Một quốc gia cân nhắc thay USD bằng EUR, trật tự tiền tệ toàn cầu nguy cơ ‘xoay trục’?
Trong bối cảnh đàm phán gia nhập Liên minh châu Âu (EU), nước này đang cân nhắc một bước đi mang tính chiến lược: thay đổi đồng tiền tham chiếu quốc gia từ USD sang euro.
Ngân hàng Trung ương Ukraine đang xem xét khả năng chuyển tham chiếu tiền tệ từ đồng USD sang euro, trong bối cảnh trật tự thương mại toàn cầu phân mảnh và mối quan hệ kinh tế - chính trị giữa Ukraine với châu Âu ngày càng thắt chặt, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Andriy Pyshnyi cho biết trong trao đổi qua email với Reuters.
Theo ông Pyshnyi, tiến trình gia nhập Liên minh châu Âu (EU), vai trò ngày càng lớn của EU trong việc hỗ trợ năng lực phòng vệ của Ukraine, cũng như sự bất ổn gia tăng trên các thị trường toàn cầu đang buộc giới chức nước này xem xét lại việc có nên lấy euro làm đồng tiền tham chiếu cho hryvnia – thay vì USD như hiện nay.
“Đây là một công việc phức tạp, đòi hỏi sự chuẩn bị toàn diện và chất lượng cao", ông nhấn mạnh. Đây cũng là tuyên bố trực tiếp nhất từ một quan chức Ukraine về khả năng thay đổi tham chiếu tiền tệ.
Hiện tại, USD vẫn chiếm ưu thế trong thương mại quốc tế và dự trữ toàn cầu. Nhiều nền kinh tế lớn như Saudi Arabia hay Hong Kong vẫn neo đồng nội tệ vào đồng bạc xanh. Tuy nhiên, việc Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump phát động cuộc chiến thuế quan với mức thuế có thể cao nhất trong một thế kỷ khiến nhiều chuyên gia bắt đầu nghi ngờ vị thế thống trị lâu dài của đồng USD.
Trong khi đó, Ukraine – hiện bước sang năm thứ tư của cuộc chiến với Nga – từng bị ông Trump tạm ngừng viện trợ quân sự. Ngược lại, EU và các lãnh đạo châu Âu cam kết tăng cường hỗ trợ quốc phòng cho Kyiv, dù tiến độ thực hiện còn chậm.
Đáng chú ý, Ukraine đã ký thỏa thuận trao cho Mỹ quyền tiếp cận ưu đãi với các dự án khoáng sản mới tại nước này, đồng thời cho phép Washington đầu tư vào quá trình tái thiết Ukraine sau chiến tranh.
Từ khi ông Trump tái đắc cử, chỉ số USD (DXY) đã giảm hơn 9% so với rổ tiền tệ chính, khi giới đầu tư bắt đầu rút bớt khỏi tài sản định danh bằng USD.
Một số chuyên gia cảnh báo không nên quá gắn sức mạnh hiện tại của đồng USD với vị thế tiền tệ dự trữ toàn cầu. Tuy nhiên, về mặt lịch sử, việc nắm giữ USD luôn gắn liền với các liên minh an ninh và quan hệ quân sự với Washington.
Ông Pyshnyi cho biết, đồng USD vẫn chiếm ưu thế trong hầu hết các giao dịch ngoại hối, nhưng tỷ trọng giao dịch bằng euro đang tăng lên trong nhiều phân khúc – dù “mới chỉ ở mức vừa phải”. Ông không nói rõ thêm chi tiết.
Ukraine phát hành đồng hryvnia lần đầu vào năm 1996 và sử dụng đồng USD làm đơn vị tham chiếu trong nhiều thập kỷ. Sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự vào tháng 2/2022, Ngân hàng Trung ương Ukraine áp dụng kiểm soát vốn và cố định tỷ giá ở mức khoảng 29 hryvnia đổi 1 USD. Tuy nhiên, đồng nội tệ đã phải phá giá sau đó do áp lực thâm hụt ngân sách gia tăng.
Từ tháng 10/2023, Ukraine chuyển sang cơ chế tỷ giá điều hành có quản lý, vẫn sử dụng USD làm đồng tham chiếu trong các hoạt động can thiệp thị trường và điều tiết tỷ giá.
EU đã mở các cuộc đàm phán gia nhập với Ukraine và Moldova từ gần một năm trước. Dù con đường phía trước còn dài và đầy thử thách, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết Ukraine có thể gia nhập EU vào năm 2030 nếu tiếp tục duy trì tốc độ cải cách hiện tại. Moldova đã chuyển đồng tiền tham chiếu từ USD sang euro vào ngày 2/1 năm nay để chuẩn bị cho tiến trình hội nhập.
Ông Pyshnyi kỳ vọng rằng liên kết chặt chẽ hơn với châu Âu và sự phục hồi của hoạt động đầu tư – tiêu dùng sẽ giúp tăng trưởng GDP Ukraine đạt 3,7–3,9% trong hai năm tới, dù viễn cảnh này phụ thuộc nhiều vào diễn biến chiến sự.
“Kịch bản tích cực nhất rõ ràng là chiến tranh kết thúc sớm, với các đảm bảo an ninh rõ ràng cho Ukraine,” ông nói. “Tuy vậy, cần thừa nhận rằng các lợi ích kinh tế sẽ mất thời gian để hiện thực hóa hoàn toàn.”
Ukraine hiện vẫn phụ thuộc vào tài trợ nước ngoài để duy trì ngân sách trong thời chiến. Ông Pyshnyi cho biết, Ukraine dự kiến nhận được 55 tỷ USD trong năm nay – đủ để bù đắp thâm hụt và tạo lập một quỹ dự phòng công để ứng phó khi nguồn viện trợ giảm dần trong những năm tới.
“Chúng tôi ước tính Ukraine sẽ nhận được khoảng 17 tỷ USD vào năm 2026 và 15 tỷ USD vào năm 2027,” ông nói thêm.
Theo Reuters
Ukraine tính chuyện từ bỏ đô la Mỹ vì thay đổi địa - chính trị
Nga nói về kế hoạch ngừng bắn sau hàng loạt vụ tấn công Moscow của UAV Ukraine
