Gạo Việt đối mặt thử thách kép, nông dân nóng ruột chờ 'lời giải'

Theo báo cáo giá do Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang cập nhật, nhiều chủng loại gạo nguyên liệu và thành phẩm đang mất giá nhẹ so với tuần trước. Gạo nguyên liệu OM 5451 được giao dịch quanh 7.700–7.900 đồng/kg, OM 380 ở mức khoảng 7.450–7.550 đồng/kg, gạo thành phẩm OM 380 vào khoảng 8.800–9.000 đồng/kg, trong khi IR 504 thành phẩm dao động 9.500–9.700 đồng/kg. Về nguyên liệu tươi, các giống như OM 5451, OM 18, Nàng Hoa 9 cũng ghi nhận mức giá thấp hơn trước.

Tại thị trường quốc tế, xu hướng chung là nguồn cung tăng mạnh và giá xuất khẩu giảm. Báo cáo Rice Outlook của USDA (tháng 8/2025) dự báo sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2025/26 đạt mức kỷ lục 541,5 triệu tấn, cùng với nguồn cung toàn cầu ở mức cao kỷ lục, tạo áp lực kéo giá xuống. Khi cung dư thừa trong khi cầu chưa hồi phục đều dẫn tới giá cả khó bật lại trong ngắn hạn.

Một nhân tố chính góp phần làm giảm triển vọng giá là động thái từ Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất, với mục tiêu xuất khẩu tham vọng cho niên vụ 2025-2026. Nhiều nước xuất khẩu khu vực như Thái Lan và Pakistan cũng đang điều chỉnh giá xuống đã khiến cạnh tranh giá trở nên gay gắt. Tạp chí kinh tế quốc tế và chuyên gia nhận định giá gạo toàn cầu đã hạ xuống mức thấp nhất nhiều năm gần đây do nhu cầu yếu và nguồn cung dồi dào.

Bên cạnh yếu tố nguồn cung, chính sách nhập khẩu của các nước mua lớn tiếp tục gây nhiễu loạn thị trường. Gần đây, Philippines đã quyết định gia hạn lệnh tạm dừng nhập khẩu gạo thêm thời gian nhằm bảo vệ người nông dân nội địa trong mùa thu hoạch. Quyết định này làm giảm cầu nhập khẩu trong ngắn hạn, khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đối mặt khó khăn.

Về cơ bản, Việt Nam vẫn giữ được thị phần xuất khẩu. Số liệu hải quan cập nhật tới giữa tháng 9 cho thấy Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 6,6 triệu tấn gạo, tăng nhẹ về sản lượng nhưng giá trị xuất khẩu giảm mạnh so với cùng kỳ. Điều này đặt ra bài toán vừa đảm bảo đầu ra cho nông dân, vừa nâng cao giá trị hạt gạo thay vì chỉ chạy theo sản lượng.

Trước tình hình đó, Bộ Công Thương và nhiều chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, nâng cao chất lượng, phát triển sản phẩm gạo có giá trị gia tăng (gạo thơm, gạo cao cấp đóng gói xuất khẩu), đồng thời tăng cường xúc tiến vào các thị trường mới ở Trung Đông, châu Phi và Trung Quốc để bù đắp sự sụt giảm tạm thời ở các thị trường truyền thống. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng nhấn mạnh “không được chủ quan”, coi đây là thời điểm củng cố thương hiệu gạo Việt và điều chỉnh chiến lược xuất khẩu.