Gia đình hiếm hoi của Việt Nam có 3 mẹ con là NSND: Người sở hữu loạt Huân chương cao quý, người nhận danh hiệu khi mới 26 tuổi
Đây là gia đình có nhiều đóng góp to lớn vào sự phát triển của nền nghệ thuật nước nhà.
NSND là danh hiệu cao quý do Nhà nước trao tặng nhằm ghi nhận những đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Danh hiệu này được công bố lần đầu vào năm 1984, tính đến nay, đã có 9 đợt trao tặng vào các năm: 1984, 1988, 1993, 1997, 2001, 2007, 2011, 2015 và 2019.
Tại Việt Nam, có một gia đình đặc biệt mà cả ba mẹ con đều vinh dự được nhận danh hiệu này. Đó chính là gia đình cố NSND Thái Thị Liên, một trong những biểu tượng lớn của nền âm nhạc nước nhà.
Cố NSND Thái Thị Liên - Người thầy của những nghệ sĩ thành danh
Bà Thái Thị Liên sinh ngày 4/8/1918 tại Sài Gòn, trong một gia đình trí thức. Cha bà, kỹ sư Thái Văn Lân, là một trong những người Việt đầu tiên tốt nghiệp ngành kỹ thuật điện tại Pháp. Anh trai bà, luật sư Thái Văn Lung, là một nhà cách mạng đã hy sinh năm 1946.
Chị gái bà, Thái Thị Lang, là nữ nhạc sĩ đầu tiên của Việt Nam, đồng thời là nghệ sĩ piano đầu tiên của đất nước tốt nghiệp Nhạc viện Paris và từng lưu diễn ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Bà Thái Thị Liên là một trong bảy thành viên sáng lập Trường Âm nhạc Việt Nam, nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Bà không chỉ giảng dạy bộ môn piano suốt 20 năm mà còn là người thầy của nhiều thế hệ nghệ sĩ tài năng. Năm 1946, bà sang Pháp du học và kết hôn với nhà cách mạng Trần Ngọc Danh. Sau khi trở về Việt Nam, bà cùng chồng tham gia hoạt động cách mạng tại chiến khu Việt Bắc.
Sau khi chồng qua đời, bà kết hôn với nhạc sĩ, nhà thơ Đặng Đình Hưng. Trong những năm tháng kháng chiến và thời kỳ bao cấp đầy gian khó, bà một mình nuôi dạy bốn người con, trong đó có một người con riêng của chồng. Tất cả đều trưởng thành và có những đóng góp đáng kể trong lĩnh vực trí tuệ và nghệ thuật.
Với những cống hiến bền bỉ cho sự nghiệp giáo dục âm nhạc, bà Thái Thị Liên được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân. Năm 1982, bà được trao Huân chương Lao động hạng Ba và đến năm 1998, tiếp tục nhận Huân chương Lao động hạng Nhất. Những phần thưởng này là sự ghi nhận xứng đáng cho những cống hiến không ngừng nghỉ của bà đối với nền âm nhạc và giáo dục Việt Nam.
NSND Trần Bạch Thu Hà - Giáo sư đầu ngành piano
Giáo sư, NSND Trần Thu Hà (SN 1949), con gái của NSND Thái Thị Liên và nhà cách mạng Trần Ngọc Danh, cũng là một tên tuổi có ảnh hưởng sâu rộng trong lĩnh vực âm nhạc, đặc biệt là bộ môn piano. Bà đã dành trọn đời cho giảng dạy, biểu diễn và quản lý âm nhạc, đồng thời để lại dấu ấn trong sự nghiệp đào tạo những nghệ sĩ nổi tiếng như Nguyễn Hoàng Phương, Trần Thái Linh và Lưu Hồng Quang.
Trên cương vị Giám đốc Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), bà đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng nền móng và phát triển giáo dục âm nhạc tại Việt Nam. Tài năng, lòng tận tụy và những nỗ lực không ngừng nghỉ của bà đã được ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý như danh hiệu Giáo sư, Nhà giáo nhân dân, đón nhận danh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới, được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, Huy chương Vì sự nghiệp Âm nhạc Việt Nam.
Bên cạnh công tác giảng dạy, Giáo sư Trần Thu Hà còn là một nghệ sĩ piano xuất sắc, từng là thành viên nhóm Ngũ tấu Hà Nội, một hiện tượng âm nhạc đương đại trong nước. Không chỉ hoạt động nghệ thuật, bà còn tích cực tham gia các hoạt động xã hội và từng là Đại biểu Quốc hội khóa XI, góp phần thúc đẩy sự phát triển của văn hóa nghệ thuật Việt Nam.
NSND Đặng Thái Sơn - NSND được phong danh hiệu khi mới 26 tuổi
NSND Đặng Thái Sơn (SN 1958), con trai của NSND Thái Thị Liên và nhạc sĩ Đặng Đình Hưng, là một trong những nghệ sĩ dương cầm hàng đầu thế giới. Năm 26 tuổi, ông được phong tặng danh hiệu NSND, trở thành người trẻ tuổi nhất trong lịch sử Việt Nam nhận được vinh dự này. Tài năng âm nhạc của ông sớm bộc lộ và phát triển rực rỡ khi theo học tại Nhạc viện Quốc gia Tchaikovsky ở Matxcơva.
Dấu mốc rực rỡ trong sự nghiệp của ông là chiến thắng tại Cuộc thi quốc tế Frédéric Chopin, nơi ông trở thành người châu Á đầu tiên đoạt giải Nhất. Từ đó, ông liên tục trình diễn tại những “thánh đường nghệ thuật” hàng đầu thế giới như Lincoln Center, Barbican Centre, Salle Pleyel và Suntory Hall.
Ngoài biểu diễn, ông còn là giảng viên danh dự tại nhiều học viện âm nhạc danh tiếng, đồng thời là một trong ba nghệ sĩ được chọn biểu diễn trong Gala kỷ niệm 200 năm ngày sinh Chopin.
