Phát hiện những mộ cổ danh tướng, bác học cực linh thiêng nhưng ít người biết ở Việt Nam, có cả mộ được xây từ thời vua Gia Long, Tự Đức

Mộ cổ bá hộ Xường

Tọa lạc trong hẻm 79 đường Phú Thọ Hòa, quận Tân Phú (TP. HCM) là một ngôi mộ cổ rộng khoảng 100m2, được xây từ 110 năm trước của vợ chồng ông Lý Tường Quan tức bá hộ Xường - người đứng thứ ba trong bốn người giàu có nhất Sài Gòn xưa. Ở thời kỳ đầu Pháp đến chiếm đóng Việt Nam, trong dân gian có câu: Nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Định.

Khu mộ được xây bằng đá, có tường rào, mái che, họa tiết chạm khắc công phu. Hơn 100 năm qua nhưng quần thể mộ cổ vẫn được bảo quản khá tốt. Khu mộ mang nhiều nét độc đáo của kiến trúc cổ Trung Hoa: có nhà mồ, hai bên cửa vào có cặp liễn khắc chữ...

Ngôi mộ cổ từ thời vua Gia Long và Tự Đức

Một trong những ngôi mộ lâu đời nhất ở TP. HCM là khu mộ cổ Gò Quéo ở phường Bình Trưng Đông, quận 2. Gò Quéo là một gò rộng lớn cao 2,5m bao quanh bởi rạch Giồng Ông Tố. Nơi đây gồm 17 ngôi mộ táng trong đó có hai ngôi mộ độc đáo của quan lại xưa.

Quần thể mộ có hai ngôi mộ cổ từ thời vua Gia Long và Tự Đức là của ông Triệt thanh hầu Phạm Quang Triệt và ông Phạm Duy Trinh. Cả hai đều làm quan dưới thời nhà Nguyễn. Hai tấm bia mộ hiện được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam TP. HCM.

Mộ ông Thủ Đức

Nằm sâu trong đường số 10 (phường Linh Chiểu, quận Thủ Đức) từ xưa đã tồn tại một ngôi mộ cổ nằm sát đường qua lại. Đây là mộ của ông Tạ Dương Minh, hiệu Thủ Đức, tiền hiền thôn Linh Chiểu. Bia mộ không ghi năm mất chỉ viết thời gian lập mộ vào năm 1890.

Theo các tài liệu, ông là người là người có công khai sáng vùng đất Thủ Đức, tên hiệu của ông được đặt tên quận Thủ Đức ngày nay. Ông Tạ Dương Minh là thủ lĩnh của thiểu số người Hoa "bài Thanh phục Minh" di cư sang Việt Nam. Tại vùng Linh Chiểu xưa kia, họ đã cùng một số cư dân người Việt, người Champa, người Chân Lạp khai khẩn đất hoang, mở rộng canh tác rồi lập nghiệp.

Tháng 7/2016 ngôi mộ đã được trùng tu với kinh phí 120 triệu.

Mộ ông Võ Tánh

Võ Tánh (1768 - 1801), sinh tại Biên Hòa (nay là tỉnh Đồng Nai), là vị tướng theo phò chúa Nguyễn Ánh. Năm 1801 khi quân Tây Sơn vây thành Quy Nhơn (nay thuộc Bình Định), biết không giữ nổi, Võ Tánh đã viết thư cho đối phương mong không giết binh lính rồi "tuẫn tiết theo thành".

Tại TP. HCM hai lăng mộ của Võ Tánh nằm ở quận Phú Nhuận và Tân Bình. Lăng mộ chính do chúa Nguyễn Ánh xây dựng nằm trên đường Hồ Văn Huê (quận Phú Nhuận). Lối vào lăng là cổng tam quan, có từ năm 1951. Khu lăng mộ được xây dựng ngay khi ông mất. Toàn khu mộ xây kiên cố, không cầu kỳ, đường nét thẳng góc.

Mặt trước lăng có bức bình phong tiền vẽ hình con hổ, hình tượng phổ biến trong đời sống dân gian của người Việt, biểu tượng của sự dũng mãnh, uy linh, có khả năng trấn giữ cửa ải ngũ phương. Phần mộ có hình chữ nhật, giật hai cấp, chiều dài 4m, rộng 3m và cao khoảng 4 tấc. Bên trong mộ chôn hình nhân bằng sáp. Cuối mộ là bình phong hậu vẽ hình hạc, ngụ ý Võ tướng quân cưỡi hạc về trời.

Đặc biệt, một mộ gió khác của Võ Tánh nằm trên đường Nguyễn Thái Bình (quận Tân Bình) với quy mô nhỏ hơn, nằm dưới tán một gốc cổ thụ cực linh thiêng.

Tương truyền, ngôi mộ này do người dân trong vùng lập nên để hương khói cho Võ tướng quân - người đã trung dũng tuẫn tiết để xin bảo toàn tính mạng cho binh lính của mình.

Mộ Trương Vĩnh Ký

Trương Vĩnh Ký là nhà chính trị, nhà văn, nhà khoa học xã hội của Việt Nam trong thế kỷ 19. Ông thông thạo nhiều ngôn ngữ, được được vinh danh là một trong 18 nhà thông thái thế giới.

Theo đó, lăng mộ nhà bác học Trương Vĩnh Ký (1837 - 1898) nằm ở góc đường Trần Hưng Đạo - Trần Bình Trọng, trong khu đất rộng khoảng 2.000m2. Đích thân ông tự thiết kế khu mộ và coi sóc xây dựng cho đến khi mất.

Cổng vào nhà mồ xây kiểu tam quan truyền thống của người Việt. Còn bên trong là khu nhà mồ được xây vào năm 1889 theo phong cách kiến trúc Pháp kết hợp với một số họa tiết phương Đông, có diện tích khoảng 50m2, nằm trong khuôn viên rộng hơn 2.000m2.

Trong nhà mồ có 3 mộ phần, gồm 3 bia đá khác màu có chiều rộng khoảng 1m, dài gần 2m, được lát bằng phẳng nên dễ nhìn là nền nhà mồ. Mộ cụ Trương Vĩnh Ký nằm ở giữa, hai bên là người vợ Vương Thị Thọ và con trai cả Trương Vĩnh Thế. Theo tư liệu gia đình, nhà mồ này được xây dựng trước khi Trương Vĩnh Ký mất tại Chợ Quán, Sài Gòn.

>> Tìm thấy 2 ngôi mộ cổ ở một tỉnh miền Bắc Việt Nam, các nhà khoa học khẳng định, những bộ xương này có niên đại từ 3.500 - 4.000 năm