Giải ngân gần 800.000 tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2025: Có khả thi?

Giải ngân vốn đầu tư công năm 2025: Phải quyết liệt ngay từ đầu năm!

Cùng với xuất khẩu và tiêu dùng, đầu tư trong đó có đầu tư công được xem là một trong ba động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.

Từ những cây cầu, con đường, đến các dự án năng lượng, nước sạch hay giáo dục,… tất cả đều phụ thuộc rất lớn vào nguồn vốn đầu tư công.

Tuy nhiên, thực tế triển khai việc giải ngân nguồn vốn khổng lồ này lại đang cho thấy nhiều bất cập và chậm trễ.

Theo ước tính của Bộ Tài chính, dự kiến đến ngày 31/1/2025, giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 đạt 84,47% kế hoạch, bằng 93,06% so với mức Thủ tướng Chính phủ giao, nghĩa là chưa đạt được chỉ tiêu (95% trở lên).

Giải ngân vốn đầu tư công năm 2025: Phải quyết liệt ngay từ đầu năm.

Bên cạnh đó, chỉ có có 16 bộ, cơ quan Trung ương và 37 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân so với tổng kế hoạch đạt trên mức bình quân chung của cả nước (84,47%). Còn tới 30 bộ, cơ quan Trung ương và 26 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân thấp hơn bình quân chung. Thậm chí, còn có cơ quan Trung ương giải ngân bằng 0% hoặc giải ngân rất thấp, không ít địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 65%.

Chưa dừng lại ở đó, cũng rất đáng lưu ý là 9 dự án quan trọng quốc gia giải ngân thấp hơn bình quân cả nước (bằng 72,9% kế hoạch được giao của năm 2024) và tỷ lệ giải ngân tiếp tục… chậm lại trong những tháng cuối năm, trái với thông lệ.

Về nguyên nhân gây khó khăn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân nguồn vốn đầu tư công, báo cáo của Bộ Tài chính cho rằng, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành một số luật để tạo cơ chế thông thoáng trong quản lý dự án đầu tư công. Tuy nhiên, các luật này có hiệu lực từ năm 2025 nên các vướng mắc trong giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Bên cạnh đó, thực tế hiện nay vẫn còn một số khó khăn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân các dự án chưa được giải quyết dứt điểm như: vướng mắc về giải phóng mặt bằng, quy hoạch sử dụng đất và nguồn cung ứng nguyên vật liệu; khâu hoàn thiện thủ tục đầu tư, quy trình giải ngân của các dự án ODA....

Riêng đối với vốn ngân sách địa phương, các khó khăn liên quan đến nguồn thu sử dụng đất do chưa đảm bảo so với dự toán được cấp thẩm quyền giao, dẫn đến chậm phân bổ nguồn thu sử dụng đất, ảnh hưởng việc triển khai thực hiện và giải ngân các dự án sử dụng nguồn vốn này.

Đối với địa phương có kế hoạch vốn năm 2024 lớn nhưng giải ngân còn thấp như TP.HCM, bên cạnh vướng mắc chung về cơ chế, chính sách, thủ tục bồi thường giải phóng mặt bằng, điều chỉnh quy hoạch thì sự chậm trễ chủ yếu do gặp khó khăn trong việc phối hợp với các nhà tài trợ nước ngoài.

Cùng với đó là một số nội dung liên quan đến thẩm quyền giải quyết của các bộ, ngành trung ương đang phối hợp tháo gỡ. Dự án Đường sắt đô thị số 1 tuyến Bến Thành - Suối Tiên đang hoàn thiện thủ tục để giải ngân nên cũng chưa thể đóng góp vào kết quả giải ngân chung của TP.HCM.

Chính bởi thực tế này, nên không ít quan điểm cho rằng, kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 sẽ là một nhiệm vụ rất thách thức. Cụ thể, Chính phủ đã đề ra kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 là 790.727 tỷ đồng (tương đương 6,4% GDP), tăng hơn 120.000 tỷ đồng so với kế hoạch 670.000 tỷ đồng của năm 2024. Mục tiêu này càng ý nghĩa hơn khi năm 2025 là năm cuối cùng thực hiện kế hoạch Đầu tư công trung hạn 2021-2025.

Theo nhận định của TS. Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, với con số giải ngân lên tới gần 800.000 tỷ đồng trong năm 2025 và phải đạt 95% kế hoạch đề ra, nếu như không có sự đột phá về cơ chế, trách nhiệm cũng như nhận diện và xử lý các sai phạm thì khả năng hoàn thành còn thấp hơn năm 2024.

Quyết liệt ngay từ đầu năm

Để hoàn thành kế hoạch đầu tư công được giao trong năm nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị các bộ, ngành, địa phương cần triển khai quyết liệt các giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm 2025.

Đây cũng là vấn đề được PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế đặc biệt nhấn mạnh. Theo vị chuyên gia này, ngay từ đầu năm 2025 cần phân bổ chi tiết cho các chương trình, dự án.

Quyết liệt ngay từ đầu năm.

Đặc biệt, phải chú trọng những công đoạn đầu tiên như chuẩn bị hồ sơ thiết kế, dự toán... Rà soát vốn đầu tư các dự án từ sớm xem có phù hợp, có cơ sở khoa học thực tiễn không để thực hiện. Vai trò của bộ, ngành, các địa phương và người đứng đầu các dự án cũng rất quan trọng.

Theo ông Thịnh, nhiều năm qua, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đầu năm thường chậm hơn cuối năm. Giai đoạn đầu năm, các chủ đầu tư thường tập trung vào hoàn thành khối lượng công trình, hạng mục tương ứng số vốn đã tạm ứng từ năm trước chuyển sang, hoặc hoàn tất giải ngân cho những dự án kéo dài từ năm trước đã hoàn thành. Đây là tình trạng chung trên cả nước.

Ngoài ra, giai đoạn đầu năm, sau khi được giao kế hoạch vốn, các dự án mới tiến hành thủ tục đầu tư, lựa chọn nhà thầu, tiến hành ký kết hợp đồng, hồ sơ liên quan... Do vậy, thông thường đến giữa năm, thậm chí cuối năm mới triển khai thi công, tạm ứng vốn.

Cuối năm là giai đoạn tất bật giải ngân, hoàn thành các công trình. Với vai trò quan trọng như vậy, việc chậm giải ngân vốn đầu tư công sẽ ảnh hưởng lớn tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế từ nhiều góc độ khác nhau.

Không chỉ dừng lại ở câu chuyện hoàn thành mục tiêu mà còn để đầu tư công tiếp tục phát huy tốt vai trò là động lực tạo đột phá trong tăng trưởng kinh tế, TS. Vũ Đình Ánh, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường - giá cả, Bộ Tài Chính nhấn mạnh: Thứ nhất phải nâng cao chất lượng trong việc lập một dự án đầu tư công, tính hiệu quả phải được bàn đến ngay từ đầu tránh xảy ra tình trạng lãng phí.

Thứ hai, trong việc đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư cần xử lý ngay những hiện tượng thông thầu, nhà thầu không đủ năng lực hay “sân trước, sân sau”.

Thứ ba đó là câu chuyện giám sát, ở đây không chỉ là sự giám sát từ phía cơ quan nhà nước mà còn của chính người dân. Thực tế có câu “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, tuy nhiên lại chưa phát huy được sự giám sát của người dân cũng như của các tổ chức xã hội.

Nếu phát huy được điều này, chúng ta có thể khắc phục được rất nhiều vấn đề liên quan đến sự mập mờ, sai phạm trong triển khai các dự án đầu tư công.

Thứ tư, phải xây dựng được một hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả của các dự án đầu tư công, tránh trường hợp không đem lại hiệu quả kinh tế, tài chính nhưng lại biện minh bằng việc cho rằng có hiệu quả xã hội hay hiệu quả một cách hạn.

>>Năm 2025: 'Bước ngoặt vàng' đưa kinh tế Việt Nam bứt phá?