Trường đại học có thể bị giải thể
Dự thảo Nghị định sửa đổi một số điều về xử phạt hành chính trong lĩnh vực giáo dục, giáo dục nghề nghiệp đưa ra nhiều điểm mới so với quy định hiện hành. Nếu được thông qua, có thể giải quyết được một số điểm nghẽn trong hoạt động giáo dục ĐH hiện nay.
Nhiều điểm mới
Bộ GD&ĐT vừa đăng tải dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 04 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục và Nghị định số 88 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp để lấy ý kiến góp ý theo quy định (sau đây gọi là dự thảo Nghị định).
Dự thảo nghị định đưa ra một số nội dung sửa đổi liên quan đến giáo dục ĐH trong đó tiếp tục “siết” vi phạm liên quan đến tuyển sinh, thành lập trường/ngành. Đặc biệt, lần đầu tiên đưa ra chế tài xử phạt giải thể trường ĐH tư thục liên quan đến hội đồng trường.
Tại dự thảo nghị định, Bộ GD&ĐT đưa ra hình thức phạt bổ sung đối với trường ĐH tư thục như đình chỉ hoạt động tuyển sinh trong 12 tháng đối với hành vi quá thời hạn 6 tháng kể từ ngày cơ sở giáo dục ĐH được thành lập, cho phép thành lập hoặc chuyển đổi loại hình trường hoặc từ ngày hội đồng trường hết nhiệm kì mà không thành lập hội đồng trường theo quy định; quá thời hạn 6 tháng kể từ ngày hội đồng trường được thành lập mà hội đồng trường không quyết định bổ nhiệm hiệu trưởng; thực hiện không đúng quy trình thành lập hội đồng trường hoặc quyết định bổ nhiệm hiệu trưởng.
Bộ cũng bổ sung hình thức phạt đình chỉ hoạt động đào tạo 12 tháng đối với các trường hợp đã bị đình chỉ hoạt động tuyển sinh theo quy định nhưng không khắc phục được hành vi vi phạm. Bổ sung hình thức phạt giải thể cơ sở giáo dục ĐH đối với các trường hợp hết thời hạn đình chỉ hoạt động đào tạo theo quy định (quá thời hạn 6 tháng kể từ ngày hội đồng trường được thành lập mà không quyết định bổ nhiệm hiệu trưởng).
Đối với vi phạm tuyển sinh, ngoài phạt tiền, Bộ GD&ĐT cũng dự kiến bổ sung nhiều nội dung. Ví dụ, quy định hiện hành, Nghị định yêu cầu phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau: không công bố ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào đối với ngành đào tạo có quy định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào; thực hiện tuyển sinh không đúng đề án tuyển sinh đã công bố. Tại dự thảo Nghị định, Bộ đã bổ sung cụ thể hơn thực hiện tuyển sinh không đúng phương thức tuyển sinh theo thông tin tuyển sinh đã công bố; không bảo đảm ngưỡng đầu vào đối với các ngành đào tạo có ngưỡng đầu vào theo quy định hiện hành.
Sự sửa đổi này nhằm khắc phục thực tế Thanh tra trước đây xử phạt cơ sở đào tạo tuyển sinh vượt số lượng so với chỉ tiêu đề án công bố; làm rõ hơn hành vi vi phạm, phù hợp với quy định của Bộ GD&ĐT. Trong dự thảo, đối với đào tạo tiến sĩ, Bộ GD&ĐT đưa ra hình thức phạt bổ sung như đình chỉ hoạt động tuyển sinh từ 12 tháng đến 18 tháng đối với hành vi tuyển vượt chỉ tiêu trên 20% của 2 năm liên tiếp.
Không thể yêu cầu tuyệt đối
Góp ý về dự thảo Nghị định lần này, TS. Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng Trường ĐH FPT đề nghị, xem xét về xử phạt bổ sung khi không đạt 1 hoặc nhiều chuẩn cơ sở giáo dục ĐH. Ông đề nghị không xử phạt khi đạt 80% tiêu chí trở lên và chỉ phạt khi có trên 20% tiêu chí chưa đạt. Nếu thực hiện như dự thảo quy định thì số trường bị phạt sẽ rất lớn. Điều đó sẽ thành vô lí khi theo tiêu chí tài chính, trường lỗ 3 năm là bị phạt và nếu phạt bổ sung là dừng tuyển sinh thì càng không đạt tiêu chí tài chính các năm sau lại bị dừng tuyển sinh tiếp.
Theo dự thảo sửa đổi Luật Giáo dục ĐH, chuẩn cơ sở giáo dục ĐH sẽ do Chính phủ quy định và có thể theo hướng sẽ có các tiêu chí bắt buộc và các tiêu chí khác. Theo ông Tùng, chuẩn cơ sở giáo dục ĐH hiện nay rất chi tiết, việc dự thảo đang đi theo chủ nghĩa tuyệt đối là không hợp lí. Ông Tùng lấy ví dụ, tiêu chí tỉ lệ tốt nghiệp đúng hạn liên quan đến kết quả hoạt động hằng năm của mỗi cơ sở giáo dục, năm nay có thể cao, năm sau có thể thấp. Tiêu chí doanh thu cũng tương tự. Vì vậy, Bộ có thể yêu cầu những chỉ tiêu then chốt cần phải đạt, còn một số chỉ tiêu chỉ cần đạt ở mức độ tương đối. Việc đưa ra yêu cầu một cách tuyệt đối, nếu vi phạm, dẫn đến việc dừng tuyển sinh, đình chỉ hoạt động là liên quan sinh mạng của một trường, chưa kể đến 2030, chuẩn yêu cầu 25m2 đất/sinh viên sẽ là một tiêu chí bất khả thi với rất nhiều trường ĐH.
Ông Tùng không đồng tình với con số nếu tuyển sinh vượt 3% chỉ tiêu sẽ phạt. Ba năm qua, với việc lọc ảo tập trung của Bộ GD&ĐT, tỉ lệ ảo (số không nhập học/số trúng tuyển) đều ở mức 18-20%, do đó định mức 3% để phạt là không hợp lí. Ông Tùng đề nghị quy định mức phạt là từ 10%, phù hợp với mức phạt tuyển sinh trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp (trung cấp, cao đẳng). Nếu giữ mức tuyển vượt 3% so với mức ảo 18-20%, các trường chỉ còn cách xác định tuyển thấp hơn chỉ tiêu đã công bố.
TS. Lê Trường Tùng cho rằng, quy định trường ĐH vi phạm 1 tiêu chuẩn trong chuẩn cơ sở giáo dục ĐH sẽ bị xử phạt và có thể dẫn tới tình trạng bị dừng hoạt động là vô lí. Chuẩn cơ sở giáo dục ĐH hiện nay gồm 6 tiêu chuẩn với 20 tiêu chí yêu cầu các trường phải thực hiện.
Có một điểm mà ông Tùng đánh giá dự thảo nghị định đã có điều chỉnh hợp lí so với hiện hành khi tuyển vượt chỉ tiêu. Đó là ngoài tỉ lệ phần trăm, quy định còn đưa ra con số thực tế.
Ví dụ phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi tuyển vượt từ 3% trở lên và có số lượng vượt từ 10 người học đến 30 người học.
Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi tuyển vượt từ 3% trở lên và có số lượng vượt từ 31 người học đến 60 người học… Những con số cụ thể sẽ khắc phục tình trạng phạt cứng nhắc ở một số ngành rất ít chỉ tiêu.
Ví dụ có ngành sư phạm chỉ tuyển 15-20 chỉ tiêu, nếu tuyển vượt 1 thí sinh, tương đương với tuyển vượt 5-10%, lập tức bị phạt và đây là điều các trường ĐH bức xúc ở nghị định hiện hành.
