'Việc mua bán dễ dãi khiến xyanua trở thành công cụ gây án trong nhiều vụ việc đau lòng'

Sáng 8/5, tiếp tục chương trình kỳ họp, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Hóa chất (sửa đổi). Phòng ngừa, ứng phó với sự cố hóa chất là vấn đề được các đại biểu đặc biệt quan tâm khi thảo luận.

Nêu quan điểm, đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình) cho rằng, nhiều quy định hiện hành còn chung chung, thiếu tính răn đe, chưa theo kịp thực tế sử dụng và buôn bán hóa chất nguy hiểm. Đặc biệt, các loại hóa chất như xyanua – có độc tính cao – đang bị mua bán tràn lan trên thị trường, dẫn đến nhiều vụ việc thương tâm.

Đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình). Ảnh: Như Ý

Bà Thu dẫn chứng, theo quy định hiện hành, chất xyanua không nằm trong danh mục hóa chất cấm mà chỉ bị kiểm soát có điều kiện. Tuy nhiên, quy định này thiếu chặt chẽ khi không yêu cầu người bán kiểm tra điều kiện người mua, cũng không quy định cụ thể điều kiện để cá nhân, tổ chức được phép mua và sử dụng.

“Việc mua bán dễ dãi này đã khiến xyanua trở thành công cụ gây án trong nhiều vụ việc đau lòng”, bà Thu nhấn mạnh.

Từ phân tích trên, đại biểu đề nghị dự thảo luật bổ sung quy định về truy xuất nguồn gốc, quản lý vận chuyển bằng hóa đơn điện tử, dấu vết sản phẩm. Đồng thời, cần áp dụng mức phạt nghiêm khắc đối với hành vi vi phạm, đặc biệt là vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng tới sức khỏe con người, môi trường hoặc đe dọa an toàn cộng đồng.

Liên quan đến xyanua, bà Thu cho rằng cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế. Nhiều nước đã phân loại và quản lý chặt chẽ theo dạng tồn tại (khí, rắn, lỏng) và mục đích sử dụng. Ví dụ, trong y tế, hợp chất xyanua natri nitroprusside được sử dụng với liều lượng nghiêm ngặt để điều trị cấp cứu hạ huyết áp hoặc hỗ trợ điều trị bệnh lao.

“Tôi đề nghị bắt buộc doanh nghiệp phải đăng ký cụ thể mục đích sử dụng, số lượng, cam kết biện pháp quản lý rủi ro khi muốn sản xuất hoặc nhập khẩu xyanua”, bà Thu nêu rõ.

Đại biểu đề nghị cơ sở hóa chất quy mô lớn phải kiểm định 3 năm/lần. Ảnh: Như Ý

Kiểm định định kỳ theo thời hạn 3 năm/lần

Tại phiên thảo luận, đại biểu Thạch Phước Bình (Trà Vinh) băn khoăn khi dự thảo luật mới chỉ đề cập chung chung về khoảng cách an toàn và an toàn môi trường chứ chưa có các quy định chi tiết để đánh giá rủi ro môi trường xã hội, đặc biệt đối với khu vực nhạy cảm như đô thị, khu dân cư, khu công trình trọng yếu.

Theo ông, việc thiếu những tiêu chí rõ ràng dẫn đến lúng túng trong xây dựng đầu tư, hoặc bỏ lọt nguy cơ tiềm ẩn trong dự án hóa chất.

“Thực tế cho thấy, nhiều vụ cháy nổ, rỏ rỉ, phát tán hoá chất xảy ra trong thời gian qua cho thấy lỗ hổng trong giám sát kỹ thuật định kỳ tại các cơ sở hóa chất, nhất là ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa”, ông Bình cho hay.

Từ các phân tích trên, đại biểu đề nghị dự luật bổ sung quy định cơ sở hóa chất có quy mô lớn phải kiểm định định kỳ theo thời hạn 3 năm/lần. Cơ sở hóa chất phải lưu hồ sơ, đảm bảo các điều kiện về kiểm định khi có yêu cầu của cơ quan chức năng, nếu không đảm bảo điều kiện sẽ bị cơ quan tạm dừng hoạt động, hoặc yêu cầu khắc phục trong thời hạn cụ thể…

“Việc bổ sung các quy định này nhằm đảm bảo tính chủ động phòng ngừa thay vì chỉ phản ứng sau khi có sự cố, tạo nền tảng cho việc hình thành thị trường dịch vụ kỹ thuật kiểm định hóa chất, đảm bảo an toàn môi trường sống cho người dân, đảm bảo uy tín cho ngành sản xuất hóa chất”, đại biểu lập luận.

Cùng mối quan tâm, đại biểu Đoàn Thị Lệ An (Cao Bằng) cho hay, thời gian qua có hiện tượng doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hóa chất chủ quan, lơ là, thụ động trong phòng ngừa sự cố hóa chất.

Theo bà, vi phạm phổ biến là chưa xây dựng biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố; huấn luyện đảm bảo an toàn phòng ngừa sự cố; xây dựng nội quy an toàn sản xuất hóa chất.

“Bên cạnh những quy định đảm bảo an toàn, dự thảo luật cần bổ sung chế tài mạnh mẽ, nghiêm minh hơn trong hoạt động hóa chất”, đại biểu An nhấn mạnh.

>> Truy nguồn gốc xyanua trong các vụ giết người, tự sát để xử lý và kiểm soát