Trung Quốc bùng nổ xuất khẩu toàn cầu, 'đòn thuế' của Mỹ thất bại?
Thuế quan đã gây ra sự sụt giảm mạnh trong xuất khẩu của Trung Quốc sang Hoa Kỳ, nhưng thặng dư thương mại toàn cầu của nước này lại gia tăng nhờ doanh số bán hàng sang các khu vực khác bùng nổ.
Cuộc chiến thương mại năm nay giữa Trung Quốc và Mỹ bắt đầu với tốc độ nhanh và quyết liệt khi hai bên áp thuế quan ở mức rất cao. Trong những tháng tiếp theo, cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đều thể hiện mong muốn không để thương mại song phương hoàn toàn bị tê liệt.
Tuy nhiên, tiến triển trong việc giải quyết bất đồng vẫn rất hạn chế. Đã hơn 5 tháng trôi qua kể từ "Ngày Giải phóng" khi ông Trump chính thức tuyên bố thuế đối ứng cao ngất ngưởng, hai bên đã thực hiện nhiều vòng đàm phán nhưng chưa thể chốt lại 1 thỏa thuận chính thức.
Trong khi nhiều quốc gia khác vội vàng nhượng bộ yêu cầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump để đạt thỏa thuận giảm thuế, Trung Quốc vẫn duy trì lộ trình riêng. Thế bế tắc này đã khiến xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm mạnh, song Bắc Kinh vẫn tìm cách cầm cự và chưa có dấu hiệu nhượng bộ trước tiên.
Xuất khẩu sang Mỹ giảm nhưng tăng mạnh ở các thị trường khác
Xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đã giảm khoảng 15% trong năm nay. Tuy nhiên, động lực xuất khẩu tổng thể của Trung Quốc không hề chậm lại.
Thặng dư thương mại toàn cầu của Trung Quốc năm ngoái gần chạm ngưỡng 1 nghìn tỷ USD, mức hiếm thấy kể từ thời kỳ hai cuộc Thế chiến. Bất chấp thuế quan từ Hoa Kỳ, thặng dư năm nay còn đang hướng tới mức cao hơn. Tính đến tháng 8, thặng dư thương mại của Trung Quốc đã đạt 785,8 tỷ USD, so với 612,6 tỷ USD cùng kỳ năm ngoái. Thặng dư với các quốc gia Đông Nam Á, châu Phi, Mỹ Latinh và châu Âu đều tăng mạnh. Xe điện của Trung Quốc đang mở rộng thị phần nhanh chóng tại châu Âu và Đông Nam Á, trong khi các tấm pin năng lượng mặt trời giá rẻ của Trung Quốc bán rất chạy tại châu Phi.
Một phần hàng hóa dư thừa mà Trung Quốc xuất sang các thị trường khác cuối cùng vẫn chảy về Hoa Kỳ, dù chính quyền ông Trump tuyên bố sẽ siết chặt kiểm soát dòng chảy này. Trung Quốc đã tránh được mức thuế cao nhất mà ông Trump đe dọa áp dụng (tới 145%), nhưng hàng hóa từ Trung Quốc vẫn phải chịu mức thuế tối thiểu 30% cùng nhiều loại thuế bổ sung khác, khiến thuế thực tế trên nhiều mặt hàng cao hơn đáng kể.
Chiến lược này của Trung Quốc đã được chuẩn bị từ nhiều năm trước, với hàng loạt khoản đầu tư vào hạ tầng tại các nước đang phát triển. Nguồn vốn này giúp Bắc Kinh xây dựng quan hệ kinh tế và ảnh hưởng tại các khu vực ngày càng quan trọng, khi nước này tìm cách tái định hướng thương mại khỏi Mỹ sang các thị trường khác.
Việc tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu không chỉ duy trì tăng trưởng kinh tế mà còn kích thích đầu tư vào các nhà máy mới nhằm sản xuất hàng hóa phục vụ xuất khẩu.
Trung Quốc tìm kiếm các điểm tựa trong đàm phán
Trong bất kỳ cuộc đàm phán nào, cả hai bên đều phải nhận thức được lợi ích của mình. Mỹ vẫn là thị trường tiêu dùng lớn và thịnh vượng nhất thế giới, và doanh nghiệp Trung Quốc có nguy cơ mất khách hàng tại đây do thuế quan.
Tuy nhiên, trong vài tháng gần đây, Trung Quốc cũng thể hiện rõ những rủi ro mà Mỹ phải đối mặt nếu tiếp tục gây sức ép. Tháng 4, ngay sau khi ông Trump áp đặt thuế quan nặng nề, Trung Quốc đáp trả bằng cách tạm ngừng xuất khẩu đất hiếm và nam châm sang Hoa Kỳ.
Các loại nam châm này là thành phần thiết yếu trong sản xuất xe hơi, máy bay không người lái, robot công nghiệp và tên lửa. Trung Quốc sản xuất khoảng 80% nam châm đất hiếm toàn cầu và gần như tinh luyện toàn bộ khoáng chất quan trọng giúp nam châm chịu được nhiệt độ cao.
Tháng 6, Trung Quốc đồng ý nối lại xuất khẩu đất hiếm trong khuôn khổ đàm phán thương mại, nhưng nhiều doanh nghiệp Mỹ vẫn gặp khó khăn trong việc bảo đảm nguồn cung. Các nhà sản xuất châu Âu cũng gặp tình trạng tương tự, trong khi Bắc Kinh gây sức ép buộc Liên minh châu Âu dỡ bỏ thuế quan đối với ô tô điện Trung Quốc. Thông điệp của Bắc Kinh đã rõ ràng: Trung Quốc cũng có đòn bẩy đáng kể và sẵn sàng sử dụng.
Gần đây, Trung Quốc còn thể hiện sức mạnh bằng cách ngừng mua đậu tương từ Hoa Kỳ. Trung Quốc chiếm khoảng 60% nhu cầu đậu tương toàn cầu, là khách hàng chủ chốt của nông dân Mỹ. Động thái này cho thấy Trung Quốc đang nhắm trực tiếp vào lĩnh vực nông nghiệp tại vùng Trung Tây Mỹ để đáp trả thuế quan của ông Trump.
Theo The New York Times
