyền Bulgaria cho biết có thể mở thầu mới cho gói mở rộng Chiren, tùy thuộc vào kết quả của cuộc điều tra.

Theo Reuters