‘Tối hậu thư’ cho dự án điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam

Sau hơn một thập kỷ gián đoạn, dự án điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam đang được Chính phủ tái khởi động với một loạt mốc thời gian cụ thể, như một “tối hậu thư” chính thức. Theo Thông báo 395/TB-VPCP mới được ban hành, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn yêu cầu hoàn tất bàn giao mặt bằng sạch trong năm 2025, đồng thời ấn định các mốc đàm phán, ký kết và nghiên cứu tiền khả thi cho hai nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận.

Theo kế hoạch, hai nhà máy Ninh Thuận 1 và 2, với tổng công suất 4.000MW, sẽ được xúc tiến tái triển khai theo ba trục chính: giải phóng mặt bằng, đàm phán quốc tế và chuẩn bị đầu tư.

- Về mặt bằng, UBND tỉnh Khánh Hòa, địa phương được giao chủ trì công tác di dân, bồi thường và tái định cư, phải hoàn tất bàn giao mặt bằng sạch trong năm 2025, bảo đảm đời sống người dân sau di dời bằng hoặc tốt hơn trước.

- Về quan hệ quốc tế, Bộ Công Thương phối hợp cùng EVN và Petrovietnam khẩn trương đàm phán và hoàn tất ký kết Hiệp định liên Chính phủ với các đối tác trong tháng 8/2025 đối với Ninh Thuận 1, và chậm nhất vào tháng 5/2026 đối với Ninh Thuận 2.

- Về nghiên cứu đầu tư, EVN và Petrovietnam phải nộp báo cáo nghiên cứu tiền khả thi cho Ninh Thuận 1 trong tháng 9/2025, và Ninh Thuận 2 không muộn hơn tháng 6/2026.

Đây là các bước cần thiết để có thể trình Quốc hội khóa mới quyết định khởi công vào năm 2026 hoặc 2027, mốc thời gian được cho là tối ưu để Việt Nam kịp đưa điện hạt nhân vào cơ cấu năng lượng trước 2040.

Việc tái khởi động điện hạt nhân diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với bài toán lớn về bảo đảm an ninh năng lượng, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và thực hiện các cam kết giảm phát thải theo COP26. Theo TS. Hoàng Sỹ Thân, chuyên gia từ Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, đây là “bước đi tất yếu nếu Việt Nam muốn đảm bảo an ninh năng lượng trung và dài hạn”.

Vị trí được quy hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1

Không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ điện ngày càng tăng, điện hạt nhân còn giúp Việt Nam đa dạng hóa nguồn cung, thay thế dần vai trò của điện than, lĩnh vực đang gặp áp lực lớn về tài chính và môi trường. Ngoài ra, việc có một nhà máy điện hạt nhân đang vận hành còn nâng cao vị thế quốc gia trên bản đồ năng lượng châu Á – Thái Bình Dương.

Với quy mô lớn, công nghệ cao, điện hạt nhân là dự án “kéo theo” hệ sinh thái phát triển cho cả vùng. Theo kinh nghiệm quốc tế, mỗi dự án nhà máy hạt nhân trong giai đoạn cao điểm thi công cần tới 3.000–5.000 lao động trực tiếp và khoảng 8.000 lao động gián tiếp trong các ngành xây dựng, vận tải, lưu trú, dịch vụ hỗ trợ…

Đây là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp địa phương nâng cấp năng lực cung ứng, chế tạo thiết bị, sản xuất vật liệu, từng bước hòa nhập vào chuỗi giá trị công nghiệp hạt nhân toàn cầu. Về dài hạn, nhà máy điện hạt nhân còn đóng góp lớn cho ngân sách tỉnh Khánh Hòa thông qua thuế, dịch vụ liên quan và thu hút đầu tư thứ cấp.

Tái triển khai dự án hạt nhân không chỉ là câu chuyện kỹ thuật – tài chính mà còn là thách thức pháp lý và an toàn. Phó Thủ tướng đã giao Bộ Khoa học & Công nghệ rà soát lại toàn bộ quy chuẩn an toàn hạt nhân, cập nhật theo hướng dẫn mới nhất của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), đặc biệt là khoảng cách an toàn với khu dân cư. Công việc này phải hoàn tất trong tháng 8/2025, để làm căn cứ triển khai các bước tiếp theo.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính phối hợp với tỉnh Khánh Hòa xác định tổng vốn cho công tác bồi thường, di dân và tái định cư, báo cáo Thủ tướng trước ngày 10/8/2025, làm rõ trách nhiệm ngân sách Trung ương trong triển khai giai đoạn đầu.

Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận không chỉ đơn thuần là hai nhà máy. Đây là một phần trong chiến lược năng lượng quốc gia dài hạn, góp phần đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia sở hữu công nghệ hạt nhân dân sự và phát triển hệ sinh thái năng lượng sạch.

Việc Chính phủ quyết liệt tái khởi động, với “tối hậu thư” thời gian rõ ràng, cho thấy tinh thần chủ động của Việt Nam trong chuẩn bị cho một tương lai năng lượng sạch – an toàn – bền vững, đồng thời mở ra một chu kỳ đầu tư công nghiệp mới cho vùng duyên hải Nam Trung Bộ.