Lộ diện quốc gia Đông Nam Á bất ngờ 'hưởng lợi' từ cuộc chiến thuế quan của ông Trump?

Trong kỷ nguyên thuế quan, khái niệm "chiến thắng" chỉ mang tính tương đối. Hiếm có quốc gia nào thực sự hưởng lợi – nếu có. Niềm tin thị trường toàn cầu đã bị lung lay nghiêm trọng sau làn sóng áp thuế quy mô lớn mà Nhà Trắng triển khai vào tháng Tư, dù một phần trong số đó sau đó đã được tạm hoãn do phản ứng tiêu cực từ thị trường tài chính.

Tuy nhiên, Philippines dường như là một trong số ít những quốc gia chịu thiệt hại ít nhất. Mức thuế áp lên hàng hóa từ Manila do Tổng thống Donald Trump ban hành là 18% – và trong khu vực Đông Nam Á, chỉ có Singapore đạt kết quả tốt hơn.

Philippines có thể coi việc ngành sản xuất không thực sự bùng nổ là một điều... may mắn. Khi chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử, bắt đầu hình thành và lan rộng khắp Singapore, Malaysia và Thái Lan vào cuối thế kỷ 20, quần đảo này gần như bị bỏ qua.

Nước này tồn tại những vấn đề nghiêm trọng làm nản lòng giới đầu tư: Hạ tầng xuống cấp, tình trạng tham nhũng, ngân sách yếu kém và tình trạng bất ổn chính trị dai dẳng.

Việc không trở thành một cường quốc công nghiệp có thể từng khiến Philippines bị chậm chân trong giai đoạn bùng nổ kinh tế của khu vực, nhưng hiện tại, điều này lại giúp nước này ít bị tổn thương hơn trước các cú sốc toàn cầu.

Theo Ngân hàng Thế giới, năm 2023, xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ chỉ chiếm khoảng 27% GDP của Philippines – thấp hơn nhiều so với con số 65,4% của Thái Lan.

Các lãnh đạo doanh nghiệp bắt đầu "để ý" được cơ hội. "Khi các nhà mua hàng tính toán và nhận ra mức thuế áp lên Philippines thấp hơn, họ sẽ bắt đầu chuyển hướng sang chúng tôi. Cả cộng đồng kinh doanh đang theo dõi rất sát diễn biến này", ông George Barcelon, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Philippine, chia sẻ.

Tuy nhiên, không có nghĩa Philippines hoàn toàn miễn nhiễm. Việc thiếu cơ hội trong nước từ lâu đã khiến quốc gia này trở thành một trong những “nhà xuất khẩu lao động” lớn nhất thế giới.

Người Philippines đóng vai trò thiết yếu trong nền kinh tế toàn cầu: Từ y tá tại Singapore – nơi Chính phủ đang trả thưởng để giữ chân họ, cho đến thủy thủ được tuyển dụng ngay tại các con phố gần Công viên Rizal ở trung tâm Manila, hay lính phục vụ trong quân đội Mỹ. Giáo viên, công nhân xây dựng, người giúp việc – tất cả đều góp phần đưa nguồn ngoại tệ về quê nhà.

Kiều hối hiện chiếm khoảng 8% GDP và năm ngoái đạt kỷ lục 38,4 tỷ USD. Dù chính sách siết chặt nhập cư của Mỹ có thể ảnh hưởng đến một bộ phận người Philippines tại đây, cộng đồng kiều dân của nước này vẫn trải rộng và không phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường lao động Mỹ.

Philippines ghi nhận một năm 2024 khá tích cực với mức tăng trưởng kinh tế đạt 5,6%. Lạm phát đã được kiểm soát, lãi suất đang trên đà giảm – những dấu hiệu cho thấy nền kinh tế đang vận hành ổn định.

Tuy nhiên, viễn cảnh kinh tế toàn cầu ảm đạm khiến quốc gia này khó tránh khỏi tác động lan tỏa. Đồng peso đã suy yếu trong tháng này, cùng với một số đồng tiền châu Á khác, trong bối cảnh đồng USD mạnh lên do dòng tiền tìm đến các tài sản an toàn.

Trước diễn biến đó, giới chức Philippines chọn cách phản ứng linh hoạt và thực tế. “Khi đồng USD mạnh lên vì nhu cầu trú ẩn, can thiệp là vô nghĩa”, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Philippines Eli Remolona phát biểu.

Tín hiệu tích cực là nền kinh tế Philippines dường như đang tự mở ra một con đường phát triển riêng – vững vàng hơn và ít phụ thuộc hơn vào biến động bên ngoài.

Dù như vậy, Manila vẫn đối mặt với không ít thách thức lớn. Cơ sở hạ tầng đã được cải thiện đáng kể trong những năm gần đây, nhưng tình trạng kẹt xe nghiêm trọng vẫn là câu chuyện quen thuộc với bất kỳ du khách nào từng ghé thăm thủ đô.

Một vấn đề dài hạn khác là tỷ lệ sinh đang giảm – xu hướng phổ biến ở nhiều quốc gia châu Á. Chính phủ Philippines buộc phải tận dụng giai đoạn “cửa sổ dân số vàng” một cách hiệu quả, thông qua đầu tư mạnh vào giáo dục và cải thiện năng suất lao động – bài học mà nhiều quốc gia láng giềng đã vận dụng thành công khi quy mô gia đình bắt đầu thu hẹp.

Tình hình chính trị tại Philippines cũng tiếp tục là điểm trừ lớn, gây phân tâm giữa lúc quốc gia cần sự tập trung cho phục hồi và phát triển kinh tế.

Tuy vậy, nhìn một cách tổng thể, Philippines đang dần thoát khỏi hình ảnh “người bệnh của châu Á” – biệt danh từng gắn liền với tình trạng trì trệ và bất ổn. Giới lãnh đạo và doanh nghiệp đang tìm cách tận dụng cánh cửa cơ hội mà các chính sách thuế của chính quyền Tổng thống Donald Trump mở ra.

>> Nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á đưa ra tuyên bố về quá trình đàm phán thuế quan với Mỹ