Miễn thuế đối ứng từ Mỹ, những mặt hàng nông sản nào sẽ đón 'cơ hội vàng' tại thị trường 350 triệu dân

Mỹ vừa quyết định miễn thuế đối ứng đối với một loạt mặt hàng nông sản, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong chính sách thương mại của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Theo đó, một số mặt hàng nông nghiệp đủ điều kiện sẽ được loại khỏi danh sách áp thuế đối ứng, tức là không còn chịu mức thuế bổ sung trước đây. Danh mục gồm cà phê và trà; trái cây nhiệt đới và nước ép; ca-cao và gia vị; chuối, cam quýt, cà chua… Quy định mới có hiệu lực từ ngày 13/11.

Phía Mỹ lý giải rằng việc miễn thuế được đưa ra sau khi các cuộc đàm phán thương mại song phương đạt tiến bộ. Điều này cho thấy Mỹ đã chuyển từ xu hướng phòng vệ mạnh sang tiếp cận linh hoạt, nhằm ổn định nguồn cung và giá tiêu dùng nội địa. Với Việt Nam, nhiều nhà sản xuất và xuất khẩu nông sản tỏ ra lạc quan trước thông tin này, bởi đây đều là những mặt hàng mà Việt Nam có thế mạnh và cũng là cơ hội quan trọng để tăng cường hiện diện tại thị trường hơn 350 triệu dân.

Các mặt hàng vốn có vị thế tại thị trường Mỹ như trái cây, hồ tiêu, cà phê… đứng trước cơ hội giành lại thị phần đã mất trong năm 2024-2025 khi mức thuế đối ứng từng khiến chi phí đội lên đáng kể. Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), trái cây Việt Nam đã có chỗ đứng tại Mỹ, không chỉ tiêu thụ trong cộng đồng người châu Á mà còn được bày bán tại hệ thống siêu thị bản địa với các mặt hàng như dừa tươi, thanh long, sầu riêng, xoài, bưởi… Việc giảm thuế được kỳ vọng tạo đà tăng tốc cho xuất khẩu trong những tháng cuối năm, đưa kim ngạch cả năm 2025 hướng tới mốc 600 triệu USD và xa hơn là mục tiêu đạt tỷ USD trong các năm tới.

Thực tế cho thấy, 9 tháng đầu năm 2025, rau quả Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ đạt 407 triệu USD, tăng 60% so với cùng kỳ dù vướng thuế đối ứng, Mỹ là thị trường thứ 2 của rau quả Việt Nam, sau Trung Quốc, có mức tăng trưởng cao. Do đó, việc Mỹ quyết định giảm thuế đối với trái cây nhiệt đới là tín hiệu rất tích cực đối với ngành rau quả Việt Nam, giúp trái cây tăng tốc ở thị trường Mỹ, đặc biệt là các tháng cuối năm.

Với hồ tiêu và gia vị, Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) nhận định đây là tín hiệu tích cực, tạo điều kiện để Việt Nam lấy lại thị phần tại Mỹ sau khi bị ảnh hưởng nặng bởi thuế đối ứng. Tính đến tháng 10/2025, xuất khẩu hồ tiêu đạt 205.229 tấn, giảm 6,4% so với cùng kỳ; riêng thị trường Mỹ đạt 45.800 tấn, giảm 28,5%.

VPSA lưu ý việc miễn thuế đối ứng không đồng nghĩa miễn toàn bộ thuế nhập khẩu và doanh nghiệp vẫn phải vượt qua các rào cản kỹ thuật như tiêu chuẩn SPS, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, truy xuất nguồn gốc. Dữ liệu 10 tháng cũng cho thấy người mua Mỹ sẵn sàng trả giá cao cho hàng đạt tiêu chuẩn, với lượng nhập khẩu hơn 44.000 tấn, chiếm hơn 21% tổng xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam.

Trong khi đó, ngành cà phê lại có diễn biến trái chiều khi giá quốc tế giảm mạnh ngay sau thông tin Mỹ miễn thuế. Giá Robusta giảm 6,8% và giá Arabica giảm 2% do các nhà đầu tư xả hàng. Theo Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA) Nguyễn Nam Hải, đây chỉ là phản ứng tâm lý ngắn hạn. Về trung và dài hạn, triển vọng vẫn tích cực nhờ nguồn cung đang thấp hơn cầu. Ông Hải cho rằng ưu đãi thuế có thể tạo điều kiện tăng tỷ trọng xuất khẩu cà phê chế biến sâu, nhưng doanh nghiệp cần chờ biểu thuế chính thức để xác định mức áp dụng thực tế, bởi trước đó mỗi quốc gia có mức thuế đối ứng khác nhau, như Brazil từng áp mức tới 50%.

Lãnh đạo VICOFA cho rằng ưu đãi thuế có thể giúp doanh nghiệp tăng tỷ trọng xuất khẩu cà phê chế biến sâu, nhưng cũng nhấn mạnh rằng thị trường Mỹ chưa bao giờ dễ tính về tiêu chuẩn ghi nhãn, tồn dư hóa chất hay kiểm nghiệm.

Thực tế là, dù Mỹ gỡ bỏ rào cản thuế, hành trình chinh phục thị trường này vẫn không hề dễ dàng. Các chuyên gia nhận định ưu đãi thuế chỉ mở ra cơ hội, còn tiêu chuẩn mới quyết định khả năng đứng vững. TS Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại, khuyến nghị doanh nghiệp Việt nhanh chóng chuẩn hóa quy trình sản xuất, đáp ứng tiêu chuẩn ESG và tuân thủ đầy đủ quy định về FDA Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ), quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh trong thủy sản, Tiêu chuẩn bền vững chuỗi cung ứng… Đây đều là những rào cản kỹ thuật mà doanh nghiệp Việt phải vượt qua.

Các doanh nghiệp cũng đối mặt với thách thức về chi phí vận chuyển tăng, biến động tỷ giá USD và cạnh tranh gay gắt từ Thái Lan, Indonesia hay Ecuador.

Từ góc nhìn cạnh tranh, tại Talkshow" Doanh nhân đồng hành cùng sự phát triển TP HCM và cả nước", ông Nguyễn Đình Tùng - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Vina T&T Group đã bộc bạch thẳng thắn: “Tôi không quan tâm Mỹ đánh thuế Việt Nam bao nhiêu, mà tôi quan tâm Mỹ đánh thuế Thái Lan thế nào. Vì đó mới là đối thủ trực tiếp của chúng ta. Khi Việt Nam có các hiệp định thương mại mà Thái Lan chưa có, đó là lợi thế cạnh tranh thực sự.”

Tư duy này giúp doanh nghiệp chủ động hoạch định chiến lược xuất khẩu trong việc lựa chọn thị trường mục tiêu, chọn sản phẩm chiến lược và tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Nhiều doanh nghiệp vẫn tin rằng các đối tác Mỹ, sau khi rào cản thuế được gỡ bỏ, sẽ tái khởi động đàm phán và mở rộng hạn ngạch phân phối, đặc biệt với nhóm trái cây nhiệt đới.

Các doanh nghiệp cũng hướng kỳ vọng về cuộc đàm phán Hiệp định Thương mại đối ứng Việt Nam - Mỹ sớm hoàn tất để chính sách thuế ưu đãi chính thức có hiệu lực lâu dài. Khi mối quan hệ thương mại giữa hai nước ngày càng mở rộng, hàng Việt không chỉ có cơ hội vươn xa mà còn củng cố vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng nông sản toàn cầu.

Việc Mỹ miễn thuế đối ứng được xem là cơ hội vàng để nông sản Việt nâng tầm giá trị, mở rộng thị phần và củng cố thương hiệu tại thị trường hơn 350 triệu dân, nơi luôn được coi là “thước đo chất lượng” của hàng hóa quốc tế. Mặt khác, nhu cầu tiêu dùng ổn định và xu hướng nhập khẩu sản phẩm sạch, truy xuất nguồn gốc rõ ràng tại Mỹ sẽ tiếp tục là nền tảng quan trọng giúp hàng Việt duy trì đà tăng trưởng trong những năm tới.

Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 10 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam đạt 58,13 tỷ USD, tăng 12,9% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất, chiếm 20,4% tổng kim ngạch, tương đương 11,85 tỷ USD, tăng 6,2% so với năm trước. Các mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu cao sang Mỹ gồm: thủy sản (cá ngừ, cá tra, ghẹ, tôm), rau quả tươi (xoài, thanh long, dứa, chanh leo), cà phê, hồ tiêu, gạo và sản phẩm chế biến.