Người có ảnh hưởng sẽ phải thông báo trước về hoạt động quảng cáo
Quốc hội sáng nay thảo luận dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo. Vấn đề người có ảnh hưởng, người nổi tiếng quảng cáo trên mạng xã hội được nhiều đại biểu bàn luận.
Đáng chú ý dự thảo luật đề xuất tăng trách nhiệm với người quảng cáo, đặc biệt là người nổi tiếng, người có ảnh hưởng, bởi thời gian qua nhiều trường hợp người nổi tiếng đã bị cơ quan chức năng xử lý do quảng cáo sai sự thật.
Ủy ban Văn hóa và Xã hội cho biết, có ý kiến đề nghị cần có quy định cho người chuyển tải sản phẩm quảng cáo nói chung, không nên quy định đối với người có ảnh hưởng riêng. Đề nghị có chế tài nghiêm khắc đối với người có ảnh hưởng hoặc giao Chính phủ quy định xử phạt nghiêm khắc. Đồng thời, cần nghiên cứu quy định tạo hành lang pháp lý và bổ sung chế tài như cấm tham gia hoạt động quảng cáo, kinh doanh, sử dụng mạng xã hội, hoặc yêu cầu công khai xin lỗi.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy ý kiến của đại biểu Quốc hội là xác đáng và đã chỉ đạo nghiên cứu, điều chỉnh quy định về nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo là người có ảnh hưởng.
Phải xác minh về độ tin cậy của người quảng cáo; kiểm tra tài liệu liên quan đến sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ quảng cáo. Nếu chưa sử dụng hoặc chưa hiểu rõ về hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ thì không được giới thiệu về hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ. Người có ảnh hưởng phải thông báo trước cho người tiêu dùng về việc mình thực hiện hoạt động quảng cáo.
Về chế tài xử lý đối với người có ảnh hưởng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu, hoàn thiện các quy định về xử phạt vi phạm hành chính và các quy định khác theo góp ý của đại biểu. Dự thảo luật cũng quy định người chuyển tải sản phẩm quảng cáo chịu trách nhiệm trước pháp luật trong trường hợp nội dung quảng cáo không bảo đảm các yêu cầu theo quy định.
Đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình) đề nghị có chế tài xử lý nghiêm đối với các trang tin điện tử đăng tải quảng cáo sai sự thật, không đúng theo công dụng, nội dung của sản phẩm, những người nổi tiếng quảng cáo sản phẩm không đúng sự thật dẫn đến thiệt hại cho người tiêu dùng.
Cần bổ sung quy định yêu cầu các trang tin phải chịu trách nhiệm kiểm duyệt quảng cáo trước khi đăng tải nội dung, thay vì chỉ dựa vào hệ thống quảng cáo tự động như hiện nay.
Đại biểu dẫn chứng các vụ sữa giả, thực phẩm chức năng giả bị phát hiện vừa qua cho thấy, các công ty này đều có các giấy tờ kiểm định, kiểm nghiệm, công bố sản phẩm.
Thực tế các sản phẩm qua điều tra, kiểm định của cơ quan công an lại được xác định là hàng giả. Đại biểu đặt vấn đề, việc yêu cầu người quảng cáo, nhất là các ca sĩ, nghệ sĩ, diễn viên có trách nhiệm kiểm tra tài liệu liên quan đến sản phẩm, hàng hoá có thực sự khả thi?
Việc yêu cầu người quảng cáo thông báo trước về hoạt động quảng cáo cần được quy định rõ ràng, ví dụ như công khai trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, hoặc YouTube.
Về cơ chế bồi thường quảng cáo sai của người chuyển tải quảng cáo, nhất là những người nổi tiếng, đại biểu cho rằng cần quy định rõ hơn, có thể bổ sung thêm nghĩa vụ, phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường.
Tại Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang yêu cầu người nổi tiếng phải tiết lộ rõ ràng mối quan hệ tài chính với thương hiệu khi quảng cáo sản phẩm. Quảng cáo phải trung thực, không gây hiểu lầm về hiệu quả hoặc tính năng của sản phẩm.
Tại Hàn Quốc cấm quảng cáo trá hình trên mạng xã hội, nếu vi phạm có thể bị phạt tối đa 2% doanh thu quảng cáo hoặc tối đa 500 triệu won (khoảng gần 9 tỉ đồng). Năm 2022, nước này bổ sung quy định cấm nghệ sĩ làm gương mặt đại diện cho các hãng rượu để hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến giới trẻ.
Quy định của các nước nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo tính trung thực trong hoạt động quảng cáo. Người nổi tiếng cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật khi tham gia quảng cáo để tránh các hậu quả pháp lý và ảnh hưởng đến uy tín cá nhân.
Theo quy định các nước, nếu người nổi tiếng đã thực hiện đầy đủ các biện pháp thẩm định hợp lý, dựa trên giấy tờ, hồ sơ pháp lý do doanh nghiệp cung cấp. Khi đó, thông thường họ không bị xem là cố tình quảng cáo gian dối, mà chủ doanh nghiệp/sản xuất sẽ chịu trách nhiệm chính.
Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) nêu, với các vụ việc thời gian qua thì vấn đề vướng nhất trong quảng cáo là người có ảnh hưởng. Người có trình độ, chuyên môn có năng lực, có một nhóm nữa là người gây sự chú ý.
"Gây sự chú ý chỉ có một số cách là thi hoa hậu, người mẫu, ca sĩ, diễn viên, tạo scandal trên mạng để gây sự chú ý... ", ông An cho rằng nhóm này chưa xử lý được nên phải siết lại người quảng cáo có ảnh hưởng.
Ông cũng đề xuất chỉ cho phép người có khả năng chuyên môn mới được quảng cáo. Còn hoa hậu, diễn viên không biết về sản phẩm nhưng quảng cáo là không được.
Đại biểu Trần Thị Thu Hằng (Đắk Nông) cho biết thời gian gần đây, lực lượng chức năng liên tục phát hiện các vụ việc quảng cáo hàng giả, không rõ nguồn gốc xuất xứ hoặc thổi phồng công dụng của sản phẩm. Đại biểu điểm tên vụ quảng cáo sữa giả của MC, BTV; vụ việc quảng cáo của Quang Linh Vlogs, Hằng du mục và mới đây nhất là vụ việc được dư luận đặc biệt quan tâm về lòng se điếu.
Theo đại biểu việc quảng cáo trên nền tảng mạng xã hội dẫn đến khó khăn trong quá trình quản lý, kiểm soát. Vì vậy đề nghị rà soát, đánh giá hạn chế, bất cập để bịt lỗ hổng pháp lý về trách nhiệm của các bên liên quan, xử lý vi phạm pháp luật, cần một số chế tài nghiêm khắc hơn.
