Việt Nam vào top quốc gia già hóa nhanh nhất thế giới: 7 tỉnh sẽ giảm hàng chục nghìn người ngay trong năm 2024

Mức sinh giảm khiến tỷ lệ người cao tuổi trong tổng dân số ngày càng tăng, tạo ra một bức tranh đáng lo ngại về tương lai dân số quốc gia.

Mức sinh thấp không chỉ là một chỉ số cảnh báo mà còn kéo theo hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng đối với nền kinh tế và xã hội của đất nước. Nếu không triển khai những chính sách điều chỉnh kịp thời và hiệu quả, chúng ta sẽ đứng trước nguy cơ dân số rơi vào tình trạng khó hồi phục, với những thách thức ngày càng phức tạp.

Cục Dân số (Bộ Y tế) dự báo một kịch bản đáng lo ngại sau 30 năm nữa, dân số Việt Nam sẽ bắt đầu tăng trưởng âm và mức giảm dân số ngày càng lớn sau năm 2054 nếu mức sinh tiếp tục giảm mạnh.

Trong 5 năm sau đó, dân số giảm trung bình mỗi năm 0,04%, con số này vào giai đoạn 2064-2069 (cuối kỳ dự báo) sẽ là 0,18%, tương đương giảm trung bình 200.000 người/năm.

Tuy nhiên, nếu trong suốt kỳ dự báo, mức sinh thay thế được duy trì ổn định thì dân số Việt Nam vẫn sẽ tăng nhẹ, bình quân mỗi năm tăng 0,17%, ứng với mức tăng 200.000 người/năm.

Hiện nay, tại các tỉnh, thành phố ở Việt Nam mức sinh đang có sự chênh lệch lớn khi tình trạng này hiện nay tập trung nhiều tại các tỉnh ở khu vực Đông Nam Bộ, Đồng bằng Sông Cửu Long và duyên hải miền Trung. Đặc biệt, mức sinh ở TP.HCM được liệt kê vào mức thấp nhất cả nước, hơn nữa con số này liên tục suy giảm qua các năm.

Năm 2024, 7 tỉnh bao gồm Tây Ninh, Vĩnh Long, Đồng Tháp, An Giang, Hậu Giang, Sóc Trăng và Cà Mau đều được dự báo có tỷ lệ tăng trưởng dân số âm. Cụ thể, An Giang có tỷ lệ tăng dân số là -0,7%, trong khi các tỉnh còn lại có mức tăng từ -0,1% đến -0,4%.

Theo dự báo này, dân số An Giang trong năm 2024 sẽ giảm 13.300 người so với 1,9 triệu dân số được thống kê vào năm 2023. Bên cạnh đó, 2 tỉnh, thành có mức tăng đạt 0% là Bến Tre và Trà Vinh.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Trên toàn quốc, hiện có 21/63 tỉnh, thành phố đang có mức sinh thấp, chiếm khoảng 39,37% tổng dân số cả nước. Điều này chủ yếu xảy ra ở những vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, nơi có tốc độ đô thị hóa cao và tăng trưởng kinh tế nhanh chóng. Sự chuyển biến này phản ánh sự thay đổi lớn trong cơ cấu dân số và có thể ảnh hưởng đến chiến lược phát triển kinh tế và xã hội của khu vực.

Tình trạng tỷ lệ tăng dân số âm không phải là hiện tượng mới ở Việt Nam. Trong năm 2022, Cà Mau và Hậu Giang đã chứng kiến sự giảm sút dân số khi tổng số dân của năm sau thấp hơn năm trước. Đặc biệt, trong giai đoạn 2021-2023, dân số của hai tỉnh này đã giảm mạnh: Cà Mau giảm 1,4 triệu người, còn Hậu Giang giảm 1,6 triệu người.

Những con số này không chỉ phản ánh xu hướng giảm dân số mà còn phơi bày một thực trạng ngày càng rõ nét: giới trẻ ngày nay ngày càng ngần ngại trong việc kết hôn và sinh con. Cuộc sống hiện đại, với những yêu cầu ngày càng cao từ công việc, sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế-xã hội, cùng với những áp lực từ cuộc sống, đã khiến nhiều người trẻ lựa chọn cuộc sống độc thân. Họ chọn cách tận hưởng thời gian cho bản thân, chờ đợi cơ hội và điều kiện thuận lợi hơn để xây dựng gia đình.

Để đối phó với tình trạng giảm tỷ lệ sinh, hàng loạt chính sách đã được đưa ra nhằm hỗ trợ người dân trong các lĩnh vực kinh tế, nhà ở và giáo dục. Một trong những thay đổi đáng chú ý là đề xuất bỏ quy định mỗi cặp vợ chồng chỉ được sinh 1 hoặc 2 con, thay vào đó là quyền tự quyết về số con của mỗi gia đình. Hơn nữa, đã có đề xuất giảm giờ làm để người trẻ có thêm thời gian tìm kiếm bạn đời và khuyến khích nhu cầu kết hôn.

Tuy nhiên, những chính sách này vẫn còn nhiều hạn chế. Việc giảm giờ làm không hoàn toàn đạt hiệu quả mong muốn, khi nhiều bạn trẻ vẫn bị phân tâm bởi các tin nhắn và cuộc gọi liên quan đến công việc khi đã kết thúc giờ làm việc, làm giảm cơ hội tìm kiếm bạn đời.

Thêm vào đó, để khuyến khích các gia đình sinh nhiều con hơn, mức thu nhập của họ cũng cần phải được cải thiện đáng kể để đảm bảo một mức sống cơ bản. Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, đã đề xuất chuyển từ quy định lương tối thiểu sang quy định lương đủ sống tối thiểu, để mỗi gia đình có thể chi trả đủ cho nhu cầu sinh hoạt và phát triển.

Mặc dù đã có nhiều giải pháp được đưa ra, nhưng tình trạng hiện tại vẫn cho thấy cần phải có những bước đi quyết liệt hơn. Để giảm thiểu tình trạng sinh ít và tạo điều kiện thuận lợi cho các gia đình trẻ, cần có những giải pháp toàn diện và hiệu quả, nhằm giải quyết tận gốc vấn đề và xây dựng một tương lai bền vững cho thế hệ kế tiếp.

>>Việt Nam vào top các quốc gia già hóa dân số nhanh nhất thế giới, Bộ Y tế đề xuất giải pháp ứng phó