Nord Stream có thể hồi sinh, khí đốt Nga sắp trở lại châu Âu?

Chỉ vài tháng trước, tưởng như khí đốt Nga đã vĩnh viễn khép lại vai trò của mình trong lịch sử năng lượng châu Âu. Tuyến Yamal qua Ba Lan bị chặn, thỏa thuận trung chuyển với Ukraine hết hiệu lực và phần lớn hệ thống Nord Stream bị phá hủy trong loạt vụ nổ bí ẩn năm 2022.

Từ đỉnh cao từng cung cấp 157 tỷ m3 khí đốt mỗi năm – tương đương 1.600 chuyến tàu LNG – tập đoàn dầu khí Nga Gazprom chỉ còn bán được 54 tỷ m3 vào năm 2024, trong đó 17 tỷ m3 là qua Ukraine mà nay cũng đã bị khóa chặt.

Nhưng bước ngoặt đã đến từ nơi ít ai ngờ tới: một tòa án ở Thụy Sĩ. Đầu năm 2025, giữa lúc đang xem xét thủ tục phá sản của công ty Nord Stream 2 AG, tòa bất ngờ hoãn thanh lý đến tháng 5, viện dẫn lý do “giá trị kinh tế có thể thay đổi đáng kể”.

Nguyên nhân là sự xuất hiện của chính quyền mới tại Mỹ do ông Donald Trump đứng đầu, cùng sự thay đổi lãnh đạo tại Đức.

Ngay lập tức, Điện Kremlin ngầm ám chỉ rằng họ sẽ “quan tâm” nếu Washington thúc đẩy châu Âu mua lại khí đốt Nga. Trên thị trường, nhiều nhà đầu tư Mỹ đã bắt đầu nhắm đến những đường ống trị giá hàng tỷ USD đang ngủ yên dưới đáy biển Baltic.

Tại Đức, tuy phần lớn các đảng vẫn giữ thái độ dè dặt, khả năng “hồi sinh” Nord Stream đã được một số tiếng nói nổi bật hé lộ. Cựu quan chức đảng Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo CDU, ông Thomas Bareiß, tuyên bố: “Nếu hòa bình được thiết lập, khí đốt hoàn toàn có thể chảy trở lại – lần này dưới sự giám sát của Mỹ”.

Cuộc chơi chưa ngã ngũ

Tuy nhiên, Susanne Nies – chuyên gia năng lượng tại Viện Helmholtz Zentrum – lưu ý rằng “tình hình có thể xoay chiều rất nhanh”. Bà nêu ra hai kịch bản đáng chú ý.

Thứ nhất, Mỹ và Gazprom thực hiện hoán đổi khí tại biên giới Nga - Ukraine, sau đó tái định danh thành “khí Mỹ” để tiếp tục trung chuyển. Thứ hai là, trực tiếp khởi động lại các nhánh Nord Stream nếu tình hình chính trị cho phép.

Nhưng Nies cũng nhấn mạnh: “Quyền quyết định cuối cùng nằm trong tay Ủy ban châu Âu”. Với quy định mới, Brussels có thể phủ quyết mọi thỏa thuận khí đốt xuyên biên giới – khiến Đức khó có thể đơn phương hành động.

Kỹ thuật khả thi, niềm tin thì không

Theo chuyên gia Van den Beukel từ Viện HCSS Hà Lan, chi phí khôi phục Nord Stream có thể dao động từ 600 triệu đến 1 tỷ euro. Về mặt kỹ thuật, điều này hoàn toàn khả thi. Nhưng câu hỏi lớn hơn là: Ai sẽ dám đầu tư? Ai sẽ đủ can đảm để mua?

Sau hàng loạt tranh chấp hợp đồng, kiện tụng và việc Gazprom từ chối tuân thủ phán quyết của các tòa trọng tài quốc tế, niềm tin giữa doanh nghiệp năng lượng châu Âu và Nga gần như không còn.

“Thật khó để tìm thấy một đối tác châu Âu nào sẵn sàng đặt bút ký hợp đồng dài hạn với Gazprom vào thời điểm này”, chuyên gia Jack Sharples từ Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford nhận định.

>> Nữ chính trị gia thúc giục Đức nhập khẩu khí đốt Nga để cứu nền kinh tế, thoát bóng Mỹ