Loại rau người Trung Quốc xem là 'rau trường thọ' nhưng ở Việt Nam lại nhổ bỏ

Rau sam từ lâu được biết đến như một loại rau dại quen thuộc, mọc phổ biến ở khắp các vùng quê Việt Nam. Tuy nhiên, không nhiều người biết rằng đằng sau hình dáng nhỏ bé và thân thuộc ấy, rau sam lại chứa hàm lượng dinh dưỡng ấn tượng và có giá trị y học cao.

Loại rau dại xuất hiện trên bàn ăn khắp thế giới

Rau sam (tên khoa học Portulaca oleracea L) thuộc họ Rau sam. Trong dân gian, cây còn được gọi với nhiều tên khác như mã xỉ hiện, mã xỉ thái, trường thọ thái…

Loài thực vật này có nguồn gốc từ Ấn Độ và Trung Quốc, sau đó lan rộng ra nhiều khu vực khác trên thế giới nhờ khả năng thích nghi mạnh mẽ.

Tại Việt Nam, rau sam mọc dại ở hầu hết các tỉnh thành, đặc biệt tại những nơi đất ẩm ướt như ven đường, kênh rạch, bờ ao, bờ ruộng... Cây có thân mọng nước, mọc bò là chủ yếu. Lá có màu xanh bóng, hình bầu dục, dài 1-2cm, mọc vòng quanh hoa. Hoa của rau sam nhỏ, 5 cánh, màu vàng, thường nở rộ từ cuối xuân đến giữa mùa thu.

Rễ rau sam gồm một rễ cái to và nhiều rễ phụ nhỏ dạng sợi, cho phép cây sinh trưởng tốt ngay cả ở những vùng đất khô cứng và nghèo dinh dưỡng.

Không chỉ phổ biến tại châu Á, rau sam từ lâu đã được nhiều nước châu Âu và châu Mỹ sử dụng như một loại thực phẩm giàu dinh dưỡng. Người Hà Lan thường dùng rau sam để muối dưa, người Pháp chế biến thành salad và các món hầm, còn tại Mỹ, rau sam xuất hiện trong nhiều món rau trộn như một loại thực phẩm xanh quen thuộc.

Tại Trung Quốc, rau sam được gọi là “rau trường thọ” và được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Sự phổ biến này cho thấy giá trị thực tiễn và dinh dưỡng vượt trội của loại cây tưởng chừng chỉ là rau dại.

Kho tàng dinh dưỡng phong phú

Theo các tài liệu nghiên cứu, rau sam chứa hơn 44 hợp chất hữu ích như flavonoid, alkaloid, terpenoid, các acid hữu cơ, vitamin và khoáng chất. Loại rau này đặc biệt giàu vitamin C, E, A, B1, B2, các khoáng chất: sắt, magie, natri, kali, canxi, chất xơ và chất nhầy thực vật.

Bên cạnh đó, hàm lượng omega 3 trong rau sam rất cao, đây là điều hiếm gặp ở các loại rau xanh. Đáng chú ý nhất là nhóm flavonoid - hợp chất có nhiều hoạt tính sinh học quý báu, mang lại hàng loạt lợi ích cho cơ thể.

Mặc dù là một loại rau dân dã, rau sam lại sở hữu nhiều công dụng đáng giá đối với sức khỏe con người. Dưới đây là những tác dụng nổi bật đã được ghi nhận trong y học cổ truyền và các nghiên cứu hiện đại:

Nhờ chứa chất nhầy thực vật, omega-3 và nhiều khoáng chất, rau sam có tác dụng chống viêm mạnh, giúp giảm đau tại đường tiêu hóa hoặc tiết niệu. Một số nghiên cứu còn ghi nhận khả năng hỗ trợ điều trị kiết lỵ và các triệu chứng viêm nhiễm nhẹ.

Rau sam chứa vitamin C, E, flavonoid, beta-carotene và glutathione - những chất chống oxy hóa mạnh mẽ. Nhờ vậy, rau sam giúp trung hòa các gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa, bảo vệ tế bào và giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh mãn tính.

Hàm lượng omega-3 cao trong rau sam giúp nuôi dưỡng da, tóc và móng, đồng thời hỗ trợ khớp hoạt động linh hoạt. Lượng canxi tự nhiên trong rau giúp tăng cường sức khỏe xương, trong khi vitamin E và glutathione bảo vệ màng tế bào khỏi tác nhân gây hại.

Rau sam có khả năng ức chế nhiều loại vi khuẩn gây bệnh như vi khuẩn lỵ, thương hàn, nấm và đặc biệt là trực khuẩn E. coli. Chiết xuất cồn từ rau sam được chứng minh có tác dụng tốt với hệ miễn dịch, góp phần thải trừ độc tố như bisphenol A.

Omega-3 được xem là “người bạn của trái tim”, giúp giảm cholesterol xấu, ổn định huyết áp và hạn chế rối loạn nhịp tim. Song song đó, hàm lượng kali trong rau sam hỗ trợ điều hòa mạch máu, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Chất xơ và chất nhầy trong rau sam giúp làm dịu đường tiêu hóa, hỗ trợ điều trị táo bón và hạn chế ký sinh trùng đường ruột. Ngoài ra, khả năng giúp cơ thể đào thải dịch thừa khiến rau sam trở thành một phương pháp tự nhiên hỗ trợ giảm cân.

Mùa hè là thời điểm rau sam phát triển mạnh nhất, cũng là lúc loại rau này phát huy công dụng giải nhiệt. Nước rau sam tươi hoặc nước ép rau sam giúp thanh lọc, làm mát gan và giải độc.

Với sự đa dạng trong cách chế biến và giá trị y dược cao, rau sam không chỉ đơn thuần là một loại thực phẩm, mà còn là một vị thuốc quý mà bất kỳ gia đình nào cũng nên biết đến và sử dụng đúng cách.