Nền kinh tế lớn nhất thế giới lung lay: Người dân kiệt sức vì lương giảm, giá cả leo thang từng ngày

Tăng trưởng tiền lương ở Mỹ đang chững lại rõ rệt và người lao động có thu nhập thấp là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Điều này càng làm tăng áp lực lên Tổng thống Donald Trump về vấn đề bất bình đẳng, trong lúc ông bị cho là đang đe dọa làm suy yếu độ tin cậy của các dữ liệu kinh tế Mỹ.

Theo Ngân hàng Dự trữ Liên bang Atlanta, mức tăng lương hàng năm của nhóm 25% lao động có thu nhập thấp nhất (những người kiếm được dưới 806 USD/tuần) đã giảm xuống còn 3,7% trong tháng 6, so với mức đỉnh 7,5% vào cuối năm 2022 - thời điểm các ngành nghề như khách sạn, dịch vụ đối mặt với tình trạng thiếu lao động sau đại dịch.

Mặc dù tăng trưởng lương cũng chậm lại với các nhóm có thu nhập cao hơn, nhưng mức giảm ít nghiêm trọng hơn. Cụ thể, nhóm 25% người lao động có thu nhập cao nhất (kiếm hơn 1.887 USD/tuần) vẫn ghi nhận mức tăng 4,7% và trung bình toàn lực lượng lao động là 4,3% trong cùng kỳ.

Những con số này xuất hiện không lâu sau khi ông Trump sa thải người đứng đầu Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS) mới đây, chỉ vài giờ sau báo cáo việc làm ảm đạm được công bố. Động thái chưa từng có tiền lệ này lập tức gây ra làn sóng phản đối dữ dội từ giới kinh tế học, do BLS là cơ quan phụ trách số liệu về thị trường lao động và lạm phát - vốn đóng vai trò then chốt trong việc định giá hàng nghìn tỷ USD tài sản trên toàn cầu.

“Dữ liệu không thể là công cụ tuyên truyền”, cố vấn kinh tế hàng đầu Nhà Trắng, Kevin Hassett, phát biểu trên Fox News. Trả lời NBC, ông nói thêm: “Tổng thống muốn có người của mình ở đó để đảm bảo rằng những con số được công bố minh bạch và đáng tin cậy hơn”.

Tuy nhiên, trên CNN, ông William Beach, cựu lãnh đạo BLS nhận định việc sa thải đột ngột này “gây tổn hại nghiêm trọng đến hệ thống thống kê” và “làm suy yếu uy tín của Cục Thống kê Lao động”.

Dữ liệu mới nhất đánh dấu sự đảo chiều đáng lo ngại, có nguy cơ làm trầm trọng thêm tác động tiêu cực từ chính sách thuế quan và cắt giảm chi tiêu công của chính quyền ông Trump đối với các hộ gia đình nghèo.

Trong gần một thập kỷ qua, người lao động thu nhập thấp từng ghi nhận mức tăng lương nhanh hơn các nhóm khác, bao gồm cả giai đoạn đầu nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump. Xu hướng này được đẩy mạnh sau đại dịch COVID-19, khi các ngành có thu nhập thấp gặp khó trong việc tuyển dụng.

Dữ liệu từ trang tuyển dụng Indeed cũng cho thấy các công việc có mức lương rao tuyển cao nhất trong năm qua tập trung ở lĩnh vực luật, marketing và kỹ thuật, trong khi mức lương ở các ngành như vận tải và logistics lại đang tụt lại phía sau.

Giới kinh tế nhận định lương của người lao động thu nhập thấp thường dễ biến động hơn, vì họ ít có khả năng thương lượng khi thị trường lao động suy yếu. Theo Fed Atlanta, nhóm này từng hưởng lợi nhiều trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, khi tăng trưởng việc làm mạnh mẽ giúp họ có thêm “đòn bẩy” thương lượng.

“Họ chỉ thực sự có quyền lực khi thị trường lao động đủ chặt chẽ”, chuyên gia Elise Gould từ Viện Chính sách Kinh tế (EPI) nhận định.

Một báo cáo công bố hôm thứ Sáu (ngày 1/8) cho thấy việc làm đang chậm lại rõ rệt trong ba tháng gần đây, đặc biệt là tại các ngành nghề có mức lương thấp như bán lẻ và dịch vụ giải trí.

Hệ quả là ngày càng nhiều người lao động nghèo rơi vào nhóm 40% lao động Mỹ có mức tăng lương thấp hơn tốc độ lạm phát, dù thu nhập trung vị toàn quốc vẫn cao hơn giá cả tiêu dùng, theo nhà kinh tế Cory Stahle của Indeed. “Những người đã ở dưới đáy và đang chật vật, nay có thể là nhóm mất sức mua nhiều nhất”, ông nói.

Chuyên gia Diane Swonk của KPMG cảnh báo những người lao động trong ngành dịch vụ - đặc biệt là các vị trí phụ thuộc vào tiền boa - đang dễ bị tổn thương trước sự sụt giảm trong du lịch và tiêu dùng cá nhân.

Nhiều chuyên gia đã cảnh báo rằng các chính sách chủ chốt của ông Trump, đặc biệt là thuế quan đánh vào hàng nhập khẩu, sẽ gây thiệt hại lớn hơn cho các hộ gia đình nghèo. Phòng Nghiên cứu Ngân sách Yale ước tính, trong ngắn hạn, thuế quan sẽ khiến thu nhập khả dụng của nhóm 10% hộ nghèo nhất giảm hơn 3%, trong khi nhóm 10% giàu nhất chỉ bị ảnh hưởng khoảng 1%.

Một phân tích của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) về dự luật tài chính mới của ông Trump cho thấy thu nhập của nhóm 10% nghèo nhất sẽ giảm khoảng 1.600 USD/năm, trong khi nhóm giàu nhất hưởng lợi với mức tăng 12.000 USD/năm. Dự luật này kéo dài vĩnh viễn các chính sách cắt giảm thuế từ nhiệm kỳ đầu, nhưng đồng thời cắt giảm các chương trình như Medicaid và tem thực phẩm.

Dù vậy, dự luật cũng có điểm tích cực: Cho phép những người làm việc trong các ngành có tiền boa hoặc làm thêm giờ thường xuyên - vốn phổ biến ở các công việc thu nhập thấp được khấu trừ thuế.

Chính quyền Tổng thống Trump vẫn tin rằng các chính sách thương mại sẽ mang lại việc làm sản xuất cho tầng lớp lao động và việc nới lỏng quy định trong lĩnh vực năng lượng sẽ giúp giảm giá xăng và hóa đơn nhiên liệu.

“Trong nhiệm kỳ đầu, Tổng thống Trump đã dùng chiến lược ‘Nước Mỹ trên hết’ để mang lại thịnh vượng lịch sử cho tầng lớp lao động và lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ thu hẹp bất bình đẳng thu nhập và tài sản. Hiện tại, ông Trump đang áp dụng chính sách tương tự nhưng trên quy mô lớn hơn và khi các chính sách này phát huy tác dụng, điều tốt đẹp nhất vẫn còn ở phía trước”, người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai khẳng định.

Tham khảo FT