Tỉnh duy nhất Việt Nam có 3 mặt giáp biển: Sở hữu 2 'kho báu xanh' được UNESCO công nhận, quê hương của công tử Bạc Liêu

Vùng đất nằm ở cực Nam Tổ quốc

Sau khi sáp nhập 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu, vùng đất cực Nam Tổ quốc mang một diện mạo mới, rộng lớn hơn, giàu tiềm năng hơn và đậm đà bản sắc văn hóa. Từ vùng đất hoang sơ được bồi đắp qua hàng trăm năm khai phá, Cà Mau hôm nay đang chuyển mình mạnh mẽ, hướng tới trở thành trung tâm kinh tế biển và vùng phát triển bền vững của Đồng bằng sông Cửu Long.

Theo những ghi chép lịch sử, vùng đất này được khai phá vào cuối thế kỷ XVII, gắn với tên tuổi của một thương gia người Hoa có công mở mang đất Hà Tiên (trong đó bao gồm cả vùng Cà Mau ngày nay), tên là Mạc Cửu (1655-1735). Sau khi dâng đất quy thuận chúa Nguyễn Phúc Chu năm 1708, Cà Mau chính thức trở thành phần lãnh thổ của Đàng Trong, mở ra thời kỳ phát triển mới cho vùng cực Nam Tổ quốc.

Tên gọi Cà Mau bắt nguồn từ tiếng Khmer “Tuk Khmâu”, nghĩa là “nước đen”, gắn liền với đặc trưng thiên nhiên vùng sông nước rợp bóng tràm, ráng và dừa nước. Cà Mau là vùng đồng bằng thấp, bằng phẳng, xung quanh là hệ thống sông ngòi kênh rạch dày đặc. Độ cao trung bình của vùng đất này chỉ từ 0,5m đến 1,5m so với mực nước biển.

Nhờ địa hình thấp trũng, Cà Mau được phù sa bồi tụ qua nhiều năm, đất đai ở đây trở nên màu mỡ tạo nên những thế mạnh tự nhiên hiếm có, thích hợp cho việc nuôi trồng thủy sản, trồng lúa, phát triển rừng ngập mặn và rừng ngập lợ.

Nơi đây còn sở hữu hệ thống rừng ngập mặn đặc trưng của miền Tây sông nước là Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau và Vườn Quốc gia U Minh Hạ. Năm 2009, 2 vườn được UNESCO đưa vào danh sách các khu dự trữ sinh quyển thế giới. Năm 2013, Ban Thư ký Công ước Ramsar thế giới công nhận Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau trở thành khu Ramsar (vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế) thứ 2.088 của thế giới.

Tổng diện tích đất của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau khoảng 41.862ha. Vườn Quốc gia U Minh Hạ có diện tích hơn 8.500ha, là khu vực có hệ động thực vật đặc trưng vùng đất ngập nước.

Tỉnh Cà Mau hiện có diện tích nuôi tôm lớn nhất cả nước với 300.000ha. Ngành tôm của tỉnh đã và đang khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Tôm trở thành biểu tượng của tỉnh Cà Mau, giúp địa phương có điều kiện quảng bá, đẩy mạnh sản phẩm chủ lực của vùng.

Ngày nay, sau khi sáp nhập với tỉnh Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau mới có diện tích gần 8.000km², dân số hơn 2,6 triệu người, với 3 mặt giáp biển và giáp các tỉnh Cần Thơ, An Giang.

Nhờ địa hình đó, Cà Mau trở thành tỉnh duy nhất cả nước có 3 mặt đều giáp biển. Sự sáp nhập không chỉ thay đổi địa giới hành chính mà còn mở ra không gian phát triển rộng lớn, hài hòa, bền vững về cả văn hóa và kinh tế.

Vùng đất gắn với giai thoại Công tử Bạc Liêu

Cà Mau không chỉ là vùng đất trẻ về địa chất mà còn là nơi giao thoa văn hóa độc đáo của 14 thành phần dân tộc, trong đó 3 dân tộc lớn nhất gồm Kinh (97%), Khmer (2,19%) và Hoa (0,53%). Biểu tượng đoàn kết của 3 dân tộc được đặt trang trọng tại Quảng trường Hùng Vương, thuộc vùng đất Bạc Liêu cũ, nay là trung tâm văn hóa của tỉnh Cà Mau.

Từ thuở khai hoang, người dân Cà Mau vốn là những người tha phương cầu thực, không hình thành theo mô hình làng xã truyền thống như miền Trung, miền Bắc, mà định cư rải rác dọc các sông, kênh và gò đất cao. Chính hoàn cảnh đó đã hình thành nên tính cách rất riêng của người dân vùng đất mũi, chân chất, bộc trực, nghĩa tình và tinh thần khảng khái.

Trong lịch sử, vùng đất này cũng là cái nôi của nhiều giai thoại văn hóa. Một trong những biểu tượng văn hóa xã hội nổi bật gắn liền với vùng đất Bạc Liêu xưa (nay thuộc tỉnh Cà Mau) là hình ảnh Công tử Bạc Liêu. Cụm từ dân gian “Công tử Bạc Liêu” ra đời cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX để nói về cuộc sống xa hoa, giàu có của tầng lớp thượng lưu thời bấy giờ.

Ngày nay, ngôi nhà Công tử Bạc Liêu trở thành điểm đến du lịch nổi tiếng. Ngôi nhà được xây dựng năm 1919, do kỹ sư người Pháp thiết kế, sử dụng vật liệu chở từ Pháp sang. Với lối kiến trúc xa hoa, cổ điển, ngôi nhà cổ là minh chứng sống động cho thời kỳ vàng son của miền đất này. Tính đến thời điểm hiện tại, ngôi nhà có tuổi hơn 100 năm nhưng vẫn được trùng tu và bảo tồn nguyên vẹn.

Cà Mau gắn liền với nhiều biểu tượng, trong đó nổi bật và ý nghĩa nhất tiểu cảnh Pano hình con tàu hướng ra biển Đông. Trên cánh buồm khắc dòng chữ "Mũi Cà Mau", tọa độ: 8°37'30" vĩ độ Bắc, 104°43' kinh độ Đông. Hình ảnh con tàu thể hiện khát vọng vươn ra biển lớn của người dân Đất Mũi. Đây là địa điểm quen thuộc mà mỗi du khách đến với Đất Mũi đều không thể bỏ qua.

Tại Đất Mũi còn có Cột Cờ Hà Nội, mô phỏng theo kiến trúc của cột cờ Hà Nội từ trên kỳ đài có thể ngắm nhìn rừng đước và Biển Đông.

Trải nghiệm không nên bỏ lỡ là ngồi thuyền đi xuyên rừng tại Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau hay tham gia trồng rừng ngập mặn, quan sát các loài động thực vật hoặc trải nghiệm ăn ong với người dân địa phương trong rừng U Minh Hạ, nghe những mẩu chuyện về bác Ba Phi.

Văn hóa Cà Mau không chỉ hiện diện trong các công trình kiến trúc, mà còn lan tỏa qua ẩm thực, âm nhạc, lễ hội và phong tục dân gian. Khu lưu niệm Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ và nhạc sĩ Cao Văn Lầu là điểm dừng chân lý tưởng dành cho những người yêu thích bộ môn nghệ thuật truyền thống, đã được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ngày nay, mảnh đất cực Nam đang dần hiện thực hóa khát vọng vươn ra biển lớn, phát triển bền vững, đồng thời vẫn gìn giữ và tôn vinh bản sắc văn hóa độc đáo. Mỗi bước chân lên vùng Đất Mũi không chỉ là hành trình khám phá thiên nhiên, lịch sử, mà còn là trải nghiệm cảm nhận tinh thần, nghĩa tình và sự kiên cường của con người Cà Mau.