Logistics – 'Chìa khóa vàng' trong cuộc đua chinh phục 180 quốc gia của nông sản Việt

Việt Nam là một trong những quốc gia có lợi thế lớn về xuất khẩu nông sản, với các sản phẩm chủ lực như gạo, cà phê, hạt điều và trái cây nhiệt đới. Theo báo cáo "Tham gia chuỗi giá trị toàn cầu hàng nông sản: Thực trạng và những vấn đề đặt ra đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam" do Cục Phát triển Doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa phát hành, xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã vươn tới hơn 180 quốc gia. Tuy nhiên, một trong những yếu tố then chốt quyết định thành bại trong cuộc đua xuất khẩu chính là hệ thống logistics – xương sống của chuỗi cung ứng.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Tầm quan trọng của logistics trong xuất khẩu nông sản

Logistics không chỉ đơn thuần là việc vận chuyển hàng hóa từ nơi này đến nơi khác mà còn là một chuỗi các hoạt động từ thu hoạch, bảo quản, chế biến đến vận chuyển và phân phối sản phẩm tới tay người tiêu dùng cuối cùng.

Đối với ngành nông sản, logistics đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thời gian giao hàng, chất lượng sản phẩm và tối ưu hóa chi phí vận chuyển. Nếu không có một hệ thống logistics hiệu quả, các sản phẩm nông sản sẽ dễ bị giảm chất lượng, đặc biệt là đối với những thị trường có yêu cầu khắt khe như EU, Mỹ và Nhật Bản.

Theo báo cáo, Việt Nam hiện đang đứng đầu thế giới về xuất khẩu các mặt hàng nông sản như gạo và hạt điều. Tuy nhiên, phần lớn các sản phẩm này vẫn được xuất khẩu dưới dạng thô, hoặc chỉ qua chế biến ở mức độ thấp. Điều này đặt ra nhiều rủi ro về chi phí và khả năng cạnh tranh. Theo báo cáo, chi phí logistics của Việt Nam chiếm tới 20-25% giá trị hàng hóa, cao hơn so với Thái Lan (12%) và mức trung bình toàn cầu (14%)​. Điều này làm giảm sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Những vấn đề đặt ra từ báo cáo

Một vấn đề nổi bật trong hệ thống logistics của Việt Nam là sự phân tán và manh mún, dẫn đến nhiều sản phẩm bị từ chối tại các thị trường khó tính như EU, Mỹ do không đáp ứng yêu cầu về bảo quản và an toàn thực phẩm​. Cùng với đó, khả năng truy xuất nguồn gốc đang ngày càng trở nên quan trọng. Các thị trường nhập khẩu yêu cầu các sản phẩm nông sản phải đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt như HACCP, GlobalGAP về vệ sinh thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải cải thiện chuỗi cung ứng​.

Theo mô hình chuỗi giá trị toàn cầu, các sản phẩm nông sản thường phải trải qua nhiều công đoạn trước khi đến tay người tiêu dùng, và mỗi công đoạn đều yêu cầu sự chính xác để đảm bảo chất lượng. Nếu logistics không được quản lý tốt, các vấn đề về chất lượng, mất mát hàng hóa và chi phí phát sinh sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị xuất khẩu.

Giải pháp tối ưu hóa logistics trong xuất khẩu nông sản

Báo cáo đề xuất một số giải pháp để cải thiện hệ thống logistics trong chuỗi cung ứng nông sản xuất khẩu của Việt Nam. Đầu tiên, cần đầu tư mạnh mẽ hơn vào cơ sở hạ tầng logistics, đặc biệt là hệ thống kho bãi, cảng biển và các dịch vụ logistics chuyên dụng cho nông sản. Phát triển các trung tâm logistics ở các vùng sản xuất nông nghiệp lớn sẽ giúp tối ưu hóa quá trình thu gom và vận chuyển hàng hóa​.

Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý chuỗi cung ứng cũng là một giải pháp cần thiết. Các hệ thống quản lý tích hợp sử dụng dữ liệu thời gian thực và trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp doanh nghiệp dự đoán nhu cầu thị trường và điều chỉnh kế hoạch vận chuyển linh hoạt hơn​.

Việc tối ưu hóa logistics không chỉ giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam mà còn là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu và uy tín trên thị trường quốc tế.

>> 8 tháng đầu năm, xuất khẩu gạo tăng trưởng 2 con số