TS Nguyễn Văn Đính: Làm nhà ở xã hội còn khó hơn làm nhà thương mại

Nhà ở xã hội là một trong những chính sách trọng tâm nhằm giải quyết nhu cầu chỗ ở cho người thu nhập thấp, công nhân và lao động nhập cư. Tuy nhiên, quá trình triển khai hiện nay đang gặp vô vàn rào cản. Hệ quả là nhiều dự án bị ách tắc, doanh nghiệp nản lòng, trong khi người dân vẫn khát nhà ở vừa túi tiền.

Tại tọa đàm “Gỡ nút thắt, ngăn trục lợi chính sách nhà ở xã hội”, mới đây, TS Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, đã chỉ ra một trong những vấn đề nổi cộm đang làm chậm quá trình phát triển nhà ở xã hội hiện nay.

“Thực tế, làm nhà ở xã hội còn khó hơn làm nhà thương mại. Bởi đây là một cơ chế "được cho", "được ban cấp" cho các đối tượng chính sách, nên việc thẩm định và phê duyệt trở nên phức tạp hơn rất nhiều”, TS Nguyễn Văn Đính chia sẻ.

TS Nguyễn Văn Đính, Phó chủ tịch Hiệp hội bất động sản Việt Nam. Ảnh minh hoạ.

>>> Trưởng Ban Pháp chế VNREA: Nên nghiên cứu cho người thu nhập thấp đóng quỹ định kỳ từ sớm để 'giữ suất' mua nhà ở xã hội

Theo ông Đính, các cơ quan thực thi thường lo ngại sai sót, sợ phải chịu trách nhiệm nếu phê duyệt không đúng quy định. Do đó, họ chọn cách “an toàn” là trì hoãn hoặc tìm lý do né tránh để không phê duyệt hồ sơ. Hệ quả là nhiều dự án nhà ở xã hội bị ách tắc ngay từ khâu đầu tiên, không thể triển khai được dù nhu cầu trên thực tế là rất lớn.

Không chỉ vậy, hệ thống thủ tục còn đang trong tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản pháp lý, khiến thời gian thực hiện một dự án nhà ở xã hội kéo dài hơn cả nhà ở thương mại – vốn cũng đã mất tới vài ba năm. Điều này khiến doanh nghiệp ngày càng nản lòng.

Một nghịch lý khác được ông Đính chỉ ra là sự thờ ơ của chính quyền địa phương. Mặc dù đây là một trong những chương trình trọng điểm của Chính phủ, nhưng nhiều địa phương không đưa nhà ở xã hội vào quy hoạch tổng thể, chưa có kế hoạch cụ thể về phân bổ đất, chưa bố trí vốn đối ứng hay các ưu đãi đi kèm.

“Không có sự hỗ trợ từ chính quyền, không có quy hoạch quỹ đất, không có cơ chế phối hợp thì không thể nào doanh nghiệp có thể làm được. Tâm lý doanh nghiệp là muốn làm nhanh, làm chắc và có đầu ra. Nhưng với nhà ở xã hội, họ lại gặp đủ mọi trở ngại”, ông Đính nói thêm.

Không chỉ gặp khó từ đầu vào, đầu ra của sản phẩm nhà ở xã hội cũng là một bài toán đau đầu. Dù nhu cầu nhà ở của người lao động rất lớn, nhưng việc xác định đúng đối tượng mua lại rất nhiêu khê, đặc biệt là người lao động nhập cư.

Ông Đính phân tích: “Đối tượng được mua nhà ở xã hội phải được xác nhận là người đủ điều kiện. Nhưng nếu là lao động không có hộ khẩu thường trú tại địa phương, thì việc xin xác nhận đủ điều kiện là cực kỳ phức tạp. Đó là chưa kể đến tâm lý e ngại hoặc thiếu hợp tác từ các cơ quan có thẩm quyền”.

Bên cạnh đó, một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là quỹ đất dành cho nhà ở xã hội gần như không được chuẩn bị sẵn sàng. Trong khi quy định pháp luật đã yêu cầu phải dành 20% diện tích đất trong các khu đô thị để phát triển nhà ở xã hội, thì trên thực tế, việc bố trí đất lại rất lỏng lẻo và thiếu quyết liệt.

“Hầu hết các doanh nghiệp muốn làm nhà ở xã hội đều phải tự đi tìm đất, thậm chí tự giải phóng mặt bằng. Ở những khu vực trung tâm thì giá đất quá cao, chi phí bị đội lên khiến bài toán tài chính không khả thi. Còn nếu làm ở vùng ven, xa khu vực phát triển, thì nhu cầu thực lại không đủ để hấp thụ”, ông Đính phân tích.

Việc bán hàng khó khăn, thủ tục rườm rà, giá thấp, lợi nhuận thấp và thiếu hỗ trợ toàn diện khiến doanh nghiệp tư nhân không mặn mà tham gia lĩnh vực này, dù họ có năng lực triển khai nhanh và quy mô lớn. Đây cũng là một trong những nguyên nhân then chốt khiến tốc độ phát triển nhà ở xã hội vẫn rất chậm so với mục tiêu đặt ra.

>>>Đề xuất lãi vay cho người mua nhà từ Quỹ nhà ở quốc gia bằng 50-70% mức lãi thị trường