Một vòm đá bazan lộ thiên tại đặc khu duy nhất của Việt Nam có 5 ngọn núi lửa chính thức trở thành di tích quốc gia

Ngày 9/9, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã quyết định xếp hạng Danh lam Thắng cảnh Cổng Tò Vò tại Đặc khu Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi là di tích quốc gia.

Tên gọi Cổng Tò Vò xuất phát từ hình dáng độc đáo của vòm đá bazan lộ thiên, trông giống như tổ ong tò vò. Nằm ở phía tây Đảo Lớn, một trong hai hòn đảo của Lý Sơn, thắng cảnh này từ lâu đã trở thành điểm dừng chân quen thuộc của du khách.

Theo hồ sơ di tích, khu vực được bảo vệ có diện tích 26.000 m2, trong đó phần cổng chính rộng hơn 420 m2, gồm phần đầu, phần đuôi và vòm đá. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi nhận định Cổng Tò Vò là mắt xích quan trọng trong chuỗi di sản địa chất, văn hóa của Lý Sơn, cần bảo tồn vòm đá, thềm đá và bãi san hô trước nguy cơ bị bào mòn bởi tự nhiên và tác động của con người. Địa phương cũng kiến nghị đầu tư thêm hạ tầng như đường vào, bãi giữ xe để phục vụ khách tham quan.

Lý Sơn cách đất liền khoảng 30km, là đặc khu duy nhất ở Việt Nam sở hữu 5 ngọn núi lửa lớn. Dấu tích của những ngọn núi này đã tạo nên hệ thống cảnh quan địa chất đặc biệt, trong đó nổi bật là Cổng Tò Vò. Thắng cảnh hình thành từ dung nham núi lửa Giếng Tiền, tạo ra tầng bazan dày. Qua thời gian, sự bào mòn của sóng biển trong quá trình biển tiến đã phá vỡ lớp đá có độ kết dính yếu, tạo nên vòm đá rỗng hình tổ tò vò.

Vẻ đẹp hoang sơ, độc đáo và hiếm có giúp Cổng Tò Vò trở thành biểu tượng du lịch của Quảng Ngãi. Thắng cảnh này gắn liền không gian văn hóa biển và nhiều di sản nổi tiếng của Lý Sơn như núi lửa Giếng Tiền, Chùa Đục, Hang Câu, núi Thới Lới, giếng Xó La, đình làng An Hải, Âm Linh Tự, nhà trưng bày bộ xương Cá Ông, cùng di sản văn hóa phi vật thể từ các lớp cư dân Sa Huỳnh - Champa - Đại Việt, tri thức dân gian về nghề trồng hành tỏi, đan lưới, ẩm thực và nghệ thuật trình diễn dân gian.

Vùng biển quanh Lý Sơn, đặc biệt tại khu vực Cổng Tò Vò còn là môi trường lý tưởng cho sự phát triển của cỏ biển, rạn san hô, góp phần tạo nguồn lợi thủy sản dồi dào, mang lại sinh kế chính cho cư dân địa phương.

Hội tụ giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thẩm mỹ và kinh tế, Cổng Tò Vò không chỉ là điểm tham quan nổi tiếng mà còn là động lực phát triển du lịch, văn hóa và kinh tế của Quảng Ngãi cũng như cả nước.

Hiện nay, Lý Sơn có khoảng 50 di tích lịch sử văn hóa, trong đó 6 di tích quốc gia và 2 di sản văn hóa phi vật thể. Với vị thế đảo tiền tiêu gắn liền lịch sử khẳng định chủ quyền biển đảo, nơi đây đang được định hướng trở thành trung tâm du lịch biển đảo quốc gia.