'Hồi sinh' rơm rạ cho nền nông nghiệp xanh, tăng lợi nhuận

Ngày 23/9, Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Cần Thơ phối hợp với Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA), Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) tổ chức Ngày hội nông dân trồng nấm. Sự kiện diễn ra tại Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp và Dịch vụ Tiến Thuận, xã Thạnh Quới, TP. Cần Thơ.

Ngày hội được tổ chức nhằm tăng cường thông tin, tuyên truyền nâng cao kiến thức cho nông dân về phát triển sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp và việc khai thác, sử dụng hiệu quả rơm rạ theo hướng nông nghiệp tuần hoàn. Đồng thời, thúc đẩy nâng cao chuỗi giá trị lúa gạo, đặc biệt tận dụng nguồn rơm rạ trong sản xuất lúa để phát triển trồng nấm rơm, sau đó tiếp tục dùng nguồn rơm sau trồng nấm làm phân bón hữu cơ phục vụ lại trồng trọt.

“Ngày hội hôm nay không chỉ giao lưu học tập, còn đánh dấu sự trưởng thành của mô hình nông nghiệp tuần hoàn tại địa phương. Những kết quả thu được vượt xa kỳ vọng ban đầu, tạo động lực để chúng tôi tiếp tục mở rộng và hoàn thiện các mô hình này trên toàn thành phố”, bà Phạm Thị Minh Hiếu - Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Sở NN&MT Cần Thơ cho biết.

Tại ngày hội, hàng trăm nông dân cùng các chuyên gia, ngành chức năng thảo luận, chia sẻ kiến thức và kỹ thuật thực hành về trồng nấm rơm, xem trình diễn cơ giới hóa sản xuất phân hữu cơ từ rơm rạ, các kỹ thuật từ mô hình trồng nấm rơm trong nhà và ngoài trời…

Ông Nguyễn Cao Khải – Giám đốc HTX Tiến Thuận cho biết, trước đây, sau mỗi vụ lúa, rơm sẽ được đốt hoặc vùi trên đồng ruộng để chuẩn bị cho vụ lúa mới. Từ khi tham gia mô hình thí điểm Đề án 1 triệu ha, HTX đã triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn.

Theo đó, rơm được sử dụng trồng nấm rơm, giá thể rơm thải ra sau đó tiếp tục được tái sử dụng làm phân bón hữu cơ phục vụ lại cho cây trồng. Với cách làm này, nông dân vừa giảm được phát thải khí nhà kính, vừa nâng cao được thu nhập.

Theo ông Khải, việc thu gom rơm rạ trồng nấm vừa giúp có thêm thu nhập, đất lại tốt hơn và góp phần giảm phát thải. Sử dụng phân bón hữu cơ giúp giảm chi phí, tăng năng suất lúa từ 10-15%, tăng lợi nhuận từ 2-6 triệu đồng/ha.

Mỗi năm với khoảng 1.000 cuộn rơm được thu gom để trồng nấm, bình quân mỗi cuộn rơm cho ra 2kg nấm, giá bán 50.000 đồng/kg, trừ chi phí, nấm rơm đem về cho ông Khải khoảng 50 triệu đồng lợi nhuận mỗi năm.

Hằng năm, sản xuất lúa ở ĐBSCL tạo ra hơn 24 triệu tấn rơm rạ. Riêng tại Cần Thơ, năm 2024 có khoảng 2.248ha diện tích đất sản xuất nấm rơm, năng suất trung bình khoảng 9,2 tấn/ha. Các nghiên cứu thực địa cho thấy việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn từ rơm rạ đã giúp nông dân tăng thu nhập 25-35% so với chỉ trồng lúa đơn thuần.

Bà Nguyễn Thị Giang - Phó Giám đốc Sở NN&MT Cần Thơ cho biết, sau hợp nhất, Thành phố có tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp khoảng 511.000ha, trong đó có 319.000ha đất trồng lúa, diện tích gieo trồng hằng năm gần 676.000ha, sản lượng gần 3 triệu tấn.

Tham gia Đề án 1 triệu ha, từ năm 2024 đến nay, Cần Thơ triển khai 12 mô hình thí điểm (50ha/mô hình). Kết quả cho thấy, mô hình đạt hiệu quả về năng suất, chất lượng, lợi nhuận tăng ít nhất 20% so với ngoài mô hình… Thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn từ rơm, nông dân tăng thu nhập thêm 33 triệu đồng/ha/năm.

“Việc tận dụng rơm rạ sau thu hoạch làm nguyên liệu sản xuất nấm rơm và phân hữu cơ là giải pháp thiết thực, góp phần gia tăng chuỗi giá trị sản xuất lúa gạo bền vững. Thông qua ngày hội cũng là cơ sở để ngành nông nghiệp Cần Thơ nhân rộng triển khai đến toàn bộ vùng chuyên canh lúa chất lượng cao như đã cam kết với Bộ NN&MT”, bà Giang nói.

Ông Lê Thanh Tùng - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký VIETRISA cho rằng, trồng nấm rơm, xử lý rơm rạ thành phân bón hữu cơ là hướng đi mới cho người trồng lúa. Từ việc thường xuyên đốt rơm gây ô nhiễm, giờ đây nông dân đã biết cách biến phụ phẩm thành nguồn thu ổn định và đối xử tốt hơn với môi trường.

Theo ông Tùng, trước bối cảnh giá lúa giảm, giá phân bón tăng như hiện nay, chính những nguồn thu nhập tăng thêm từ trồng trồng nấm rơm, nguồn phân hữu cơ từ phụ phẩm rơm rạ giúp nông dân giảm chi phí, tăng lợi nhuận.

Từ đó, giúp nông dân có thể “chống chịu” được trước biến động của thị trường, góp phần cùng nhà nước thực hiện thành công Đề án 1 triệu ha.