Internet toàn cầu tê liệt vì sự cố điện toán đám mây, nhiều ứng dụng lớn ngừng hoạt động

Sự cố Amazon Web Services (AWS) ngừng hoạt động sáng thứ Hai vừa qua khiến hàng triệu người trên thế giới rơi vào cảnh “mất Internet”. Vụ việc một lần nữa phơi bày sự phụ thuộc nguy hiểm của nền kinh tế toàn cầu vào hạ tầng điện toán đám mây.

Sáng đầu tuần, người dùng tại nhiều quốc gia bất ngờ không thể truy cập mạng khi Amazon Web Services (AWS), nền tảng điện toán đám mây lớn nhất hành tinh, gặp sự cố nghiêm trọng kéo dài nhiều giờ. Hàng loạt trang web và ứng dụng đình trệ, từ ngân hàng, mạng xã hội, dịch vụ đặt vé cho đến các nền tảng thương mại điện tử.

Tại Mỹ, đặc biệt là khu vực Bờ Đông, nhiều người không thể thanh toán cà phê qua ứng dụng, truy cập tài khoản ngân hàng hay làm việc trực tuyến. Dù thời gian gián đoạn chỉ kéo dài vài tiếng, thiệt hại mà sự cố gây ra là rất lớn, không chỉ về mặt kinh tế mà còn về niềm tin vào “xương sống Internet” toàn cầu.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân ban đầu xuất phát từ lỗi trong hệ thống DNS, “bộ dịch” giúp chuyển đổi tên miền như amazon.com thành địa chỉ IP mà máy tính có thể hiểu. Khi DNS gặp trục trặc, hàng nghìn máy chủ doanh nghiệp lưu trữ trên đám mây AWS bị “mất liên lạc”, khiến toàn bộ dịch vụ ngừng hoạt động.

Các sự cố tương tự từng xuất hiện trong quá khứ do lỗi cập nhật phần mềm, xung đột hệ thống hoặc tấn công mạng. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là tần suất các sự cố đang gia tăng, cho thấy hệ thống Internet toàn cầu đang tập trung quá mức vào một số nhà cung cấp lớn. “Rất nhiều công ty đang đặt toàn bộ dữ liệu của mình vào một giỏ, và khi giỏ đó rơi, cả thế giới cùng thiệt hại”, một chuyên gia mạng bình luận.

Ông Rob Jardin, Giám đốc kỹ thuật số tại NymVPN, cho rằng đây nhiều khả năng chỉ là lỗi kỹ thuật tại một trung tâm dữ liệu của Amazon chứ không phải một cuộc tấn công có chủ đích. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng Internet ngày nay đã đi ngược với triết lý ban đầu. “Internet vốn được thiết kế để phân tán và bền bỉ, nhưng giờ đây khi mọi thứ tập trung vào vài đám mây khổng lồ, chỉ một trục trặc nhỏ cũng có thể khiến cả thế giới khựng lại”, ông nói.

Dù AWS nổi tiếng với độ ổn định, sự cố lần này gợi nhớ lại cú sập mạng năm 2021, lần gần nhất dịch vụ của Amazon gặp gián đoạn nghiêm trọng. Ông Mike Chapple, Giáo sư công nghệ thông tin tại Đại học Notre Dame (Mỹ), nhận xét: “Với quy mô khổng lồ của Amazon, việc duy trì hoạt động ổn định là một kỳ tích kỹ thuật. Nhưng chính vì tầm ảnh hưởng quá lớn nên chỉ một lỗi nhỏ cũng khiến Internet toàn cầu ‘cảm cúm’”.

Năm 2024, thế giới từng chứng kiến sự cố công nghệ thông tin lớn nhất trong lịch sử hiện đại khi bản cập nhật lỗi của CrowdStrike khiến hàng triệu máy tính Windows “chết đứng”, làm tê liệt sân bay, bệnh viện và chuỗi cung ứng. Thiệt hại toàn cầu ước tính lên tới 5 tỷ USD. Cùng năm đó, mạng viễn thông AT&T tại Mỹ cũng bị ngắt đến 11 giờ, khiến hàng nghìn người lao động tự do không thể làm việc. Những ví dụ này cho thấy dù công nghệ đám mây đang vận hành phần lớn thế giới số, nó vẫn tồn tại những “điểm yếu chết người”.

AWS ra đời từ ý tưởng tận dụng năng lực máy chủ nhàn rỗi trong mùa thấp điểm của Amazon. Từ chỗ cho thuê sức mạnh tính toán, AWS nay đã trở thành nền tảng lưu trữ dữ liệu, vận hành trí tuệ nhân tạo, phát trực tuyến và hỗ trợ thương mại điện tử cho hàng trăm nghìn doanh nghiệp trên toàn cầu. Trong sự cố lần này, lỗi DNS khiến khách hàng không thể truy cập dịch vụ DynamoDB, cơ sở dữ liệu cốt lõi chứa thông tin của vô số công ty. “Dữ liệu vẫn an toàn, chỉ là Internet tạm thời ‘quên mất’ đường đến đó”, giáo sư Chapple ví von.

Sự cố được khắc phục vào khoảng 6 giờ 35 phút sáng theo giờ miền Đông (ET), nhưng Amazon thừa nhận một số dịch vụ như EC2 vẫn bị ảnh hưởng. Công ty cam kết sẽ công bố báo cáo chi tiết nguyên nhân trong vài ngày tới và tăng cường khả năng dự phòng liên khu vực.

Tuy nhiên, vấn đề lớn hơn không nằm ở riêng Amazon. Hiện nay, ba tập đoàn công nghệ Amazon, Microsoft và Google kiểm soát phần lớn lưu lượng Internet toàn cầu. Sự tiện lợi và chi phí thấp khiến các doanh nghiệp đổ dồn về ba “đám mây” này, tạo ra rủi ro tập trung hóa chưa từng có. “Internet vốn được sinh ra để chống lại thảm họa, chứ không phải lệ thuộc vào một vài điểm trung tâm”, chuyên gia Rob Jardin nhận định. “Khi mọi thứ đều nằm trong tay một số tập đoàn, chỉ cần một dòng mã lỗi cũng có thể khiến cả nền kinh tế kỹ thuật số tê liệt”.

Giới chuyên môn cho rằng tương lai Internet cần hướng đến phân tán hóa hạ tầng, đa dạng hóa nhà cung cấp và tăng cường quyền tự chủ dữ liệu. Bởi chừng nào thế giới vẫn phụ thuộc vào một vài “đám mây” khổng lồ, những ngày Internet toàn cầu tê liệt có lẽ vẫn chưa khép lại.

Internet ngày càng mạnh mẽ nhưng cũng mong manh hơn bao giờ hết. Trong kỷ nguyên mà các trung tâm dữ liệu trở thành huyết mạch của thế giới số, chỉ một sự cố nhỏ cũng đủ gây chấn động toàn cầu. Và cú sập mạng của AWS lần này là lời nhắc nhở rõ ràng nhất rằng thế giới hiện đại đang đi trên một sợi dây rất mảnh.