Nhà nước ‘trải thảm’ cho nhà đầu tư PPP vào khoa học công nghệ: Cam kết bù 100% chênh lệch nếu dự án hụt doanh thu trong 3 năm đầu

Ngày 21/6, tại Hội nghị lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định PPP trong lĩnh vực khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Bộ Tài chính công bố đề xuất chính sách chia sẻ rủi ro chưa từng có. Cụ thể, trong 3 năm đầu vận hành, nếu doanh thu của nhà đầu tư thấp hơn so với phương án tài chính đã được phê duyệt thì Nhà nước sẽ bù 100% phần chênh lệch. Nếu doanh thu giảm sâu dưới 50%, nhà đầu tư có thể chấm dứt hợp đồng và được Nhà nước thanh toán toàn bộ chi phí đã đầu tư.

Đây là một trong những ưu đãi đặc biệt nhằm hiện thực hóa chủ trương tại Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học – công nghệ trở thành động lực chính của tăng trưởng kinh tế.

Dự thảo lần này mở rộng định nghĩa hợp tác công – tư, đưa thêm nhiều hình thức ngoài Luật PPP, bổ sung ưu đãi vượt trội và phân cấp mạnh mẽ để đảm bảo tính linh hoạt, phù hợp đặc thù.

Việc lựa chọn nhà đầu tư cũng được mở rộng với các hình thức như chỉ định, đấu thầu rộng rãi, đàm phán cạnh tranh và lựa chọn trong trường hợp đặc biệt.

Đáng chú ý, dự thảo cũng nêu cơ chế chia sẻ rủi ro cũng được nhấn mạnh. Cụ thể, trong 3 năm đầu vận hành, nếu doanh thu của nhà đầu tư thấp hơn so với phương án tài chính đã được phê duyệt thì Nhà nước sẽ bù 100% phần chênh lệch. Nếu doanh thu giảm sâu dưới 50%, nhà đầu tư có thể chấm dứt hợp đồng và được Nhà nước thanh toán toàn bộ chi phí đã đầu tư.

Theo ông Phạm Thy Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Tài chính), một điểm mới của dự thảo là cho phép sử dụng tài sản công để liên doanh, liên kết, đồng thời phân cấp thẩm quyền phê duyệt cho các đơn vị sự nghiệp công lập thay vì Bộ trưởng hay Chủ tịch UBND tỉnh như hiện nay. Điều này nhằm rút ngắn thời gian, đơn giản thủ tục và tăng tính chủ động.

>> Việt Nam - Thụy Điển trở thành Đối tác chiến lược lĩnh vực khoa học công nghệ

Về nguồn tài chính, ngoài ngân sách nhà nước, các quỹ khoa học công nghệ, dự thảo cũng quy định rõ cơ chế tài trợ nghiên cứu, khuyến khích đóng góp từ các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp tư nhân. Ngoài ra, các tổ chức quốc tế như WB, ADB cũng có thể tham gia đồng tài trợ cho các dự án nghiên cứu, đổi mới sáng tạo có tiềm năng thương mại hóa cao.

Đặc biệt, mô hình hợp tác ba bên giữa Nhà nước – Nhà trường – Doanh nghiệp được coi là điểm nhấn. Theo đó, Nhà nước đóng vai trò điều phối chiến lược và đảm bảo quyền sở hữu trí tuệ; cơ sở giáo dục và viện nghiên cứu sẽ thực hiện nghiên cứu, còn doanh nghiệp cung cấp tài chính, nhân lực và dữ liệu.

Hội nghị lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định quy định cơ chế hợp tác công tư (PPP) trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số - Ảnh: VGP.

Tóm lại, đại diện Bộ Tài chính nêu 4 định hướng lớn xây dựng Nghị định.

Thứ nhất, mở rộng, bổ sung thêm các hình thức hợp tác công tư khác ngoài các hình thức đã được quy định trong Luật PPP, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Với mỗi hình thức hợp tác, Nghị định cũng định hướng các nhóm sản phẩm, dịch vụ và các chủ thể thực hiện phù hợp tạo điều kiện thuận lợi khi áp dụng.

Thứ hai, quy định cụ thể cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ, bảo đảm đầu tư vượt trội.

Thứ ba, phân cấp mạnh mẽ, đơn giản tối đa quy trình, rút ngắn thủ tục, tinh gọn nội dung cho phù hợp với đặc thù của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tạo điều kiện triển khai nhanh, linh hoạt, hiệu quả.

Thứ tư, quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức chủ trì và các nhà đầu tư: bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả và kiểm soát rủi ro trong tổ chức thực hiện.

Cũng trong Hội nghị, nhiều đại biểu đề xuất mô hình linh hoạt như: Nhà nước thuê lại hạ tầng nghiên cứu do tư nhân đầu tư; hoặc Nhà nước đầu tư và thuê DN vận hành. Các mô hình viện nghiên cứu hỗn hợp, DN đầu tư và nhà nước tài trợ nhiệm vụ nghiên cứu cũng được đánh giá cao về tính thực tiễn.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng yêu cầu Cục Quản lý đấu thầu tiếp thu tối đa ý kiến các bên để đảm bảo tính khả thi, minh bạch và đồng bộ với các luật như Luật Ngân sách, Luật PPP, Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Công nghệ số…

>> Lần đầu tiên Việt Nam có hành lang pháp lý cho PPP trong khoa học, công nghệ và chuyển đổi số