'Mùa hè AI trở nên tăm tối' và canh bạc 600 tỷ USD của Mark Zuckerberg

Ngân hàng Deutsche Bank đã gọi đây là “mùa hè AI trở nên tăm tối”. Trong nhiều tuần qua, cùng với những bằng chứng ngày càng rõ ràng rằng nhiều tập đoàn thất bại trong việc ứng dụng AI, lo ngại về một bong bóng AI đã gia tăng mạnh mẽ, nhất là khi S&P 500 trở nên ngày càng phụ thuộc vào một số ít doanh nghiệp dẫn dắt. Báo cáo tháng Tám của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) cho thấy 95% các chương trình thử nghiệm AI không mang lại lợi nhuận đầu tư, mặc dù đã có hơn 40 tỷ USD được rót vào lĩnh vực này.

Trước đó không lâu, Giám đốc điều hành OpenAI, ông Sam Altman, đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ bong bóng AI, bày tỏ quan ngại về tình trạng định giá quá cao của nhiều công ty khởi nghiệp và sự hưng phấn thái quá từ giới đầu tư. Những xu hướng này thậm chí đã thu hút sự chú ý của Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), ông Jerome Powell, khi ông nhận định nước Mỹ đang chứng kiến “mức độ hoạt động kinh tế bất thường lớn” trong việc xây dựng năng lực AI.

Lựa chọn của Meta

Ông Mark Zuckerberg có quan điểm tương tự. Giám đốc điều hành Meta thừa nhận rằng sự phát triển quá nhanh và dòng vốn đầu tư khổng lồ vào AI đang có nguy cơ tạo ra một bong bóng, khi tốc độ bành trướng có thể vượt xa năng suất và lợi nhuận thực tế, tiềm ẩn rủi ro dẫn đến khủng hoảng thị trường. Tuy nhiên, ông Zuckerberg khẳng định rủi ro của việc đầu tư quá mức vẫn còn dễ chấp nhận hơn so với nguy cơ tụt lại phía sau trong một quá trình chuyển đổi công nghệ có tính chất định hình thời đại.

“Có nhiều lập luận thuyết phục cho rằng AI có thể là một trường hợp ngoại lệ”, ông Zuckerberg phát biểu trong chương trình Access Podcast. “Nếu các mô hình tiếp tục gia tăng năng lực hàng năm và nhu cầu tiếp tục tăng trưởng, có thể sẽ không có sự sụp đổ”.

Tuy nhiên, ông Zuckerberg cũng đồng quan điểm với ông Altman, cho rằng tất cả các làn sóng đầu tư hạ tầng lớn như hiện nay trong lĩnh vực AI (chủ yếu tập trung vào xây dựng trung tâm dữ liệu) đều có xu hướng kết thúc theo cùng một cách. Ông thừa nhận: “Ít nhất dựa trên kinh nghiệm thực tế từ các đợt đầu tư hạ tầng lớn trong quá khứ, vốn thường dẫn đến bong bóng, thì khả năng điều tương tự xảy ra với AI là hoàn toàn có thể”.

Hồi vọng từ các bong bóng trong quá khứ

Ông Zuckerberg viện dẫn các bong bóng trước đây, cụ thể là bong bóng đường sắt và bong bóng dot-com, như những ví dụ điển hình về việc bùng nổ hạ tầng dẫn đến sụp đổ thị trường chứng khoán. Trong những trường hợp này, bong bóng hình thành do doanh nghiệp vay nợ quá nhiều, các yếu tố kinh tế vĩ mô bất lợi hoặc nhu cầu sản phẩm suy giảm, khiến nhiều công ty phá sản, để lại những tài sản hạ tầng có giá trị nhưng không còn mang lại lợi nhuận như kỳ vọng.

Phát biểu của ông Zuckerberg gợi lại cảnh báo của ông Altman, người cũng nhiều lần nhấn mạnh rằng sự bùng nổ AI đang cho thấy nhiều dấu hiệu của một bong bóng. “Khi bong bóng xuất hiện, những người thông minh thường quá phấn khích trước một hạt nhân sự thật,” ông Altman nói với The Verge, bổ sung rằng hạt nhân sự thật ấy chính là AI vừa mang tính cách mạng và hiện hữu, nhưng lại dễ bị bao quanh bởi sự cuồng nhiệt thiếu lý trí. Ông Altman cũng cảnh báo rằng “lượng vốn khổng lồ đổ vào bất cứ thứ gì gắn nhãn AI” đang tạo ra định giá phình to và rủi ro lớn cho nhiều doanh nghiệp.

Hậu quả của các bong bóng luôn rất đắt. Trong bong bóng dot-com, các nhà đầu tư đã rót tiền vào những công ty công nghệ khởi nghiệp với kỳ vọng phi thực tế, bị cuốn theo làn sóng đầu cơ về internet. Khi kết quả không đáp ứng kỳ vọng, tổng vốn hóa thị trường mất đi hơn 5 nghìn tỷ USD.

Canh bạc nghìn tỷ của Mark Zuckerberg

Nếu bong bóng AI xảy ra, tác động kinh tế có thể tương tự. Riêng trong năm 2025, các tập đoàn công nghệ lớn nhất của Mỹ, bao gồm Meta, đã chi hơn 155 tỷ USD cho phát triển AI. Theo số liệu của Statista, giá trị thị trường AI hiện nay vào khoảng 244,2 tỷ USD.

Tuy nhiên, theo ông Zuckerberg, bỏ lỡ tiềm năng của AI là một rủi ro lớn hơn nhiều so với việc chịu thiệt hại từ bong bóng AI. Công ty Meta đã cam kết ít nhất 600 tỷ USD cho việc xây dựng trung tâm dữ liệu và hạ tầng tại Mỹ từ nay đến năm 2028 nhằm phục vụ tham vọng AI. Theo Giám đốc tài chính Meta, số vốn này sẽ được sử dụng cho toàn bộ các dự án xây dựng trung tâm dữ liệu và hoạt động kinh doanh nội địa tại Mỹ, bao gồm cả tuyển dụng nhân sự mới. Ngoài ra, Meta cũng đã thành lập phòng thí nghiệm siêu trí tuệ nhân tạo (superintelligence lab), mạnh tay chi trả mức lương nhiều triệu USD để thu hút nhân tài, với mục tiêu phát triển AI vượt qua trí tuệ con người.

“Nếu chúng ta chi sai vài trăm tỷ USD, rõ ràng đó là điều rất đáng tiếc. Nhưng tôi cho rằng rủi ro lớn hơn nằm ở chiều ngược lại”, ông Zuckerberg nói. “Nếu anh xây dựng quá chậm, và siêu trí tuệ nhân tạo có thể xuất hiện trong ba năm nhưng anh lại giả định phải đến năm năm, thì anh sẽ bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua để giành lấy công nghệ quan trọng nhất, công nghệ có khả năng tạo ra nhiều sản phẩm, đổi mới và giá trị nhất trong lịch sử”.

Dù nhìn nhận rằng chi tiêu quá mức cho AI là rủi ro, ông Zuckerberg cũng khẳng định sự tồn tại của Meta không phụ thuộc hoàn toàn vào thành công của AI. Đối với các công ty như OpenAI hay Anthropic, ông lưu ý: “Câu hỏi còn bỏ ngỏ là họ sẽ tiếp tục huy động vốn đến mức nào, và điều đó phụ thuộc một phần vào năng lực của chính họ cũng như triển vọng của AI, nhưng đồng thời còn chịu tác động từ các yếu tố kinh tế vĩ mô nằm ngoài tầm kiểm soát”.

Theo Fortune