Phường nhỏ nhất của Hà Nội, rộng chưa đầy 2km2 nhưng có 6 nhà hát, 5 bảo tàng, 3 trường đại học

Phường Cửa Nam trước đây thuộc quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội. Vốn là khu phố cổ của Thủ đô nên mật độ dân cư ở đây rất cao, sở hữu nhiều di tích văn hóa, lịch sử phong phú.

Sau khi sáp nhập, phường Cửa Nam có nhiều tuyến phố nổi bật như Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt, Quang Trung, Hai Bà Trưng, Nguyễn Du… Phường rộng khoảng 1,68km2, dân số hơn 52.000 người, là phường có diện tích nhỏ nhất Hà Nội. Tuy nhiên, phường có nhiều công trình văn hóa - giáo dục với 6 nhà hát, 5 bảo tàng, 3 trường đại học cùng hàng trăm biệt thự kiến trúc Pháp cổ.

Nổi bật phải kể đến Nhà hát Lớn, Nhà hát Hồ Gươm, Nhà hát Kịch Việt Nam, Nhà hát Kịch Hà Nội, Rạp Tháng Tám và Cung Văn hóa Hữu nghị Việt - Xô, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Bảo tàng Công an Nhân dân, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên và Đại học Dược - vốn thuộc khuôn viên Đại học Đông Dương trước đây, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam…

Nhà hát Lớn Hà Nội

Nhắc đến công trình kiến trúc nổi tiếng tại Hà Nội, người ta thường nhớ ngay đến Nhà hát Lớn. Nằm ngay trung tâm Thủ đô, công trình này từ lâu đã trở thành biểu tượng văn hóa - nghệ thuật quan trọng của thành phố nghìn năm văn hiến. Trải qua hàng nghìn năm với nhiều biến động của lịch sử, xã hội, công trình vẫn sừng sững, uy nghi giữa phố phường như một nhân chứng sống động.

Năm 1899, dưới sự chủ trì của Công sứ Richard, Hội đồng thành phố Hà Nội đề nghị xây dựng một nhà hát mang đậm kiến trúc phương Tây. Hai kiến trúc sư người Pháp là Harlay và Broyer đảm nhiệm thiết kế công trình.

Nhà hát được khởi công ngày 7/6/1901. Khu đất được chọn để xây nhà hát vốn là vùng đầm lầy nên nền đất yếu. Để khắc phục nhược điểm này, đơn vị thi công đã phải huy động khoảng 300 công nhân làm việc hằng ngày, đóng hơn 35.000 cọc tre và đổ lớp bê tông dày 90cm để công trình được kiên cố hơn.

Đến năm 1911, Nhà hát Lớn hoàn thành. Công trình rộng 2.600m2, chiều dài 87m, rộng 30m, điểm cao nhất so với mặt đường đạt 34m. Nhà hát có kiến trúc đậm phong cách Corinth của Hy Lạp cổ đại, kết hợp đường nét gợi nhắc đến lâu đài Tuileries và Nhà hát Opera Paris, tạo nên vẻ đẹp châu Âu sang trọng nhưng vẫn hài hòa với không gian Hà Nội.

Nhà hát Lớn có khu quản trị cùng 18 phòng hóa trang, 2 phòng tập, thư viện và phòng họp. Trên tầng hai, mặt tiền chính có phòng Gương lộng lẫy, từng được dùng làm nơi tiếp đón và tổ chức sự kiện. Tổng kinh phí xây dựng thời điểm đó được phê duyệt là 2 triệu franc Pháp.

Theo thông tin từ website chính thức của Nhà hát Lớn Hà Nội, công trình không chỉ mang giá trị kiến trúc mà còn gắn liền với nhiều sự kiện trọng đại của cách mạng Việt Nam. Nổi bật là các sự kiện:

Ngày 17/8/1945: Mít tinh lớn ra mắt Mặt trận Việt Minh.

Ngày 29/8/1945: Đoàn quân Giải phóng từ Việt Bắc trở về Thủ đô, làm lễ ra mắt tại Quảng trường Nhà hát.

Ngày 16/9/1945: Diễn ra Tuần lễ Vàng.

Ngày 5/3/1946: Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa họp kỳ đầu tiên tại Nhà hát Lớn.

Ngày 2/9/1946: Kỷ niệm 1 năm Quốc khánh; đây cũng là lần đầu tiên Chủ tịch Hồ Chí Minh bước vào Nhà hát Lớn.

Ngày 28/10/1946: Quốc hội họp khóa II, thông qua Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Từ đó, Nhà hát Lớn trở thành địa điểm họp Quốc hội trong nhiều khóa cho đến khi Hội trường Ba Đình được xây dựng.

Đại học Dược Hà Nội - ngôi trường hơn 110 tuổi

Đại học Dược Hà Nội là một trong những cơ sở đào tạo lâu đời và danh tiếng nhất của ngành giáo dục Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực y - dược. Được hình thành từ thời Pháp thuộc, tiền thân của trường là Trường Thuốc Đông Dương, thành lập năm 1902.

Đến năm 1961, trường tách khỏi Đại học Y Dược và trở thành Trường Đại học Dược khoa, sau này mang tên Trường Đại học Dược Hà Nội. Đây cũng là nơi đào tạo chuyên ngành dược đầu tiên ở Việt Nam từ năm 1914.

Trải qua hơn 110 năm phát triển, Trường Đại học Dược Hà Nội không ngừng đổi mới để đáp ứng nhu cầu của hệ thống y tế quốc gia. Tính đến nay, trường đã đào tạo hơn 20.000 dược sĩ, chiếm hơn 50% số dược sĩ đại học trong cả nước, cùng hơn 80% đội ngũ dược sĩ trình độ sau đại học.

Hàng nghìn thạc sĩ, dược sĩ chuyên khoa và hàng trăm tiến sĩ xuất thân từ trường đã trở thành các nhà nghiên cứu, chuyên gia và cán bộ đầu ngành, giữ vai trò quan trọng trong hệ thống y tế Việt Nam.

Không chỉ nổi bật ở công tác đào tạo, Đại học Dược Hà Nội còn là một trong những đơn vị có nhiều đóng góp lớn cho nghiên cứu khoa học và các hoạt động phục vụ cộng đồng. Nhiều đề tài khoa học, công nghệ, sáng chế dược phẩm từ trường đã được ứng dụng hiệu quả trong sản xuất thuốc và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Rất nhiều nhà khoa học, quản lý và chuyên gia đầu ngành của Việt Nam từng học tập tại đây như PGS.TS.DS. Lê Văn Truyền - nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, PGS.TS.DS. Nguyễn Đăng Hòa - Chủ tịch Hội đồng Thuốc Bộ Y tế, DSCKII. Vũ Tuấn Cường - Cục trưởng Cục Quản lý Dược, PGS.TS.DS. Nguyễn Quốc Huy - Giám đốc Học viện Y Dược học Cổ truyền...

Nhà hát Hồ Gươm

Nhà hát Hồ Gươm cũng là công trình kiến trúc nổi bật của Hà Nội. Giữa lòng thành phố nghìn năm văn hiến, nhà hát là điểm nhấn độc đáo về văn hóa, kiến trúc, được ví như tuyệt tác nghệ thuật giữa lòng Thủ đô.

Công trình khởi công vào tháng 10/2021. Đến tháng 7/2023, Nhà hát Hồ Gươm hoàn thành và đi vào hoạt động.

Nhà hát được xây dựng trên diện tích 5.000 m2, do Bộ Công an phối hợp với UBND thành phố Hà Nội đầu tư.

Công trình có thiết kế ấn tượng, hiện đại nhưng vẫn mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam. Cấu trúc nhà hát gồm 6 tầng nổi và 3 tầng hầm, với khán phòng chính gần 900 chỗ, phòng hòa nhạc 500 chỗ cùng các không gian trưng bày, triển lãm và khu chức năng. Sân khấu lớn có khả năng xoay, đủ diện tích cho dàn nhạc gần 90 người; thiết kế khán phòng tối ưu hóa tầm nhìn, mang đến trải nghiệm thưởng thức tốt nhất cho khán giả.

Cùng hệ thống trang thiết bị tiên tiến, ứng dụng công nghệ hàng đầu, nhà hát trở thành điểm đến lý tưởng cho các sự kiện biểu diễn nghệ thuật quy mô lớn. Nhà hát còn góp phần quảng bá văn hóa, du lịch và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của Hà Nội.

Năm 2024, Nhà hát Hồ Gươm đứng đầu danh sách "Top 10 nhà hát opera tuyệt vời nhất thế giới" do các chuyên gia du lịch của tổ chức Giải thưởng Du lịch Thế giới World Travel Awads bình chọn.

Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô

Công trình tọa lạc trên đường Trần Hưng Đạo, được khởi công vào ngày 1/1/1978, do kiến trúc sư Isakovich (Liên Xô cũ) thiết kế, dành tặng giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn Việt Nam, thể hiện tình hữu nghị bền chặt giữa hai nước.

Sau hơn 7 năm thi công, đến ngày 1/9/1985, công trình chính thức hoàn thành, đi vào hoạt động và có tên Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt Xô.

Cung được xây dựng trên diện tích 3,2ha, gồm tòa nhà chính 4 tầng, dài 96m, rộng 60m, cao 33m tính từ mặt đường tới đỉnh. Bên cạnh đó là một tòa nhà 3 tầng song song, nối liền tòa chính bằng nhà mái bằng có sân thượng.

Công trình bao gồm nhiều phòng chức năng lớn nhỏ, phục vụ đa dạng các hoạt động như biểu diễn nghệ thuật, hội nghị, hội thảo, triển lãm… Trong đó, hội trường lớn nhất có sức chứa 1.111 chỗ ngồi với trang bị hệ thống kỹ thuật hiện đại, đáp ứng các loại hình biểu diễn nghệ thuật trong nước và quốc tế, bao gồm ca nhạc, balê, kịch, hội nghị, hội thảo…

Nơi đây đã diễn ra nhiều sự kiện quốc tế quan trọng. Tiêu biểu như năm 2006, Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô là nơi diễn ra các hoạt động bên lề Hội nghị APEC lần thứ 14. Đến năm 2019, công trình được chọn tổ chức trung tâm báo chí cho Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Triều lần 2.

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Công trình tọa lạc tại số 1 Tràng Tiền, ngay trung tâm Hà Nội, gần các di tích lịch sử, tôn giáo nổi tiếng như Tháp Rùa, Hồ Gươm, cầu Thê Húc, đền Ngọc Sơn, Bút Tháp… Bảo tàng nổi bật với phong cách kiến trúc Đông Dương với nhiều nét văn hóa Việt Nam, Nhật Bản, Thái Lan, Trung Quốc, đồng thời dung hòa các giá trị kiến trúc Pháp.

Theo tư liệu của Bảo tàng, tiền thân của công trình là Bảo tàng Louis Finot, thuộc Trường Viễn Đông Bác Cổ Pháp (École Française d’Extrême-Orient). Công trình do kiến trúc sư C. Batteur và E. Hébrard thiết kế vào năm 1925, 4 năm sau thì chính thức khởi công. Đến năm 1932, công trình hoàn thành.

Ngày 26/9/2011, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam ký Quyết định số 1674/QĐ-TTg, thành lập Bảo tàng Lịch sử Quốc gia trên cơ sở sáp nhập Bảo tàng Lịch sử Việt Nam và Bảo tàng Cách mạng Việt Nam. Đây là nơi lưu giữ và trưng bày lịch sử Việt Nam với nhiều tài liệu và hiện vật quý giá, bao gồm nhiều Bảo vật quốc gia.

Hiện Bảo tàng quản lý khoảng 200.000 hiện vật và tư liệu lịch sử - văn hóa Việt Nam. Trong đó có nhiều sưu tập quý hiếm như hiện vật các nền văn hóa khảo cổ từ đồ đá cũ đến thời đại đồng thau, văn hóa Đông Sơn, gốm men cổ, đồ đồng thời Lê - Nguyễn, điêu khắc đá Chăm Pa, cùng nghệ thuật trang trí từ Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và các nước Đông Nam Á.

Bên cạnh đó, bảo tàng còn trưng bày hơn 80.000 tài liệu, hiện vật về lịch sử cách mạng Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các lãnh đạo của Đảng qua các thời kỳ.

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia là thành viên của Hiệp hội Bảo tàng quốc tế (ICOM) và là thành viên sáng lập Hiệp hội các bảo tàng quốc gia châu Á (ANMA). Nơi đây thường xuyên diễn ra các sự kiện đổi kinh nghiệm, thực hiện các chương trình hợp tác và mở rộng giao lưu với gần 30 bảo tàng trong khu vực và trên thế giới. Năm 2013, Bảo tàng đăng cai và chủ trì Hội nghị ANMA lần thứ 4 diễn ra tại Hà Nội.

Ngoài những công trình nổi tiếng này, phường Cửa Nam còn có nhiều di tích văn hóa, lịch sử, tín ngưỡng… của Thủ đô. Tiêu biểu có thể kể đến Nhà 5D Hàm Long - nơi ra đời Chi bộ Cộng sản đầu tiên tại Hà Nội; xưởng AVIA, 90 Thợ Nhuộm, 25 Đoàn Nhữ Hài, 62 Trần Quốc Toản là những “địa chỉ đỏ” tiêu biểu của phong trào yêu nước. Các trường Trưng Vương (26 Hàng Bài) và Ngô Sĩ Liên (27 Hàm Long) cũng là cái nôi giáo dục quan trọng, từng nhiều lần vinh dự đón Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và động viên học sinh.

Về hệ thống di tích tôn giáo, phường Cửa Nam có chùa Quán Sứ - trụ sở Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Chùa Hàm Long, Miếu Thiên Quan, Nhà thờ Hàm Long, Đình Nam Ngư... Cùng với đó, nơi đây có loạt biệt thự cổ dọc tuyến Trần Hưng Đạo, Quang Trung, Phan Chu Trinh… góp phần phần làm phong phú cho Thủ đô Hà Nội.