Giá vàng hướng tới kỷ lục chưa từng có trong lịch sử, chuyên gia lên tiếng lý giải

Đà tăng mạnh của vàng trong năm nay đang khiến thị trường tài chính đặc biệt chú ý. Giới giao dịch thậm chí ví việc đầu tư vàng giống chơi poker: “Tay chơi mạnh” là những người nắm giữ vàng dài hạn bất chấp biến động, còn “tay chơi yếu” là nhóm dễ bán tháo ngay khi thị trường gặp khó.

Những nhà đầu tư theo xu hướng tăng chỉ thắng khi họ thuyết phục được thị trường rằng giá sẽ tiếp tục đi lên – tức số người giữ vàng lâu dài nhiều hơn nhóm dao động. Nhưng nếu thị trường quay đầu và giá không hồi phục, niềm tin này sẽ sụp đổ.

Hiện tại, phe “mua vàng” đang chiếm ưu thế. Sau khi chạm mức kỷ lục 4.380 USD/ounce vào ngày 20/10, giá vàng giảm hơn 10% nhưng đã nhanh chóng hồi phục. Tính từ đầu năm, giá tăng 55%, vượt 47% so với mức đỉnh đã điều chỉnh theo lạm phát từng thiết lập năm 1980.

Không ít chuyên gia dự báo giá vàng có thể vượt 5.000 USD/ounce trước cuối năm 2026, dù đầu năm hầu như không ai kỳ vọng vàng sẽ vượt 4.000 USD/ounce trong năm 2025. Vậy những lý do được đưa ra hiện nay liệu có thuyết phục?

Theo giới phân tích, đà tăng của vàng chủ yếu liên quan đến ba nhóm nhà đầu tư: Nhà đầu tư tổ chức, Ngân hàng Trung ương và giới đầu cơ.

Nhà đầu tư tổ chức tìm nơi trú ẩn?

Vàng thường bứt phá trong thời kỳ khủng hoảng lớn như sau vụ dotcom, khủng hoảng tài chính 2007–2009 hay đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, lần này không có suy thoái kinh tế, chỉ số S&P 500 của Mỹ tăng hơn 30% từ tháng 3/2024, trong khi lãi suất thực vẫn duy trì ở mức cao.

Dù lo ngại gia tăng xung quanh chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump, căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông và châu Âu, sáu tuần Mỹ đóng cửa Chính phủ hay nguy cơ bong bóng AI lan ra nền kinh tế, những yếu tố này xảy ra gián đoạn, chưa đủ lý giải cho đà tăng gần như liên tục của vàng. Các diễn biến tích cực như hạ nhiệt thương mại hay ổn định chính trị toàn cầu cũng ít ảnh hưởng.

Ngân hàng Trung ương mua vàng nhưng không phải động lực chính

Một số ý kiến cho rằng vàng tăng mạnh do các Ngân hàng Trung ương tìm cách giảm phụ thuộc vào USD trong bối cảnh chính trị Mỹ khó lường, nợ công gia tăng và lo ngại Fed bị ảnh hưởng chính trị. Tuy nhiên, nếu điều này diễn ra mạnh mẽ, đồng USD đã phải suy yếu sâu và lợi suất trái phiếu dài hạn tăng mạnh – thực tế lại cho thấy ngược lại.

Các Ngân hàng Trung ương tại thị trường mới nổi có tăng nắm giữ vàng, nhưng phần lớn do giá vàng tăng, không phải do mua vào khối lượng lớn. Dữ liệu IMF cho thấy tốc độ mua thực tế đang chậm lại, chủ yếu diễn ra ở một số ít ngân hàng. Theo một chuyên gia am hiểu lĩnh vực, các Ngân hàng Trung ương “không muốn đặt cược lớn vào vàng” vì lo ngại phải ghi nhận khoản lỗ nếu giá giảm.

Giới đầu cơ - động lực chính của đợt tăng tốc

Tính đến ngày 23/9 – thời điểm báo cáo cuối cùng của Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Mỹ (CFTC) vì Chính phủ đóng cửa – các quỹ phòng hộ đang nắm giữ 200.000 hợp đồng mua vàng, tương đương 619 tấn kim loại, mức kỷ lục.

Hoạt động mua ròng từ các quỹ ETF cũng duy trì mạnh. Tháng trước, dòng tiền vào ETF chững lại, và các quỹ phòng hộ bán ròng khoảng 100 tấn vàng – điều này được cho là đã góp phần khiến giá điều chỉnh trong giai đoạn đó, theo ước tính của Michael Haigh từ Socíeté Générale.

Hiện dòng vốn ETF đã hồi phục, trong khi dữ liệu từ quỹ phòng hộ vẫn chưa được công bố trở lại, cho thấy giá vàng đang phản ứng rất mạnh với dòng tiền đầu cơ ngắn hạn.

Ban đầu, xu hướng tăng giá xuất phát từ nhu cầu mua vàng hạn chế của Ngân hàng Trung ương. Tuy nhiên, đến nay, nó đã phát triển thành làn sóng tiền nóng đẩy giá lên, mang tính đầu cơ hơn là tích lũy chiến lược. Các chuyên gia cảnh báo, đây là mô hình "momentum trade" – càng kéo dài, cú đảo chiều sẽ càng mạnh. Khi dòng tiền đầu cơ rời khỏi thị trường, những người nắm giữ vị thế lớn sẽ chịu thiệt hại nặng nhất.