Trung Quốc tăng mua đồng từ Congo ngoài sàn giao dịch để giảm khủng hoảng nguồn cung

Trung Quốc – quốc gia tiêu thụ đồng lớn nhất thế giới, đang đẩy mạnh nhập khẩu đồng tinh chế ngoài sàn giao dịch (EQ) từ Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) trong năm 2024 nhằm đối phó với tình trạng thiếu hụt nguồn cung và nguy cơ gián đoạn nhập khẩu phế liệu từ Mỹ. Các nhà phân tích và thương nhân nhận định, sản lượng đồng EQ từ Congo dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng mạnh, khi Trung Quốc tìm mọi cách để đảm bảo nguồn cung kim loại quan trọng này trong bối cảnh thị trường thế giới đang ngày càng eo hẹp.

Đồng EQ - Giải pháp kinh tế giữa bối cảnh khan hiếm

Đồng EQ (Equivalent Grade) – loại đồng chưa đăng ký trên sàn giao dịch chính thức như Sàn giao dịch kỳ hạn Thượng Hải (SHFE) – đang trở thành nguồn cung chủ lực cho Trung Quốc bởi mức giá rẻ hơn so với đồng đã đăng ký dù chất lượng vẫn đạt chuẩn tinh khiết từ 99,9935% trở lên.

Theo dữ liệu từ Thị trường Kim loại Thượng Hải (SMM), đồng EQ chiếm tới 62% tổng lượng đồng tinh chế nhập khẩu của Trung Quốc trong năm 2023, tăng mạnh so với mức dưới 50% của năm 2022.

Trung Quốc tăng mua đồng từ Congo ngoài sàn giao dịch để giảm khủng hoảng nguồn cung. Ảnh minh họa

"EQ khá phổ biến ở Trung Quốc trong vài năm gần đây. Nguyên nhân chính là do chất lượng ngang với đồng đã đăng ký nhưng giá lại thấp hơn nhiều", một thương nhân đồng tại Thượng Hải chia sẻ.

Giá cả hấp dẫn và nhu cầu leo thang

Dữ liệu từ Fastmarkets ngày 4/3/2024 cho thấy, chênh lệch giá đồng EQ so với giá đồng chuẩn LME chỉ từ 3-15 USD/tấn, thấp hơn đáng kể so với mức chênh 50-80 USD/tấn của đồng đã đăng ký. Mức giá thấp hơn chủ yếu do đồng EQ không phải trả phí niêm yết sàn, trong khi các yêu cầu về độ tinh khiết và tiêu chuẩn kim loại vẫn ngang bằng đồng chuẩn quốc tế.

Điều này khiến đồng EQ trở thành lựa chọn lý tưởng cho nhiều nhà nhập khẩu Trung Quốc trong bối cảnh giá đồng thế giới liên tục leo thang và cung không đủ cầu. Theo Cục Thống kê Kim loại Thế giới, thị trường đồng toàn cầu đã thiếu hụt nguồn cung trong 9/12 tháng năm 2024, và Citigroup dự báo mức thâm hụt sẽ lên tới 136.000 tấn vào năm 2025.

Trung Quốc ngày càng phụ thuộc lớn vào nguồn đồng từ Congo, quốc gia sản xuất đồng lớn thứ hai thế giới, nhờ vào các khoản đầu tư khai thác quy mô lớn của Trung Quốc nhiều năm qua. Gần 3/4 sản lượng đồng tinh chế khoảng 2 triệu tấn của Congo đã được xuất sang Trung Quốc trong năm 2023, phần lớn là đồng EQ, theo dữ liệu từ LSEG và hải quan Trung Quốc. Đáng chú ý, lượng nhập khẩu đồng tinh chế từ DRC vào Trung Quốc năm 2024 cao gấp 7 lần so với năm 2019, minh chứng cho xu hướng phụ thuộc ngày càng lớn. Động thái này cũng nhằm bù đắp nguy cơ sụt giảm nguồn phế liệu đồng từ Mỹ do lo ngại tác động từ các cuộc điều tra thuế quan mà chính quyền Donald Trump tái khởi động. Trung Quốc đã nhập khoảng 440.000 tấn phế liệu đồng từ Mỹ vào năm ngoái (chiếm 1/5 tổng lượng phế liệu nhập khẩu), nhưng nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu tạm dừng mua do lo sợ chi phí đội lên từ chiến tranh thương mại.

Một mỏ đồng và cobalt thuộc sở hữu của Trung Quốc tại Kisanfu, Congo - Ảnh: New York Times

>> Phá vụ buôn lậu 64kg vàng thỏi trị giá 150 tỷ, giấu tinh vi trong thùng hàng đồ chơi

"Nguồn cung đồng tinh chế, bao gồm phế liệu, đồng cô đặc, đồng anot và đồng vỉ, đều rất eo hẹp. Do đó, việc đẩy mạnh nhập khẩu đồng EQ là chiến lược để bù đắp thiếu hụt các nguyên liệu thô khác", Jonathan Barnes, chuyên gia phân tích cấp cao của Project Blue nhận định.

Mặc dù đồng EQ giúp Trung Quốc giảm áp lực chi phí và ổn định nguồn cung, song việc phụ thuộc vào Congo cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro lớn: Một là, biến động chính trị và an ninh tại Congo có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới dòng chảy hàng hóa. Hai là,sự gia tăng nhập khẩu đồng EQ có thể làm giảm tiêu chuẩn giao dịch quốc tế nếu không kiểm soát chặt về chất lượng, mặc dù hiện nay hầu như chưa ghi nhận vấn đề chất lượng nào với đồng EQ.

Khi nhu cầu đồng toàn cầu tăng mạnh để phục vụ các ngành công nghệ cao, xe điện, và năng lượng tái tạo, việc Trung Quốc gia tăng nhập khẩu đồng EQ từ Congo có thể gây sức ép cạnh tranh lên các nhà sản xuất đồng khác trên thế giới, đặc biệt là Chile và Peru. Đồng thời, đẩy giá đồng toàn cầu tiếp tục đi lên nếu căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang hoặc nếu nguồn cung Congo gặp gián đoạn.

Sự gia tăng ấn tượng trong nhập khẩu đồng EQ từ Congo của Trung Quốc năm 2024 phản ánh chiến lược thích nghi nhanh chóng của nền kinh tế lớn nhất châu Á trước những thách thức về nguồn cung và địa chính trị. Tuy nhiên, sự phụ thuộc ngày càng lớn vào một nguồn duy nhất cũng đặt ra những bài toán mới về an ninh nguyên liệu chiến lược, ổn định giá cả, và sức ép quốc tế trong bối cảnh cuộc đua toàn cầu về kim loại công nghiệp tiếp tục nóng lên.

Câu hỏi lớn đặt ra: Trung Quốc sẽ làm gì để cân bằng giữa lợi ích ngắn hạn và an toàn nguồn cung dài hạn? Và điều đó sẽ tác động thế nào đến thị trường đồng thế giới?

Còn các quốc gia khác thì sao? Liệu họ sẽ theo chân Trung Quốc để giành giật nguồn đồng từ Congo hay sẽ tìm lối đi riêng?

Chúng ta sẽ còn tiếp tục chứng kiến cuộc chơi quyền lực mới xoay quanh loại kim loại đỏ này!

>> Ngành thép Việt Nam đối diện con sóng lớn