Thành cổ hơn 230 năm của Việt Nam, từng được ví như quần thể kiến trúc quân sự sắp được nâng hạng di tích

Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chính thức có văn bản thống nhất với đề nghị của UBND tỉnh Khánh Hòa về việc lập hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, xếp hạng di tích này là Di tích quốc gia đặc biệt.

Dấu ấn hơn 230 năm lịch sử

Thành Diên Khánh được xây dựng vào năm 1793, dưới thời chúa Nguyễn Ánh – người sau này trở thành vua Gia Long, vị hoàng đế khai sáng triều Nguyễn. Thành nằm trên địa bàn hai xã Phú Mỹ và Trường Thạnh (nay thuộc thị trấn Diên Khánh), thuộc huyện Phước Điền, phủ Diên Khánh, dinh Bình Khang xưa.

Nguyễn Văn Thành - một trọng thần thời bấy giờ, được giao trấn giữ thành.

>> Dinh thự 3.500 tỷ bề thế như hoàng cung thu nhỏ sắp bị phá dỡ: Xây dựng suốt 12 năm với quy mô hàng chục ha

Từ thời điểm đó, thành Diên Khánh trở thành trung tâm hành chính - quân sự chiến lược của vùng Nam Trung Bộ.

Một trong những điểm đặc biệt khiến thành Diên Khánh được đánh giá cao về giá trị kiến trúc là sự kết hợp phong cách xây dựng theo mô hình Vauban - một hệ thống quân sự phòng thủ nổi tiếng ở châu Âu vào thế kỷ XVII với điều kiện địa hình và khí hậu bản địa.

Thành được xây dựng theo hình lục giác không đều, với chu vi khoảng 2.693m, bao quanh là hào sâu và tường thành cao 3,5m, chân thành dày hơn 2m.

Bên ngoài là hệ thống pháo đài và ụ súng bố trí hợp lý, đảm bảo khả năng phòng thủ và kháng cự trước các đợt tấn công quy mô lớn.

Dù đã trải qua hơn hai thế kỷ và nhiều biến cố lịch sử, kiến trúc của thành vẫn còn lưu giữ được những dấu tích quý giá, là minh chứng sống động cho kỹ thuật xây dựng quân sự thời Nguyễn đầu triều.

Sau năm 1975, thành cổ Diên Khánh tiếp tục giữ vai trò là trung tâm hành chính của huyện Diên Khánh. Nhiều công trình hành chính, giáo dục như Huyện ủy, UBND huyện, các trường tiểu học và trung học cơ sở hiện nay đều nằm trong phạm vi khu thành.

Bên cạnh giá trị sử dụng, giá trị lịch sử - văn hóa của thành ngày càng được nhận thức rõ nét, tỉnh Khánh Hòa đang tích cực triển khai các dự án tu bổ, tôn tạo di tích với mục tiêu không chỉ gìn giữ một công trình có giá trị to lớn về mặt lịch sử - kiến trúc, mà còn biến nơi đây thành điểm đến văn hóa - du lịch hấp dẫn trong tương lai.

Việc đề xuất xếp hạng thành Diên Khánh là Di tích quốc gia đặc biệt là bước đi quan trọng nhằm ghi nhận những giá trị nổi bật của di tích, đồng thời mở ra cơ hội tiếp cận các nguồn lực đầu tư, bảo tồn và phát huy di sản hiệu quả hơn.

Thành Diên Khánh không chỉ là biểu tượng của một giai đoạn lịch sử hào hùng, mà còn là "bảo tàng sống" của nghệ thuật quân sự thời cận đại. Nếu được xếp hạng di tích đặc biệt, đây sẽ là điểm nhấn mới trong bản đồ di sản của Khánh Hòa và cả nước – nơi giao thoa giữa lịch sử, văn hóa và phát triển bền vững.

>> Biệt thự cổ hơn 100 tuổi bên dòng sông biểu tượng trước nguy cơ bị xóa sổ: Dấu ấn kiến trúc phương Tây giữa lòng Biên Hòa