Vaccine Covid-19 có thể kích hoạt hệ miễn dịch chống ung thư

Ngày 19/10, tại Hội nghị của Hiệp hội Ung thư châu Âu (ESMO) diễn ra ở Berlin, một nghiên cứu đã thu hút sự chú ý đặc biệt của giới khoa học. Công trình cho thấy, vaccine mRNA ngừa Covid-19 có thể mang lại lợi ích đáng kể cho bệnh nhân ung thư khi được sử dụng song song với liệu pháp miễn dịch.

Dù chưa bước vào giai đoạn 3 của thử nghiệm lâm sàng, các chuyên gia vẫn xem đây là tín hiệu đầy triển vọng, mở ra khả năng về một bước ngoặt trong điều trị ung thư.

Nghiên cứu do bác sĩ Adam Grippin, Trung tâm Ung thư MD Anderson (Đại học Texas), đồng chủ trì. Nhóm đã phân tích dữ liệu của hơn 1.000 bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn tiến triển được điều trị bằng liệu pháp miễn dịch trong giai đoạn 2019-2023. Trong đó, 180 người đã tiêm vaccine mRNA phòng Covid-19 trong vòng 100 ngày trước khi bắt đầu điều trị.

Kết quả cho thấy nhóm đã tiêm vaccine có thời gian sống còn trung vị gần gấp đôi nhóm không tiêm, khoảng 3 năm so với 1,5 năm. Phân tích tương tự trên nhóm bệnh nhân ung thư hắc tố di căn cũng ghi nhận kết quả tích cực: Nhóm được tiêm vaccine trước điều trị vẫn chưa đạt ngưỡng sống còn trung vị sau hơn ba năm theo dõi, trong khi nhóm không tiêm chỉ đạt hơn hai năm.

Kết quả thí nghiệm trên chuột cũng phản ánh cơ chế tương tự. Bác sĩ Grippin lý giải: “Vaccine mRNA dường như mang lại cú hích cho hệ miễn dịch, giúp cơ thể phản ứng mạnh mẽ hơn với khối u”.

Liệu pháp miễn dịch vốn hướng tới việc kích hoạt hệ miễn dịch, đặc biệt là tế bào T, để nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Tuy nhiên, chỉ khoảng 20% bệnh nhân có đáp ứng tốt, do không phải ai cũng sở hữu loại tế bào T phù hợp để chống lại khối u.

Các thí nghiệm tiền lâm sàng cho thấy vaccine mRNA phòng Covid-19 có thể kích hoạt tế bào tua (dendritic cells), loại bạch cầu đóng vai trò “trinh sát”, phát hiện và báo hiệu sự xuất hiện của mầm bệnh. Khi được kích hoạt, các tế bào này gửi tín hiệu thu hút tế bào T đến vị trí khối u, giống như thắp sáng “ngọn hải đăng” dẫn đường cho hệ miễn dịch.

Theo các nhà khoa học, tiêm vaccine mRNA không tạo ra tế bào T mới mà giúp tế bào tua trở nên nhạy bén hơn, từ đó “dẫn dắt” các tế bào T sẵn có đến đúng mục tiêu. Nếu cơ thể bệnh nhân vốn đã có tế bào T có khả năng tiêu diệt khối u, vaccine sẽ giúp tăng cường hiệu quả của liệu pháp miễn dịch.

Giáo sư Jeff Coller, Đại học Johns Hopkins, nhận định: “mRNA là một công cụ lý tưởng, bởi mọi tế bào trong cơ thể đều chứa loại vật chất này. Chúng ta đang tận dụng chính cơ chế tự nhiên của cơ thể để chống lại ung thư”.

Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn giữ thái độ thận trọng. Phó giáo sư Dougan lưu ý rằng một số bệnh nhân chưa tiêm vaccine có thể từng mắc Covid-19, khiến sức khỏe suy giảm và ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị ung thư.

Bác sĩ Grippin cũng nhấn mạnh: “Dữ liệu hiện có rất đáng khích lệ, nhưng cần được xác thực qua các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể xem xét việc tích hợp vaccine mRNA vào phác đồ điều trị cho bệnh nhân ung thư”.

Trong nhiều năm qua, vaccine mRNA đã được nghiên cứu như nền tảng đầy tiềm năng cho điều trị ung thư cá thể hóa, tức là tạo ra vaccine được thiết kế theo đặc điểm di truyền riêng của từng khối u. Nếu những kết quả mới này được xác nhận, đây có thể là bước khởi đầu cho thế hệ vaccine “kép”, vừa phòng ngừa bệnh truyền nhiễm, vừa hỗ trợ điều trị ung thư.

Dù vẫn cần thêm thời gian cùng những bằng chứng khoa học vững chắc, hy vọng về một liệu pháp mới đang dần được thắp lên. Công nghệ từng giúp nhân loại vượt qua đại dịch Covid-19 có thể một ngày được ứng dụng để hỗ trợ con người trong cuộc chiến chống lại căn bệnh tử thần mang tên ung thư.

Nguồn: NBC News