Việt Nam còn 31 ngày 'deal thuế' Mỹ: Xuất khẩu thủy sản chững lại trước giờ G, VASEP cảnh báo kịch bản xấu

Chỉ còn khoảng 1 tháng nữa là kết thúc giai đoạn 90 ngày tạm hoãn áp thuế mà Hoa Kỳ dành cho hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Từ nay đến mốc 9/7 – thời điểm Chính phủ Mỹ công bố quyết định chính thức – ngành xuất khẩu thủy sản đang đứng trước giai đoạn đầy biến động.

Nếu trước đây câu hỏi là “có bị áp thuế hay không”, thì hiện tại, mối quan tâm lớn nhất đã chuyển sang “mức thuế bao nhiêu là còn chịu đựng được”.

Tăng trưởng chậm lại: Dấu hiệu đầu tiên của sức ép ngắn hạn

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), sau chuỗi tháng đầu năm tăng trưởng tích cực, xuất khẩu thủy sản trong tháng 5/2025 chỉ đạt 851 triệu USD – tăng nhẹ 2,7% so với cùng kỳ, nhưng là mức tăng thấp nhất từ đầu năm. Lũy kế 5 tháng đầu năm, toàn ngành đạt 4,2 tỷ USD – tăng 18,2% so với cùng kỳ 2024.

Đáng chú ý, 4 nhóm mặt hàng ghi nhận xuất khẩu giảm trong tháng 5 bao gồm: Cá tra (-17,3%), cá ngừ (-23,2%), nhuyễn thể có vỏ và nhuyễn thể khác. Trong khi đó, tôm tiếp tục là điểm sáng, đạt 363 triệu USD – tăng 12,4% và chiếm hơn 42% tổng kim ngạch tháng.

Sự sụt giảm của cá tra được lý giải bởi chiến lược điều chỉnh lịch xuất hàng sang Mỹ để tránh mức thuế cao trong tương lai. Doanh nghiệp đang chủ động phân tán rủi ro, chuyển hướng sang EU và châu Á. Tương tự, cá ngừ gặp khó bởi áp lực logistics và cạnh tranh mạnh từ các nhà cung cấp Mỹ Latinh.

Doanh nghiệp tăng tốc “chốt hàng” trước hạn 9/7

Bà Lê Hằng – Phó Tổng thư ký VASEP – chia sẻ, ngay sau khi Mỹ thông báo áp thuế tạm thời 10% với một số mặt hàng từ Việt Nam (trong đó có thủy sản) từ tháng 4/2025, nhiều doanh nghiệp đã tăng tốc giao hàng sang Mỹ trong tháng 4 và nửa đầu tháng 5.

Tuy nhiên, sau ngày 20/5, hoạt động giao dịch bắt đầu chững lại. Lý do chính đến từ tâm lý thận trọng, chi phí tăng, chính sách chưa rõ ràng, khiến doanh nghiệp lo ngại rủi ro thương mại. Đó cũng là nguyên nhân dẫn tới tăng trưởng toàn ngành trong tháng 5 thấp hơn kỳ vọng.

Kim ngạch xuất sang Mỹ trong tháng 5 vẫn đạt gần 160 triệu USD – tăng 9,7% so với cùng kỳ. Nhưng đây là kết quả của giai đoạn "chạy nước rút" hơn là phản ánh xu thế ổn định.

“Ngành sẽ chịu được mức thuế bao nhiêu?”

Với khoảng 10 tỷ USD kim ngạch năm 2024, thủy sản là ngành xuất khẩu chủ lực, đặt mục tiêu 11 tỷ USD trong năm nay. Tuy nhiên, nếu mức thuế Mỹ áp lên tới 46%, bức tranh xuất khẩu có thể thay đổi đáng kể.

Tại ĐHCĐ năm nay, bà Trương Thị Lệ Khanh – Chủ tịch HĐQT Vĩnh Hoàn (VHC) – đơn vị được mệnh danh "nữ hoàng cá tra" khẳng định tại ĐHCĐ thường niên mới đây rằng: "Chúng tôi luôn đặt ra thuế nhập khẩu là trách nhiệm của nhà nhập khẩu... Kịch bản xấu nhất áp thuế 46% thì người tiêu dùng vẫn có thể chấp nhận. Mức thuế dưới 20% thì dễ thở hơn".

Với Sao Ta (FMC) - thành viên thuộc PAN Group, Chủ tịch HĐQT Hồ Quốc Lực đánh giá mức độ ảnh hưởng còn tùy thuộc việc áp thuế toàn bộ hay từng mặt hàng. Nếu mức thuế cho Việt Nam là 46% và đối thủ (Ecuador) là 20% thì FMC buộc phải rút khỏi thị trường Mỹ. Còn nếu đồng đều cùng mức, Mỹ sẽ trở thành thị trường đóng với tất cả.

VASEP cảnh báo: Cần sẵn sàng cả kịch bản xấu

Theo nhận định của VASEP, trong trường hợp Hoa Kỳ giữ nguyên mức thuế tạm thời 10%, ngành có thể tiếp tục duy trì đà xuất khẩu ổn định, dù không còn dư địa bứt phá. Tuy nhiên, nếu thuế tăng lên mức 20% hoặc 46%, toàn ngành sẽ buộc phải “bẻ lái”, tái cơ cấu thị trường mạnh mẽ hơn nữa.

Nhiều doanh nghiệp hiện đã mở rộng xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Mexico, Canada… thuộc khối CPTPP – khu vực được kỳ vọng giúp giảm phụ thuộc vào Mỹ và hạn chế rủi ro chính sách.

>> Doanh nghiệp Việt phản ứng ra sao trước 3 kịch bản áp thuế đối ứng từ Mỹ?