Từ rau dại ven bờ mương, gắn với bữa cơm nghèo, loại cây này nay 'lên đời' thành đặc sản lạ trên mâm cơm Việt

Chột nưa thực chất là phần bẹ non của cây nưa (hay còn gọi là khoai nưa) – loài cây thuộc họ Ráy (Araceae), cùng họ với khoai môn, khoai sọ, dọc mùng. Cây nưa có dạng thân thảo, củ to, hình dẹt, đường kính khoảng 15–20 cm. Lá nưa mọc trên cuống dài, màu lục nâu điểm những đốm trắng, xẻ thùy như lông chim. Cây ưa đất ruộng ẩm, ven bờ mương, thường được trồng vào cuối hè và thu hoạch vào cuối đông – thời điểm mưa dầm xứ Huế bắt đầu và tiết trời se lạnh.

Điều làm nên danh tiếng của chột nưa không chỉ nằm ở cách chế biến mà còn ở thổ nhưỡng. Không phải nơi nào trồng nưa cũng ăn được, bởi nếu sai đất, củ và bẹ nưa dễ gây ngứa.

Tại Huế, chỉ một vài vùng được xem là “đất lành” cho cây nưa, tiêu biểu là phường Hương An, huyện Quảng Điền. Nưa trồng ở đây cho củ thơm, chột nưa có vị ngọt mát, hoàn toàn không gây ngứa, khác hẳn nhiều vùng khác. Chính vì vậy, chột nưa Quảng Điền từ lâu đã trở thành niềm tự hào ẩm thực của người dân địa phương.

Từ một loại cây quen thuộc trong vườn nhà, chột nưa ngày nay còn mang lại giá trị kinh tế đáng kể. Nhiều hộ dân ở Quảng Điền đã chuyển sang trồng nưa theo hướng hàng hóa.

Với chi phí đầu tư thấp, ít sâu bệnh, dễ chăm sóc, cây nưa được xem là cây trồng tiềm năng. Sau khoảng 4 tháng trồng, mỗi sào nưa có thể cho thu nhập từ 15–25 triệu đồng, tùy điều kiện thời tiết và giá bán từng năm – mức thu nhập khá so với nhiều loại cây trồng truyền thống ở vùng đầm phá.

Sau khi thu hoạch, chột nưa được gọt sạch vỏ, dùng sống dao dần cho dập thớ rồi cắt lát dày khoảng 2 cm. Cách sơ chế này giúp chột nưa nhanh mềm, không dai và dễ thấm gia vị khi nấu.

Từ nguyên liệu tưởng chừng đơn giản, người Huế có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như: canh chột nưa nấu tôm, nấu cá lóc, chột nưa hầm thịt, kho lạt với cá đồng hay ăn lẩu.

Trong số các món ăn, canh cá chột nưa được xem là nổi tiếng và đặc trưng nhất. Món này ngon nhất khi nấu với cá lóc, cá vụn hoặc cá đồng tươi.

Chột nưa được nấu mềm trên lửa riu riu, cá được um chín rồi cho vào nồi, thêm ruốc Huế, nêm nếm vừa miệng. Khi múc ra tô, rắc thêm hành lá, ngò tây, món canh tỏa hương thơm dịu, vị ngọt đậm của cá hòa quyện cùng độ mềm giòn, mát lành của chột nưa, tạo nên hương vị rất riêng của ẩm thực Huế.

Bên cạnh món canh, dưa chột nưa muối chua cũng là đặc sản nức tiếng. Cách làm tương tự dưa cải, nhưng dưa nưa có vị bùi, thơm, giòn mát và đặc biệt không gây ngứa.

Vào những ngày đông mưa lạnh, bữa cơm Huế chỉ cần đĩa dưa chột nưa ăn kèm thịt luộc cũng đủ khiến người ta ấm lòng.
Hiện nay, chột nưa tươi được rao bán trên chợ mạng với giá khoảng 40.000 - 60.000 đồng/kg. Với cái tên lạ lẫm, hương vị đặc biệt, món ăn từng gắn mác “nhà nghèo” này đang ngày càng được người thành phố ưa chuộng, trở thành một trong những đặc sản Huế ít người biết nhưng đáng thử.