Phó Cục trưởng Cục Thuế: Khai sai, trốn thuế chủ yếu rơi vào KOLs và kinh tế cá thể
Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cho biết, tình trạng khai sai, trốn thuế hiện chủ yếu diễn ra ở các KOLs và hộ kinh doanh cá thể, do ý thức tuân thủ còn hạn chế và hoạt động kinh doanh trực tuyến mang tính tự phát.
Tại Hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế – Xây dựng kỷ nguyên hùng cường”, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính, cho hay để nâng cao sự tự giác của người nộp thuế, cơ quan thuế đã thay đổi mạnh mẽ các quy trình, thủ tục và áp dụng các thước đo đánh giá sự hài lòng của doanh nghiệp.
Cụ thể, Cục Thuế phối hợp với VCCI, báo chí, truyền thông và các khảo sát nội bộ để đánh giá sự hài lòng của người nộp thuế với cán bộ, công chức và quy trình hành chính.
Đặc biệt, cải cách sâu rộng về chính sách thuế và hệ thống quản lý đã được triển khai từ những năm 1990-1991, và đến nay tập trung vào chuyển đổi số, thay giấy tờ bằng cơ sở dữ liệu điện tử, kết nối đa ngành từ ngân hàng, bảo hiểm, hải quan đến các bộ ngành khác.
Một bước tiến quan trọng là việc xây dựng hệ thống khai thuế gợi ý dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử, giúp người nộp thuế dễ dàng xác nhận thu nhập, tránh nộp thừa hay thiếu. Hệ thống này không chỉ giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp mà còn giúp cơ quan thuế xác định rủi ro, nâng cao công bằng trong quản lý thuế.
“Hệ thống hóa đơn điện tử là một kho dữ liệu lớn, giúp xác định kết quả kinh doanh và dòng tiền trong hệ sinh thái doanh nghiệp, từ đó hỗ trợ quản lý thuế hiệu quả hơn.”, ông Sơn nhấn mạnh.
Dù có nhiều cải cách, ông Sơn thừa nhận vi phạm thuế vẫn tập trung ở các KOLs và hộ kinh doanh cá thể. Nguyên nhân chính là ý thức tuân thủ còn hạn chế: Nhiều cá nhân chưa nhận thức rằng thu nhập từ livestream, quảng cáo, tiếp thị liên kết hay dịch vụ mạng xã hội đều phải chịu thuế.
Ngoài ra, phương thức kinh doanh trực tuyến tự phát, không qua đăng ký chính thức, khiến cơ quan thuế khó theo dõi, cùng với đó là tâm lý muốn “giữ kín” thu nhập hoặc thiếu kiến thức kế toán-thuế cũng góp phần làm tăng tình trạng khai sai, trốn thuế.
Để khắc phục tình trạng này, Cục Thuế tập trung vào tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thuế, hướng dẫn kê khai trực tuyến đơn giản, minh bạch, đồng thời ứng dụng công nghệ mới như AI, blockchain trong quản lý thuế.
KOLs và hộ kinh doanh sẽ ‘hết cửa’ trốn thuế
Ông Mai Sơn cho biết, cơ quan thuế sẽ tận dụng hệ thống cơ sở dữ liệu kết nối, chia sẻ trên phạm vi toàn quốc để hỗ trợ người nộp thuế một cách hiệu quả hơn. Khi các ngành nghề và lĩnh vực đều được liên thông dữ liệu, từ hoạt động kinh doanh đến các thông tin liên quan khác, cơ quan thuế sẽ có điều kiện cung cấp hỗ trợ chính xác, kịp thời.
Cụ thể, tờ khai gợi ý sẽ được áp dụng cho hộ kinh doanh và doanh nghiệp siêu nhỏ, giúp họ giảm thiểu chi phí và thời gian thực hiện nghĩa vụ thuế. Bên cạnh đó, cơ quan thuế đang kết nối với hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt, bao gồm QR Payment, tạo ra kênh giao dịch tiện lợi cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh.
“Trong thời gian tới, các hộ kinh doanh và doanh nghiệp sẽ đăng ký mã tài khoản thanh toán để thực hiện các giao dịch của mình,” ông Sơn nhấn mạnh.
Về khía cạnh quản lý nhà nước, với dữ liệu dòng tiền theo thời gian thực (real time), cơ quan thuế có thể phát hiện sớm các dấu hiệu vi phạm, như sử dụng hóa đơn bất hợp pháp hay gian lận trong buôn bán. Đây là yếu tố quan trọng, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan khác nhằm bảo vệ nguồn hàng, người tiêu dùng và đầu vào của sản xuất, kinh doanh.
“Khả năng theo dõi dòng tiền giúp cơ quan quản lý chủ động ngăn chặn rủi ro, bảo đảm tính minh bạch trong thương mại và dịch vụ,” ông Sơn nhấn mạnh.
Ông cũng cho rằng, việc phổ biến các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt không chỉ tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp mà còn giúp cơ quan quản lý giảm chi phí tuân thủ cho các đối tượng này.
“Chúng tôi sẽ phối hợp với các nhà cung cấp giải pháp QR Payment để giới thiệu tới hộ kinh doanh và doanh nghiệp, nhằm hạn chế tối đa chi phí khi thực hiện nghĩa vụ thuế, phù hợp với định hướng thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân của Trung ương,” ông Sơn cho biết.
Ông Sơn cam kết: “Chúng tôi sẽ xây dựng môi trường nâng cao tính tuân thủ tự nguyện, giảm thủ tục hành chính và chi phí tuân thủ. Theo tính toán, các biện pháp sắp tới sẽ giúp giảm 44% chi phí thủ tục hành chính, vượt mục tiêu đề ra 30%.”
Đồng thời, ông nhấn mạnh rằng, việc xây dựng cơ sở dữ liệu ‘đúng – đủ – sạch – sống’, kết nối đa ngành, là nền tảng để nâng cao tính minh bạch, công bằng và hiệu quả quản lý thuế. Đây cũng là cơ sở để khai thác các công cụ phân tích, dự báo rủi ro và giúp doanh nghiệp, người dân dễ dàng thực hiện nghĩa vụ thuế, đóng góp vào nguồn lực phát triển đất nước và an sinh xã hội.
