Từ tháng 10/2025 Việt Nam bắt đầu thử nghiệm cơ chế giá điện mới, những đối tượng khách hàng này cần lưu ý

Tại tọa đàm “Tìm lối mở cho điện sạch - Gỡ nút thắt chính sách, khơi thông năng lượng” do Báo Xây dựng tổ chức chiều 8/10, ông Trần Hoài Trang, Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương), cho biết Việt Nam hiện đang áp dụng giá bán lẻ điện một thành phần, tức chỉ tính theo sản lượng điện năng tiêu thụ. Theo ông Trang, cách tính này đơn giản và dễ áp dụng, song chưa phản ánh đúng chi phí đầu tư, vận hành và truyền tải điện.

Ông đưa ví dụ: Một hộ đăng ký công suất 24kW nhưng chỉ dùng trong 1 giờ, trong khi hộ khác chỉ đăng ký 1kW nhưng sử dụng liên tục 24 giờ. “Rõ ràng, hộ thứ hai gây áp lực lớn hơn cho hệ thống truyền tải và cần trả chi phí cao hơn”, ông nói.

Giá điện hai thành phần bao gồm giá công suất (theo mức đăng ký) và giá điện năng (theo sản lượng tiêu thụ) sẽ khắc phục được điểm này.

Hiện Bộ Công Thương đang phối hợp với EVN để thử nghiệm giá điện hai thành phần với các khách hàng tiêu thụ điện lớn, trung bình từ 200.000 kWh/tháng trở lên.

Theo thống kê của EVN, hiện có khoảng 7.000 khách hàng thuộc nhóm này. Việc thí điểm dự kiến bắt đầu từ tháng 10/2025, sau đó sẽ tổng kết, đánh giá trước khi xem xét mở rộng ra toàn quốc.

Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, ông Trang nhấn mạnh toàn bộ khách hàng phải có công tơ điện tử hiện đại có khả năng đo được cả sản lượng lẫn công suất. “Nếu chưa đảm bảo hạ tầng, việc tính giá hai thành phần sẽ không khả thi”, ông nói.

Ông Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng ban Kinh doanh EVN, cho biết mô hình này đã được áp dụng tại nhiều nước phát triển và là phương pháp tính giá điện chính xác nhất vì phản ánh đúng nhu cầu phụ tải của hệ thống.

“Các công tơ điện tử hiện nay hoàn toàn có thể thu thập dữ liệu đo đếm từ xa và ghi nhận công suất trong mỗi 30 phút. Hạ tầng truyền dẫn của Việt Nam cũng đã tương đối tốt”, ông Dũng cho biết.

Theo kế hoạch, EVN sẽ tính thử trên giấy cho nhóm doanh nghiệp sản xuất từ tháng 10/2025, sau đó hiệu chỉnh mô hình và dự kiến áp dụng chính thức từ năm 2026. Đại diện EVN nhận định, cơ chế giá điện hai thành phần sẽ khuyến khích doanh nghiệp tối ưu vận hành, thay vì chỉ cắt giảm lượng điện tiêu thụ.

“Trước đây, doanh nghiệp phải giảm điện năng để tiết kiệm. Nay, họ có thể đạt cùng sản lượng nhưng bằng cách phân bổ thời điểm tiêu thụ hợp lý hơn, giúp giảm công suất cực đại, từ đó giảm chi phí”, ông Dũng nói.

Ông cho rằng, khi có cơ chế giá rõ ràng, doanh nghiệp sẽ chủ động điều chỉnh hành vi sử dụng điện, đồng thời góp phần giảm tải cho hệ thống truyền tải quốc gia, bước đi quan trọng trong lộ trình xanh hóa và phát triển năng lượng bền vững.