Khởi tố 17 người trong đường dây gian lận xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc

Quyết định khởi tố được ban hành ngày 3/11/2025, hướng tới các tội danh gồm: đưa và nhận hối lộ, môi giới hối lộ, vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, cùng hành vi lợi dụng ảnh hưởng để trục lợi. Cơ quan điều tra đã khởi tố 17 bị can, áp dụng biện pháp ngăn chặn khác nhau (bắt tạm giam 14 bị can, cấm đi khỏi nơi cư trú 3 người).

Theo thông báo chính thức và báo cáo điều tra ban đầu, các bị can có liên quan đến Trung tâm Kiểm nghiệm Kiểm chứng và Dịch vụ chất lượng (Retaq), Công ty TNHH Công nghệ NhoNho, Công ty TNHH MTV Trái cây Thủy và một số doanh nghiệp, cá nhân khác.

Một số cá nhân giữ chức vụ lãnh đạo doanh nghiệp và thành viên hiệp hội tỉnh Đắk Lắk nằm trong danh sách bị khởi tố. Trong đó, bà Lê Thị Bích Thủy (Giám đốc Công ty Trái cây Thủy) bị khởi tố về tội đưa hối lộ và vi phạm quy định về kế toán. Nhiều người bị truy tố về tội môi giới hối lộ và lợi dụng ảnh hưởng. Cơ quan điều tra cho biết sẽ tiếp tục mở rộng, củng cố hồ sơ để làm rõ vai trò của từng đối tượng.

Những hành vi bị điều tra gồm mua bán mã số vùng trồng, mua bán giấy kiểm nghiệm và làm giả hồ sơ chứng từ để thông quan hàng không đạt tiêu chuẩn theo quy định của phía Trung Quốc. Các sai phạm này, nếu được xác định, đã gây thiệt hại lớn về tài sản Nhà nước và làm tổn hại tới uy tín nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Sầu riêng đã trở thành “ngôi sao” xuất khẩu của Việt Nam trong vài năm gần đây. Kim ngạch xuất khẩu năm 2024 đạt kỷ lục khoảng 3,2 tỷ USD, đưa sầu riêng thành mặt hàng có giá trị lớn nhất trong nhóm rau quả. Lũy kế 9 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sầu riêng đạt gần 2,77–2,8 tỷ USD, trong đó thị trường Trung Quốc chiếm tỷ trọng áp đảo (khoảng 93,6% kim ngạch). Sự phụ thuộc cao vào một thị trường cùng với tiêu chuẩn kiểm nghiệm khắt khe của phía nhập khẩu khiến mọi sai phạm về mã vùng, giấy kiểm nghiệm lập tức gây hậu quả lớn.

Trong nỗ lực mở rộng thị trường chính ngạch, Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) đã phê duyệt thêm hàng trăm mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói cho Việt Nam trong đợt xét duyệt tháng 5/2025. Tuy nhiên, chính vì quy trình phê duyệt và công nhận phòng xét nghiệm do phía Trung Quốc quản lý trực tiếp, nên khi phát hiện gian lận họ có thể thu hồi mã số, đình chỉ phòng kiểm nghiệm và “cấm cửa” mặt hàng, gây đứt gãy nguồn cung và ùn ứ hàng hóa tại kho, cảng.

Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) và nhiều hiệp hội địa phương từng phát đi cảnh báo khẩn về tình trạng giả mạo mã số vùng trồng, hợp đồng ủy quyền giả, con dấu chữ ký giả và mua bán giấy kiểm nghiệm để trục lợi. Vinafruit đã kêu gọi tăng cường thanh tra, kiểm tra cơ sở đóng gói, phối hợp chặt chẽ hơn với cơ quan chức năng của Trung Quốc để ngăn chặn gian lận thương mại.

C03 cho biết sẽ tiếp tục điều tra để làm rõ trách nhiệm các cá nhân, tổ chức liên quan và thu hồi những lợi ích bất hợp pháp nếu có.