Nga âm thầm đưa 'vàng lỏng' cập cảng Trung Quốc, Mỹ nguy cơ mất thế thượng phong: Chuyện gì đã xảy ra?

Mới đây, một chuyến hàng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ dự án của Nga - vốn đang chịu lệnh trừng phạt của Mỹ - đã "âm thầm" cập cảng Trung Quốc.

Đáng chú ý hơn, hai bên đã ký thỏa thuận “mang tính ràng buộc pháp lý” để xúc tiến dự án đường ống dẫn khí Power of Siberia 2 – công trình được chờ đợi từ lâu. Giới phân tích nhận định đây có thể là bước ngoặt định hình lại dòng chảy năng lượng toàn cầu và đe dọa các dự án LNG của Mỹ.

“Đây rõ ràng là sự tái định hình chiến lược trong thương mại năng lượng từ phía quốc gia nhập khẩu lớn nhất thế giới và nó đe dọa trực tiếp đến kế hoạch xây dựng thêm các cảng xuất khẩu LNG ở Mỹ. “Mỹ từng sử dụng năng lực năng lượng như một công cụ đàm phán, giờ Trung Quốc đang áp dụng chính chiến thuật đó”, bà Florence Schmit, chiến lược gia năng lượng tại Rabobank, bình luận.

Trung Quốc, với vị thế là nhà nhập khẩu LNG lớn nhất thế giới, từng phụ thuộc khá nhiều vào nguồn cung từ Mỹ – quốc gia dẫn đầu về xuất khẩu LNG. Trong những năm gần đây, khí đốt Mỹ thường chiếm từ 3% đến 10% tổng lượng LNG mà Bắc Kinh nhập khẩu.

Tuy nhiên, từ đầu tháng 2, nhập khẩu LNG của Trung Quốc từ Mỹ đã rơi xuống mức bằng 0, trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Bắc Kinh và chính quyền Tổng thống Donald Trump leo thang. Diễn biến này gợi lại kịch bản cuộc chiến thương mại nổ ra năm 2019.

Thay vì mua từ Mỹ, Trung Quốc nay chuyển hướng sang tiếp nhận khí đốt từ Arctic LNG 2 – dự án trọng điểm của Nga vốn đang nằm trong “danh sách đen” trừng phạt của Washington – đồng thời thúc đẩy kế hoạch với tuyến đường ống Power of Siberia 2.

Theo Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu thuộc Đại học Columbia, các thỏa thuận này “cho thấy hai quốc gia đang bắt tay thách thức vị thế thống trị của Mỹ trong lĩnh vực LNG”.

Dự án Power of Siberia 2 được thiết kế để dẫn khí từ các mỏ từng phục vụ thị trường châu Âu trước khi Nga và Ukraine xảy ra xung đột. Tuyến đường ống dài gần 3.000 km, đi qua lãnh thổ Mông Cổ, đã được đưa ra bàn thảo từ năm 2019 nhưng liên tục đình trệ do những bất đồng về chi phí xây dựng và giá bán khí đốt.

Đến nay, chi tiết về mức giá, khối lượng hay phương án tài chính vẫn chưa được công bố. Bắc Kinh cũng chưa xác nhận thỏa thuận, trong khi toàn bộ thông tin chính thức chỉ đến từ Gazprom – tập đoàn năng lượng Nga. Truyền thông nhà nước Trung Quốc mới cho biết hai bên đã ký hơn 20 văn kiện hợp tác, trong đó có năng lượng, nhưng không nhắc cụ thể đến dự án đường ống.

Chính vì vậy, giới phân tích vẫn hoài nghi về tính khả thi của Power of Siberia 2, dù hai bên đã ký biên bản “mang tính ràng buộc pháp lý”. “Còn nhiều bất định về việc liệu dự án có được triển khai hay không, nhất là khi Trung Quốc và Nga vẫn phải thống nhất về giá, sản lượng và nguồn vốn. Tuy vậy, đây vẫn là tín hiệu chính trị rất mạnh mẽ”, bà Anne-Sophie Corbeau, học giả tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu, nhận định.

Nếu thành hiện thực, Power of Siberia 2 có công suất tối đa 50 tỷ mét khối (bcm) mỗi năm – tương đương gần 1/10 thương mại LNG toàn cầu và bằng một nửa lượng LNG mà Trung Quốc nhập khẩu.

Song song đó, Gazprom và Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) được cho là đã nhất trí nâng sản lượng khí qua tuyến Power of Siberia hiện tại từ 38 bcm lên 44 bcm mỗi năm, đồng thời tăng nguồn cung qua tuyến Viễn Đông từ 10 bcm lên 12 bcm.

Nếu tất cả thỏa thuận đi vào thực thi, lượng khí Nga đưa sang Trung Quốc sẽ tăng gấp đôi. Giới phân tích nhận định điều này chắc chắn sẽ thay thế một phần nguồn cung từ Mỹ, đặt ra rủi ro cho đà bùng nổ LNG mà nền kinh tế số một thế giới đang có, đồng thời làm suy yếu triển vọng các dự án trong tương lai của Mỹ.

“Không có kịch bản nào cho phép Trung Quốc vừa tăng gấp đôi nhập khẩu khí qua đường ống, vừa duy trì sản lượng nội địa mạnh mẽ, lại vừa tiếp tục mở rộng nhập LNG. Những thỏa thuận này sẽ giáng đòn mạnh vào ngành LNG toàn cầu và các nhà cung cấp hàng đầu thế giới”, bà Schmit của Rabobank nói.

Tham khảo Nikkei