"Rau VietGAP dỏm" vào siêu thị: Ai sẽ trả giá "niềm tin" cho người tiêu dùng?

Trách nhiệm khi để "rau sạch dỏm" tuồn vào siêu thị

Rau sạch nói riêng và thực phẩm sạch nói chung hiện là một trong những nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống của người tiêu dùng, nhất là khi an toàn thực phẩm đang khiến không ít người lo ngại. 

Bên cạnh những người tiêu dùng chọn chợ truyền thống thì cũng ngày càng có nhiều người chọn mua thực phẩm tại các siêu thị. Họ sẵn sàng trả mức giá cao hơn gấp đôi, thậm chí gấp ba đến bốn lần; đặt niềm tin vào hệ thống quản lý và có kênh giám sát riêng về nguồn gốc thực phẩm.

Tuy nhiên, dư luận những ngày qua đang “dậy sóng” trước thông tin báo chí phản ánh rau “dỏm” được phù phép từ chợ đầu mối thành thực phẩm có chứng nhận VietGAP và được bày bán trong quầy kệ của một số chuỗi siêu thị lớn.

Ngay khi thông tin xuất hiện đã lập tức nhận được sự quan tâm đặc biệt của người tiêu dùng Việt Nam. Bởi lẽ, từ lâu nay, thực phẩm bẩn vẫn luôn là vấn nạn nhức nhối và người ta sẵn sàng trả một cái giá cao hơn để được dùng thực phẩm sạch, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Đáng nói, đây không phải là lần đầu tiên xảy ra tình trạng nhà cung cấp thu mua rau chợ đầu mối rồi dán mác rau VietGAP, rau sạch, rau an toàn.

Năm 2016, dư luận đã từng “sôi sục” trước thông tin Hợp tác xã Sản xuất và tiêu thụ rau an toàn Đạo Đức ở Vân Nội, Đông Anh (Hà Nội) thu mua rau không rõ nguồn gốc ở chợ đầu mối, sơ chế rồi đem tiêu thụ tại một số hệ thống siêu thị ở Hà Nội.

Hay vụ Công ty TNHH Sản xuất và Chế biến rau an toàn Ba Chữ lấy rau không rõ nguồn gốc tại chợ đầu mối Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) cung cấp cho một loạt hệ thống siêu thị lớn, cửa hàng thực phẩm sạch trên địa bàn Thủ đô.

Các vụ việc này đều khiến cộng đồng “dậy sóng” một thời gian dài và được các cơ quan chức năng ngay lập tức vào cuộc thanh tra, kiểm tra, yêu cầu các bên liên quan báo cáo.

Vụ việc "rau sạch dỏm" tuồn vào các siêu thị lớn ở TP Hồ Chí Minh lần này cũng tương tự. Ngay sau khi xác nhận thông tin, Cục Quản lý thị trường thành phố có văn bản khẩn gửi các Đội quản lý thị trường yêu cầu rà soát, xử lý các hành vi kinh doanh rau, củ, quả không rõ nguồn gốc. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có cuộc họp “nóng” với các đơn vị, hiệp hội, ngành hàng, các địa phương. Các siêu thị cũng đã ngừng nhập rau của các doanh nghiệp cung cấp bị phát giác. Vấn đề là, tại sao quy định rau an toàn, rau sạch, rau VietGAP rất chặt chẽ, đưa hàng hoá vào được siêu thị cũng không hề dễ dàng, mà các vụ việc tương tự vẫn xảy ra?

Theo quy định, để đưa sản phẩm vào siêu thị, doanh nghiệp bắt buộc phải đáp ứng hàng loạt các yêu cầu như: Giấy phép kinh doanh; Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm (với ngành nghề yêu cầu); Kiểm nghiệm sản phẩm về các chỉ tiêu chất lượng, vi sinh vật, kim loại, nấm; Giấy xác nhận công bố chất lượng sản phẩm; Đăng ký mã số mã vạch cho vật phẩm. Với sản phẩm đạt được chứng nhận VietGAP thì người sản xuất còn phải tuân thủ các quy định khắt khe hơn, từ kỹ thuật sản xuất; các yêu cầu về đất, giống, phân bón, nước; đến khâu thu hoạch; tiêu chuẩn về môi trường làm việc... Tất cả để đảm bảo sản phẩm an toàn, truy xuất được nguồn gốc.

Như thế, quy định thì rất chi tiết, cụ thể, rõ ràng, vấn đề là người sản xuất thực hiện thế nào; cơ quan, tổ chức cấp giấy chứng nhận VietGAP có tuân thủ tất cả các quy định khi cấp giấy chứng nhận cho sản phẩm. 

Niềm tin của người tiêu dùng bị đánh cắp

Với người tiêu dùng, họ sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn để được sử dụng những sản phẩm sạch, đảm bảo nguồn gốc xuất sứ để bảo vệ cho sức khỏe của bản thân và gia đình. Vì thể, họ chọn đặt niềm tin vào các siêu thị với hệ thống quản lý và giám sát nguồn gốc thực phẩm rõ ràng.

Tuy nhiên, chính những sản phẩm "rau VietGAP dỏm" đã khiến niềm hy vọng gần như cuối cùng của họ trở nên vô nghĩa. Họ chấp nhận trả một giá cao hơn để đảm bảo mua được thực phẩm sạch và nhận được lại hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, không được kiểm định chất lượng, không đúng với thông tin trên nhãn mác? Làm sao cân đo đong đếm hết những thiệt hại về sức khỏe, về tinh thần của người tiêu dùng? Ai sẽ là chịu trách nhiệm trước những tổn thương đó?

Một khi niềm tin bị mất đi thì những nhãn mác gọi là thực phẩm sạch cũng trở thành vô nghĩa. Tuy nhiên, họ cũng đành bất lực và chỉ có thể chọn cách trông chờ vào lương tâm của người bán và khâu quản lý, kiểm tra của các siêu thị, cửa hàng.

Đồng thời, các cơ quan cũng cần tích cực giám sát từ quá trình sản xuất cũng như việc sử dụng các chất bảo vệ thực vật đến khâu phân phối sản phẩm. Song song với đó là tích cực thúc đẩy mở rộng mô hình sản xuất thực phẩm theo tiêu chuẩn VietGap, nông nghiệp hữu cơ tại cơ sở trồng trọt. Điều này sẽ giúp người dân an tâm hơn đối với thực phẩm mà mình đang sử dụng mỗi ngày.

Không chỉ khiến người tiêu dùng mất niềm tin vào các sản phẩm VietGAP mà cả những doanh nghiệp làm ăn chân chính vô tình cũng bị vạ lây. 

Thông thường, các sản phẩm rau hữu cơ, rau VietGAP là sản phẩm được nhiều người tiêu dùng lựa chọn. Tuy nhiên, sau sự việc "rau sạch dỏm" bị phanh phui thì người tiêu dùng đã ngày càng thận trọng hơn trong việc chọn lựa sản phẩm. Thậm chí có nhiều người chỉ vào cửa hàng hỏi han và không mua nữa dù các đơn vị này không nhập rau từ các nhà cung cấp bị dính "phốt".

Cùng với đó, những người nông dân đang trực tiếp trồng và chế biến rau VietGAP "chính hiệu" cũng bị ảnh hưởng khi thị trường đang có nhiều bất lợi cho sản phẩm này. Nếu không được các cơ quan chức năng vào cuộc kịp thời và có các biện pháp xử lý thì có thể giá rau sạch sẽ rớt thảm, cuộc sống của những người dân sẽ ngày càng lao đao. 

Dù các đơn vị liên quan đã lên tiếng nhận trách nhiệm nhưng đó cũng chỉ là những biện pháp mang tính tạm thời và hình thức. Không ai biết trong những sản phẩm rau không rõ nguồn gốc xuất xứ và chưa được kiểm định kia chứa những chất độc hại gì và có thể gây ra những hậu quả như thế nào đối với sức khỏe của người tiêu dùng. Liệu các siêu thị cứ xin lỗi như vậy là xong sao? Ai sẽ là người bồi thường số tiền mà người tiêu dùng đã phải bỏ ra để mua những sản phẩm "rau dỏm" trong suốt thời gian dài? Ai sẽ là người trả lại niềm tin cho họ?

Sau những vụ việc như trên, người tiêu dùng lại ngày càng trở nên thận trọng và không biết nên đặt lòng tin vào đâu khi nó đã bị lợi dụng trở thành "miếng mồi ngon" để những "con sâu" - những doanh nghiệp gian dối - gặm nhấm, trục lợi.

Đề xuất bổ sung quy định kiểm tra chất lượng hàng hóa trên thị trường