Tạo quỹ nhà ở xã hội cho thuê

Thiếu hụt phân khúc cho thuê

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, hiện nay thị trường nhà ở tại Việt Nam đang thiếu hẳn phân khúc nhà ở xã hội cho thuê và thuê mua. Tuy nhiên, nhu cầu đối với phân khúc này lại khá lớn, đồng thời cũng phù hợp với mức sống cũng như thu nhập của hầu hết những người dân lao động hiện nay.

Ông Thanh nói thêm, nhà ở xã hội cũng được chia ra những phân khúc khác nhau. Nếu người dân đủ khả năng chi trả thì mua luôn, không thì thuê hoặc có thể thuê mua. Điều này tạo sự linh hoạt, hỗ trợ nhiều người có thể tiếp cận được nhà xã hội.

Có thể thấy, tại các nước phương Tây, hình thức cho thuê mua nhà ở xã hội đã được thực hiện tương đối hiệu quả. Nhiều sinh viên, người bắt đầu đi làm hầu như không đủ khả năng để mua nhà nên vừa làm vừa trả góp trong thời gian dài khoảng vài chục năm.

Tại Hà Nội, hiện số lượng dự án nhà cho thuê rất khan hiếm, có thể kể đến như Khu đô thị Đặng Xá do Viglacera làm chủ đầu tư, khu nhà ở công nhân Kim Chung và dự án CT19 Khu đô thị Việt Hưng (Long Biên)...

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, quy trình xét duyệt đối tượng mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội hiện còn lỏng lẻo, phụ thuộc vào chủ đầu tư nên nhiều lúc chưa đúng đối tượng, giá bán bị đẩy lên cao. Do vậy, phương thức cho thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội là phù hợp bởi người thuê sẽ khó trục lợi được từ chính sách.

Ngoài ra, việc tạo lập quỹ nhà ở để cho thuê sẽ giúp giữ lại tài sản cho những người sau lại không phải xây thêm nhiều nhà ở và có quỹ nhà ở để ổn định nếu thị trường bất động sản gặp biến động.  

Đánh giá thị trường hiện nay, ông Nguyễn Trường Giang – Phó Tổng thư ký Quốc hội, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng, so với thời điểm 10 năm trước thì giá nhà ở xã hội đã tăng 10 – 20 triệu đồng/m2 trong khi thu nhập của người lao động gần như đứng yên ngày càng xa tầm với người có thu nhập thấp. Có thể thấy việc phát triển dựa trên hình thức bao cấp hiện đã không còn phù hợp.

Minh chứng cụ thể, trong giai đoạn 2013 – 2016, gói tín dụng 30.000 tỷ đồng hỗ trợ nhà ở xã hội và nhà thương mại giá rẻ được triển khai nhưng chỉ đạt hiệu quả giai đoạn đầu và giảm dần. Điều này cho thấy việc hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách đối với thị trường không mang tính dài hạn, đặc biệt là trong tình hình hiện nay.

Mở rộng thị trường nhà cho thuê 

Nhằm tạo điều kiện cho người có thu nhập thấp, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội BĐS TP.HCM cho biết, cần đưa ra chính sách tập trung ưu tiên đối với loại hình nhà ở cho thuê, thuê mua để đáp ứng nhu cầu của người dân. Cùng với đó, Nhà nước cần xem xét ban hành quy định về chính sách phát triển nhà cho thuê.

Trong đó, quy định rõ việc khuyến khích xây dựng điều kiện, tiêu chuẩn và chất lượng đối với quản lý nhà ở cho thuê; chính sách ưu đãi đối với hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng nhà ở để cho thuê; chính sách hỗ trợ dành cho người thuê nhà.

Ngoài ra, để phát triển loại hình này có thể đưa ra gói hỗ trợ lãi suất dành cho các chủ đầu tư. Điều này vừa đảm bảo được an sinh xã hội, vừa huy động được nguồn lực xã hội đối với công tác chăm lo chỗ ở dành cho người lao động.

Theo GS. Nguyễn Đăng Dung - Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho biết, hiện các khu công nghiệp đang có mô hình hoạt động nhà lưu trú cho công nhân thuê hoặc ở nhờ khá hiệu quả. Nếu áp dụng mô hình này ra khỏi khu vực sẽ là dạng nhà xã hội cho thuê.

Đáng chú ý, Chương trình Nhà ở xã hội của Chính phủ đang được triển khai thực hiện rộng rãi trên cả nước, tạo điều kiện tiếp cận chỗ ở tốt hơn đối với người thu nhập thấp và người cần được trợ giúp về nhà ở trong đô thị. Bộ Xây dựng - cơ quan được giao chủ trì chương trình này đã đưa ra nhiều chính sách nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội và nhà lưu trú công nhân khu công nghiệp. Trong đó Bộ Xây dựng cũng đề xuất thí điểm quy định dựa trên trường hợp thuê nhà ở xã hội sẽ không cần đáp ứng các điều kiện như mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Trong trường hợp mua, thuê mua nhà ở xã hội thì cần đảm bảo đầy đủ điều kiện về nhà ở (chưa có nhà ở, đất ở hoặc diện tích nhà ở bình quân đầu người dưới 10m2), về thu nhập trong diện không phải nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân…

Các chuyên gia cho rằng việc phát triển nhà ở xã hội được coi là chủ trương quan trọng ở thời điểm hiện nay nhưng cần thực hiện hợp lý, phù hợp khả năng và mục tiêu cuộc sống của người dân. Bên cạnh đó, các chính sách về nhà ở xã hội cần rõ ràng và khả thi hơn, gia tăng nhà ở cho thuê, nguồn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước được phân chia phù hợp cho cả ba bên là chủ đầu tư, cơ quan quản lý vận hành và người dân.